Współczesny język polski jako przedmiot nauczania 3007-SP-PDN-WJP
Ćwiczenia (CW) Rok akademicki 2022/23

/a/ podstawowa:

Dubisz S. (red.), 1994 (i późn.), Nauka o języku dla polonistów,

Warszawa.

Klemensiewicz Z., 1962 (i późn.), Podstawowe wiadomości z

gramatyki języka polskiego, Warszawa.

Urbańczyk S. (red.), 1978 (i późn.), Encyklopedia wiedzy o języku

polskim, Wrocław

/b/ uzupełniająca:

Bednarek A., Grochowski M., 1993, Zadania z semantyki

językoznawczej, Toruń.

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka,

„Poradnik Językowy” 8.

Danielewiczowa M., 2010, Schematy składniowe - podstawowe

kwestie metodologiczne, “Poradnik Językowy” 3.

GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego.

Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H.

Wróbla, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.

Grzegorczykowa, R., 2007, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa.

Polański K., 1993 [1995, 1999, 2003], Encyklopedia językoznawstwa

ogólnego, Wrocław [etc.]

Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście [w:] M. R. Mayenowa

(red.), O spójności tekstu, Wrocław.

Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań

do nauki o języku polskim, Warszawa.

(1) Słuchacz umie charakteryzować głoski języka polskiego oraz

potrafi zastosować zapis fonetyczny, uwzględniając właściwości

dystrybucyjne głosek (np. [d] vs [ḍ]).

(2) Słuchacz ma uporządkowaną wiedzę o gramatycznej strukturze

słowa i o kategoriach gramatycznych współczesnej polszczyzny.

Potrafi przeprowadzić analizę morfologiczną wyrażenia

(uwzględniając jego budowę słowotwórczą i fleksyjną).

(2) Słuchacz ma uporządkowaną wiedzę o semantycznej i

prozodycznej strukturze wypowiedzi.

(3) Słuchacz ma wiedzę o podstawowych jednostkach leksykalnych,

typach definicji oraz relacjach semantycznych wyrażeń.

(4) Słuchacz ma elementarną wiedzę dotyczącą struktury i typów

aktów mowy oraz funkcji języka i wypowiedzi.

testy cząstkowe, zadania praktyczne, pisemny test końcowy

(1) Strukturalna definicja języka. Klasyfikacja znaków. Rola analogii i

opozycji w języku. Relacja: forma – treść – desygnat (znaczenie vs

zakres odniesienia). Język jako system dwuklasowy. Podział

semiotyczny: gramatyka – semantyka – pragmatyka.

(2) Właściwości semantyczne oraz ograniczenia selekcyjne

jednostek języka. Podstawowe relacje znaczeniowe między

leksemami.

(3) Informacja leksykograficzna – typy definicji. Rodzaje słowników.

Składnikowa analiza znaczenia a uniwersalny metajęzyk

semantyczny. Problem indefinibiliów.

(4) Właściwości pragmatyczne wyrażeń. Funkcje języka i

wypowiedzi. Odmiany języka. Teoria aktów mowy. Zasada

kooperacji (maksymy) Grice'a.

(5) Język jako system dwustopniowy (diakryty vs jednostki

znaczące). Charakterystyka podsystemu fonologicznego. Głoska a

fonem. Głoska a litera. Alfabet fonetyczny. Podstawowe zasady

zapisu fonetycznego.

(5) Kryteria klasyfikacji głosek. Charakterystyka upodobnień

wewnątrzwyrazowych i międzywyrazowych. Różnice regionalne w

wymowie (wymowa warszawska vs krakowsko-poznańska).

(6) Podstawowe pojęcia z zakresu słowotwórstwa: derywat,

parafraza słowotwórcza, czwórka proporcjonalna, temat

słowotwórczy, formant, kategoria słowotwórcza i typ derywacji.

Analiza słowotwórcza rzeczowników, czasowników i przymiotników.

(7) Charakterystyka takich zjawisk jak: leksykalizacja, uniwerbizacja,

wzajemna motywacja, wielomotywacyjność. Kryteria oceny

neologizmów. Analiza najnowszego słownictwa.

(8) Różne sposoby rozumienia terminu wyraz. Leksem a forma

fleksyjna. Synkretyzm form fleksyjnych jako wynik neutralizacji opozycji.

(9) Budowa formy fleksyjnej. Temat podstawowy vs temat

rozszerzony (rozszerzenia tematyczne czasowników). Końcówka

fleksyjna vs flektyw (zespół morfemów fleksyjnych). Typy

morfemów.

(10) Pojęcie kategorii w morfologii. Typy kategorii morfologicznych

(fleksyjne, klasyfikujące, syntaktycznie zależne, syntaktycznie

niezależne oraz determinujące i niedeterminujące).

(11) Paradygmatyka. Alternacje w tematach fleksyjnych (tematy

oboczne). Supletywizm.

(12) Tradycyjny podział na części mowy. Kryteria wydzielana

poszczególnych klas. Problem opisu zaimków i wyrażeń

funkcyjnych.

(13) Dodatkowe problemy składniowe: struktura predykatowoargumentowa

zdania a struktura tematyczno-rematyczna

wypowiedzi. Rozszerzone spojrzenie na tradycyjne związki w

wypowiedzi (m.in. wymagania liczebników).

(14) Problem spójności wypowiedzi złożonej. Rodzaje wskaźników

zespolenia. Typy wtrąceń.