Kultura języka polskiego I 3003-11A1KT
Wykład (WYK) Semestr letni 2023/24

Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Kłosińska, Warszawa 2014.

A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

A. Markowski, Wykłady z leksykologii, Warszawa 2012.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2012.

D. Zdunkiewicz-Jedynak, J. Liberek (red.), Problemy polskiej normy językowej i kodyfikacji, Warszawa 2019.

Student:

- definiuje podstawowe terminy z zakresu językoznawstwa normatywnego i posługuje się nimi w ocenie zjawisk językowych;

- zna typologię błędów językowych;

- buduje teksty spełniające wymogi poprawności językowej, rozpoznaje błędy językowe;

- rozpoznaje tendencje językowe;

- posługuje się językiem polskim ze świadomością , że język jest nie tylko narzędziem komunikacji , ale wartością kultury; - wykazuje postawę troski o język, rozpoznaje zjawisko wulgaryzacji

Zaliczenie końcowego sprawdzianu pisemnego z materiału wykładowego. Zaliczenie na co najmniej 60% (bez oceny).

1. Cechy współczesnej komunikacji. Nowe zjawiska kulturowe. Czym jest kultura języka? Rozważania wokół rozumienia terminu i tradycji działań poprawnościowych.

2. Podstawowe pojęcia: system, norma, uzus, błąd językowy, innowacja językowa, kodyfikacja, tendencja. Poziomy i typy normy współczesnej polszczyzny. Kryteria oceny innowacji językowych. Typy innowacji językowych. Klasyfikacja błędów.

3. Historia i współczesność kodyfikacji normy. Dawne i współczesne wydawnictwa ortoepiczne.

4. Postawy wobec języka. Czy poloniści są purystami językowymi? Grzeczność językowa i netykieta. Granice wolności słowa.

5. Wpływ mediów na normę współczesnej polszczyzny. Poprawność polityczna.

6. Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny.

7. Co to jest jednostka leksykalna? Znaczenie, konotacje leksykalne i nacechowanie jednostek. Typy definicji słownikowych.

8. Zróżnicowanie leksyki współczesnej polszczyzny. Socjolekty i profesjolekty – charakterystyka leksyki wybranych grup (słownictwo swoiste i wspólnoodmianowe, mechanizmy pomnażania leksyki środowiskowej)

9. Przekształcenia jakościowe i ilościowe w polskim słownictwie. Źródła nowego słownictwa.

10. Kreatywność w tekstach artystycznych, dyskursie publicznym i polszczyźnie potocznej. Neologizmy, palimpsesty słowne i kultura kontrmówienia.

11. Relacje semantyczne między wyrazami: synonimia, antonimia, konwersja, komplementarność. Polisemia – struktura znaczeń wyrazów wieloznacznych. Relacje formalne: homonimia i jej typy, paronimia.

12. Leksyka zwierciadłem kultury. Polska frazeologia i paremiologia na tle zjawisk współczesnej kultury. Typy innowacji frazeologicznych w tekstach.

13. Wpływ języków obcych na dawną i współczesną leksykę polską.

14. Polskie neologizmy słowotwórcze w XXI wieku.

15. Językowy obraz świata. Paradoksy komunikacji sieciowej

Wykład z wykorzystaniem prezentacji PP. Mogą być wykorzystane formy e-learningu (Mentimeter, KAMPUS).