Polityka historyczna

obowiązkowe
ogólnouniwersyteckie

Najnowsza historia polityczna Polski 2102-L-D1NHPP

Student dysponuje wiedzą z historii powszechnej i historii Polski na poziomie I roku studiów, wykazuje też zainteresowanie aktualnym dyskursem politycznym. Przydatne jest też doświadczenie bezpośredniego kontaktu z różnymi formami polityki historycznej.

w sali

Przedmiot ukazuje korelacje polityki i nauki o historii. Wskazuje immanentne, tkwiące w metodologii oraz zewnętrzne uwarunkowania podatności historii na polityczną instrumentalizację. Omawia kontekst rewitalizacji zainteresowania historią w ostatnich dekadach, podejmując zagadnienia sensu polityki historycznej. Przedstawia też różne formy i praktycznie stosowane modele polityki historycznej, przede wszystkim jako polityki państwa.

1. METODOLOGICZNE ŹRÓDŁA PODATNOŚCI NAUKI O HISTORII NA POLITYCZNĄ MANIPULACJĘ.

Problemy metodologii historii. Nieostrość definicji i relatywizacja podstawowych kategorii badawczych. Nieuchronność wartościowania. Względność prawdy historycznej. Wtórność poznania. Perswazyjność źródeł.

2.HISTORIA HISTORIOGRAFII JAKO DZIEJE POLITYCZNEJ INGERENCJI.

Początki nauki o historii. Pragmatyzm jako cecha konstytutywna nauki o historii w różnych epokach. XIX wiek jako stulecie historia. Instytucjonalizacja nauki. Kwestia narodowa w Europie Środkowej i Wschodniej-historia jako instrument emancypacji i ekspansji. Ideologicznie motywowane falsyfikacje. „Wymyślona tradycja”. Pozytywistyczny erudycjonizm i jego atrofia. Ahistoryzm i powojenny scjentyzm. Postmodernistyczna dekonstrukcja. Nauka o historii po II wojnie światowej wobec ahistoryzmu i antyhistoryzmu.

3. POLITYKA HISTORYCZNA-GENEZA POJĘCIA I WSPÓŁCZESNE UWARUNKOWANIA.

Historikerstreit i niemieckie źródła zjawiska. Przełom 1989 roku a zainteresowanie historią-koniec historii czy jej rewitalizacja? Apel z Blois. Egzemplifikacje definicji polityki historycznej. Polskie i niemieckie podejście terminologiczne. Podmioty i funkcje polityki historycznej. Memory turn-rewitalizacja historii czy dehistoryzacja? Pojęcie polityki pamięci.

4-5. POLSKIE SPORY O POLITYKĘ HISTORYCZNĄ.

Konserwatywny bunt przeciw „posthistorii”. Polityczne uwarunkowania polskiej recepcji idei polityki historycznej. Argumenty zwolenników-pragmatyzm i wspólnotowość. Argumenty przeciwników-nienaukowość, zakłamanie, dysfunkcjonalność.

6. NIEMIECKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ.

II wojna światowa jako dekonstrukcja większości tradycji narodowej. Konieczność restytucji tożsamości zbiorowej. Denazyfikacja a polityka amnestii. Główne wątki sporów o okres III Rzeszy. Młodzieżowa rewolta lat sześćdziesiątych a spory o przeszłość. Geistig-moralische Wende lat osiemdziesiątych i nowe dyskusje. Polityka historyczna NRD. Kwestia oceny i rozliczeń z NRD po 1989 roku.

7-9. WSCHODNIO- I ŚRODKOWO-EUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-TOTALITARYZMY, NACJONALIZM, MITY.

Polityka historyczna ZSRR. Rosja-między dziedzictwem ZSRR a caratu. Destalinizacja i nowa polityka historyczna. Ukraiński model polityki historycznej i spory z nim związane. Dyskusje wokół historii lat trzydziestych i czterdziestych. Dychotomizacja wizji historii. Litwa, Białoruś, Słowacja-dyskusje o etnogenezie i XX-wieku. Węgry-dyskurs o dwu totalitaryzmach. Kraje byłej Jugosławii i Albania-meandry mitów historycznych a poszukiwania nowej tożsamości.

10-11. ZACHODNIOEUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-KOLONIALIZM, KOLABORACJA, DYKTATURY.

Hiszpania-między pojednaniem a historyczną sprawiedliwością, spory o wojnę i dyktaturę. Francja, Włochy-dyskusje o kolonializmie i kolaboracji. Austria-„pierwsza ofiara” czy pierwszy współwinny? Nordyckie dyskursy o rozliczaniu kolaboracji. Szwajcaria i Luksemburg-narodowe mity i rozliczenia z okresem II wojny światowej.

12. NACJONALISTYCZNY KRYTYCYZM CZY PATRIOTYCZNY MAKSYMALIZM-SPORY O PRZESZŁOŚĆ GŁÓWNYCH NURTÓW POLITYCZNYCH MIĘDZYWOJENNEJ POLSKI.

Endecka wizja historii-między okcydentalizmem a sarmatyzmem. Modernizacja czy autogloryfikacja? Masoni, Żydzi i Niemcy-endecka wizja zadawnionego spisku antypolskiego. Socjalistyczny okcydentalizm-wizja Polski jako przedmurza rewolucji europejskiej. Heroizacja dziejów polskich w polityce historycznej po 1926 roku. Państwo jako podmiot dziejów. Nowa polityka historyczna i kult jednostki w latach trzydziestych. Paradoksy antynacjonalistycznej mocarstwowości. Wojenne rozliczenia z klęską 1939 roku.

13. NACJONALIZM W IMIĘ INTERNACJONALIZMU-POLITYKA HISTORYCZNA PRL.

Internacjonalizm i nacjonalizm w tradycji komunistycznej. PPR jako próba komunizmu „narodowego” i „demokratycznego”. Teleologiczna wizja historii Polski. PRL jak zwieńczenie narodowych dziejów. Komunistyczna inkorporacja tradycji endeckiej. Antyniemieckość. Populizm i ludyczność-paradoksy syntezy klasowości i nacjonalizmu. Komunizm a tradycje okcydentalistyczne. Polityka historyczna w kulturze masowej doby PRL-film, prasa, książka, komiks.

14-15. INSTYTUCJE POLITYKI HISTORYCZNEJ I POLITYKA SYMBOLICZNA.

Muzeum Powstania Warszawskie-geneza i organizacja. Instytut Pamięci Narodowej-powstanie, cele, struktura. Dyskusje o sensie istnienia i roli IPN. Analogiczne instytucje w innych państw Europy Środkowej i Wschodniej-organizacja i działanie. Pozaeuropejskie przykłady instytucjonalnych prób rozliczeń z przeszłością. Miejsca pamięci jako przedmiot walki politycznej. Zmiany przestrzeni publicznej po 1989 roku-nazwy ulic, spory o pomniki i miejsca pamięci. Prawne uwarunkowania zmian w przestrzeni publicznej.

1-2.

METODOLOGICZNE ŹRÓDŁA PODATNOŚCI NAUKI O HISTORII NA POLITYCZNĄ MANIPULACJĘ.

J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 9-56, 91-122, 145-160.

A.F. Grabski, Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2006, s. 17-155, 186-199.

3.

POLITYKA HISTORYCZNA-GENEZA POJĘCIA I WSPÓŁCZESNE UWARUNKOWANIA.

K. Kącka, Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski, [w:] Narracje pamięci: między polityką a historią, pod red. Katarzyny Kąckiej, Joanny Piechowiak-Lamparskiej i Anny Ratke-Majewskiej, Toruń 2015, s. 59–80, https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/3705/K%C4%85cka_narracje.pdf?sequence=1

J. Pomorski, Ucieczka od historii jaki element poprawności politycznej-tezy, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, pod red. S.M. Nowinowskiego, J. Pomorskiego i R. Stobieckiego, Łódź 2008, s. 107-116.

E. Domańska, Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, s. 221-231, http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/historie_niekonwencjonalne/historie_niekonwencjonalne.pdf

4-5.

POLSKIE SPORY O POLITYKĘ HISTORYCZNĄ.

R. Stobiecki, Historycy wobec polityki historycznej, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenie Polski i jej sąsiadów, pod red. S. Nowinowskiego, J. Pomorskiego, R. Stobieckiego, Łódź 2008, s. 175-193.

R. Chwedoruk, Polityka historyczna, Warszawa 2018, s. 146-160.

6.

NIEMIECKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ.

K. Wóycicki, Niemiecki rachunek sumienia. Niemcy wobec przeszłości 1933-1945, Wrocław 2004, s. 19-148.

WSCHODNIO- I ŚRODKOWO-EUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-TOTALITARYZMY, NACJONALIZMY, MITOLOGIZACJA.

7.

W. Materski, Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej, Warszawa 2017, s. 15-276.

A. Nowak, Historia politycznych tradycji. Piłsudski, Putin i inni, Kraków 2007, s. 292-351.

8.

J. Kiaupiene, Jedna czy wiele historii? Rzeczpospolita przedrozbiorowa w litewskiej pamięci historycznej, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, pod red. S.M. Nowinowskiego, J. Pomorskiego i R. Stobieckiego, Łódź 2008, s. 11-26.

L. Zaszkilniak, Nacjonalizacja historii: państwo i historiografia we współczesnej Ukrainie, [w:] jw., s. 27-34.

9.

M. Rekść, Mity narodowe i ich rola w kreowaniu polityki na przykładzie państw byłej Jugosławii, Łódź 2012, s. 105-203.

ZACHODNIOEUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-KOLONIALIZM, KOLABORACJA, DYKTATURY.

10-11.

R. Chwedoruk, Polityka historyczna w Europie-periodyzacja i wiodące dyskursy, „Studia Politologiczne” 2015 vol. 35, s. 47-74, elipsa.pl/pl/p/file/b9393d850d85dd42ac5c2e9dee5ec61b/St.Polit._35_str.pdf

The politics of memory in Postwar Europe, R.N. Leber, W. Konsteiner, C. Fogu (red.), Londyn 2006, s. 3-50.

12.

NACJONALISTYCZNY KRYTYCYZM CZY PATRIOTYCZNY MAKSYMALIZM-SPORY O PRZESZŁOŚĆ GŁÓWNYCH NURTÓW POLITYCZNYCH MIĘDZYWOJENNEJ POLSKI.

J. Giertych, Tragizm dziejów Polski, Pelplin 1936, s. 2-19, 241-336.

H. Hein-Kircher, Kult Piłsudskiego i jego znaczenie dla państwa polskiego 1926-1939, Warszawa 2008, s. 77-102, 117-130, 140-248.

B. Urbankowski, Filozofia czynu. Światopogląd Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1988, s. 75-246.

13.

NACJONALIZM W IMIĘ INTERNACJONALIZMU-POLITYKA HISTORYCZNA PRL.

B. Brzostek, PRL: propaganda czy polityka historyczna?, [w:] Polityka czy propaganda? PRL wobec historii, red. P. Skibiński, Warszawa 2009, s. 57-86.

R. Stobiecki, Historiografia PRL. Ani dobra, ani mądra, ani piękna…, ale skomplikowana, Warszawa 2007, s. 137-162.

14-15.

INSTYTUCJE POLITYKI HISTORYCZNEJ I POLITYKA SYMBOLICZNA.

Instytut Pamięci Narodowej-powstanie, cele, struktura. Dyskusje o sensie istnienia i roli IPN. Analogiczne instytucje w innych państw Europy Środkowej i Wschodniej-organizacja i działanie. Pozaeuropejskie przykłady instytucjonalnych prób rozliczeń z przeszłością. Miejsca pamięci jako przedmiot walki politycznej. Zmiany przestrzeni publicznej po 1989 roku-nazwy ulic, spory o pomniki i miejsca pamięci. Prawne uwarunkowania zmian w przestrzeni publicznej.

Ustawa z dnia 18 XII 1998 roku o IPN-Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. z dnia 19 XII 1998).

Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz.U.16.744)

R. Chwedoruk, Polityka historyczna, Warszawa 2018, s. 264-304.

WIEDZA:

EK1

Zna przyczyny podatności nauki o historię na polityczną instrumentalizację, w tym metodologiczne uwarunkowania i specyfikę poznania historycznego (W04)

EK 2

Rozpoznaje polityczne podłoże manipulacji narracją historyczną, założenia, cele i przykłady instrumentalizacji historiografii w różnych epokach (W07)

EK 3

Zna definicje polityki historycznej i polityki pamięci; uwarunkowania rewitalizacji społecznego zainteresowania i upolitycznienia historii od końca XX wieku; wskazuje funkcje polityki historycznej (W04, W05, W06, W07)

EK 4

Omawia i eksplikuje główne modele polityki historycznej realizowane w XX wieku w Polsce, ich ideologiczne uwarunkowania i polityczny kontekst; wskazuje przykłady polityki historycznej w kulturze masowej i w nauce (W04, W07, W08, U06)

EK 5

Zna genezę i przebieg sporu o politykę historyczną we współczesnej Polsce, odnosi się do argumentów wszystkich stron konfliktu (W04, W07, W08, U06)

EK 6

Dostrzega problematykę polityki historycznej i rozliczeń z przeszłością w innych krajach europejskich oraz wybranych pozaeuropejskich, szczególnie związanych z dyskursem o II wojnie światowej i dyktaturach powojennych (W04, W07, W08, U06)

UMIEJĘTNOŚCI:

EK 7

Dekonstruuje manipulację polityczną w przekazie historycznym, rozpoznaje intencjonalność przekazu w podręcznikach i w kulturze masowej (U01, U10)

KOMPETENCJE:

EK 8

Jest przygotowany do uczestnictwa w dyskusji o polityce historycznej (K01, K05, K07)

EK 9

Jest świadomy moralnych i metodologicznych dylematów prób politycznego rozliczania przeszłości (K05, K07, U04, U07)

Ocena końcowa jest pochodną aktywności podczas zajęć (65%) oraz końcowej pracy pisemnej (35%).

Aktywność podczas zajęć oraz końcowa praca pisemna

-