Społeczne problemy współczesnego więzienia

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Jednym z obowiązków obywatela jest rozumieć najważniejsze procesu społeczne i poznać kluczowe instytucje publiczne. Więzienie jest jedną z nich. Udział w zajęciach mogą wziąć tylko ci studenci, którzy dysponują elementarną wiedzą z zakresu nauk społecznych lub są gotowi tę wiedzę przyswoić.

w sali

Przedmiot jest poświęcony problematyce funkcjonowania społeczności więziennej, tj. więźniów i personelu. Zajęcie mają charakter pogłębionej analizy więzienia, jako specyficznej instytucji społecznej, która rządzi się swoimi prawami. W trakcie zajęć pojawia się problematyka praw człowieka a przedmiot, jako taki, jest silnie osadzony w kanonach myślenia kryminologicznego i socjologicznego.

TEMATYKA ZAJĘĆ

1. Historyczne i filozoficzne korzenie więzienia

2. Ewolucja od więzienia represyjnego do rehabilitacyjnego

3. Społeczna treść kary pozbawienia wolności

4. Podstawy wiedzy o organizacji

5. Więzienie jako instytucja totalna

6. Więzienie jako instytucja społeczna

7. System społeczny więzienia

8. Prizonizacja i jej skutki

9. Władza i władza w warunkach więziennych

10. Podkultura więzienna – jaka jest

11. Podkultura więzienna – próba wyjaśnienia genezy

12. Podkultura więzienna – współczesne przemiany

13. Wykonanie kary pozbawienia wolności wobec kobiet

14. Zjawiska patologiczne w więzieniu, przemoc samo-agresja, przestępczość

15. Bunt więzienny jako specyficzna forma protestu

16. Religia w więzieniu

17. Personel więzienny

18. Artystyczne i nieartystyczne formy ekspresji w warunkach więziennych

19. Źródła zła w warunkach izolacji

20. Granice eksperymentu penitencjarnego

1. M. Foucault, Nadzorować i karać, r. IV pt. Więzienie (szczególnie pkt. 1 i 3).

2. J. Śliwowski, Kara pozbawienia wolności we współczesnym świecie, Warszawa 1981, rozdz. I.

3. N. Christie, Dogodna ilość przestępstw, Warszawa 2004, s. 59 – 73.

4. E. Goffman, Charakterystyka instytucji totalnych, w: J. Szacki (red.) Elementy teorii socjologicznych, Warszawa 1974, oraz Lektury Studenckie, Społeczny Komitet Nauki, z. 4-5-6, Warszawa 1989.

5. Krukowski, Socjologia zakładu karnego, w: Problemy współczesnej penitencjarystyki w Polsce, B. Hołyst (red.) Warszawa 1984

6. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, Oficyna Naukowa, s. 203 – 221

7. J. Zieleniewski, Organizacja zespołów ludzkich, Warszawa 1978, s. 163-182.

8. J. Morawski, Elementy organizacji nieformalnej zakładów penitencj., PP nr, 1/1970.

9. T. Szymanowski, Polityka karna i penitencjarna w Polsce w okresie przemian prawa karnego, Warszawa 2004, WUW, s. 134 – 171.

10. Z. Lasocik, Organizacja i zasady działania więziennictwa, w: System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce, T. Bulenda red, Warszawa 2003, ISP, s. 191 – 223.

11. T. Bulenda, Charakterystyka populacji więziennej, w: T. Bulenda, R. Musidłowski (red.) System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce, Warszawa 2003, ISP.

12. S. Małkowski, Cele i wartości ludzi, w: Git ludzie w szkole, (red) M. Kosewski, UW 1981.

13. S. Małkowski, Przeciwkultura czy podkultura, w: jw.

14. A. Szymanowska, Więźniowie i funkcjonariusze wobec norm obyczajowych i prawnych, W-wa 1998, SP Patronat, rozdz. I, s. 30 – 42.

15. S. Małkowski, „Drugie życie” w zakładzie wychowawczym, w: Etyka, t. 8, 1971.

16. A. Pilinow, J. Wasilewski, Nieformalna stratyfikacja wychowanków zakładu poprawczego, w: jw.

17. M. Rydz, „Drugie życie” więźniów młodocianych w zakładzie karno-śledczym w X, jw.

18. J. Morawski, Młodociani grypserzy, Przegląd Penitencjarny 1968, nr 4.

19. A. G. Kudlak, Postawy wartościujące i system wartości u więźniów, PWP nr 51/2006.

20. Cz. Czapów, Grypsera jako podkultura młodzieżowa, Więź 1975, nr 7-8.

21. Ewa Augustyniak, Agresywne formy nieprzystosowania i cechy osobowości u gitowców, Patologia społeczna – zapobieganie, tom IX, Warszawa 1980, IPP i PTK.

22. Sł. Przybyliński, Podkultura więzienna, Kraków 2005, Impuls, s. 13 – 114.

23. Anna Oryńska, Zasady komunikowania w gwarze więziennej – tabu i eufemizmy, w: Język a Kultura, tom 1, Podstawowe pojęcia i problemy, pod red. Janusza Anusiewicza i Jerzego Bartmińskiego, Wiedza o Kulturze, Wrocław, 1991, s.191

24. J. Morawski, O potrzebie badania gwary przestępczej, PP, nr 1 (17), 1968.

25. J. Morawski, Młodociani grypserzy. Semantyczne aspekty gwary, Przegląd Penitencjarny 1969, nr 1.

26. M.M. Kamiński, Gry więzienne Warszawa 2006, Oficyna Naukowa, s. 134-143 (bluzg), s. 255-269 (ewolucja grypsery).

27. Tadeusz Doktór, Różnice w obrazie siebie pomiędzy toksykomanami a gitowcami, Patologia społeczna – zapobieganie, tom IX, Warszawa 1980, IPP i PTK.

28. Beata Pastwa, Gościmierz Geras: Lęk jako czynnik determinujący charakter i stopień udziału w podkulturze więziennej, PWP, nr 2-3/1992.

29. Jan Szałański, Wybrane korelaty osobowościowe uczestnictwa w podkulturze więziennej, B. Urban (red.), Kraków 1998, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

30. Marzena Binczycka-Anholcer, Medyczna i kryminologiczna problematyka „drugiego życie” w zakładach karnych, w: B. Hołyst, W. Ambrozik, P. Stępniak (red.) Więziennictwo – Nowe wyzwania, Warszawa-Poznań-Kalisz 2001, CZSW.

31. Jan Szałański, Wybrane korelaty osobowościowe uczestnictwa w podkulturze więziennej, B. Urban (red.), Kraków 1998, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

32. Stanisław Piecuch, Destrukcyjne oddziaływanie podkultury w zakładach dla nieletnich, PPiK nr 2/1982.

33. Stanisław Szymański, Niektóre czynniki dysfunkcjogenne społeczności zakładu karnego, PPiK, nr 8/1986 (szczególnie str. 112 – 119).

34. H. Machel, Orientacja w funkcjonowaniu podkultury więziennej a skuteczność kierowania zakładem penitencjarnym, PWP, nr 9/1995.

35. A. Podgórecki, „Drugie życie” – próba hipotezy wyjaśniającej, w: Etyka, t. 8, 1971.

36. J. Kurczewski, Bluzg, grypserka „drugie życie” – interpretacja podkultury, w: Git ludzie w szkole, M. Kosewski (red.), UW 1981.

37. Krzysztof Dziedzic, Grzegorz Kiejnich, Subkultura więzienna w świetle procesu naznaczania społecznego, PWP, nr 18/1998.

38. P. Moczydłowski, Drugie życie więzienia, Warszawa 2002.

39. P. Moczydłowski, Związek pomiędzy organizacją ekonomiczną zk a nieformalna organizacja więźniów, w: Praktyczne implikacje badań nad patologią społeczną, A. Krukowski (red), IPSiR 1982.

40. K. Miszewski, Przemiany, słabnięcie czy upadek subkultury więziennej, PWP nr 49/2005

41. Jacek Kozieł, Zorganizowana przestępczość a podkultura, w: Wina-Kara-Nadzieja-Przemiana, Łódź 1998, s. 464 – 475.

42. E. Hansen, Niektóre kryminologiczne i karnoprawne aspekty przestępczości więźniów, w: Problemy współczesnej penitencjarystyki w Polsce, B. Hołyst (red.) Warszawa 1984.

43. E. Hansen, Przestępczość więźniów w okresie izolacji penitencjarnej, Warszawa 1982.

44. Przestępstwa więźniów w ZK Sieradz, Raport Studencki, UW 1984

45. D. Sarzała, Narkomania jako zjawisko…. i problem penitencjarny, PWP, nr 56-57/2007.

46. J. Nawój, Przemoc wewnątrz więzienna w niektórych typach zakładów karnych, w: B. Hołyst, W. Ambrozik, P. Stępniak (red.) Więziennictwo – Nowe wyzwania, Warszawa-Poznań-Kalisz 2001.

47. J. Nawój, Niektóre psychospołeczne uwarunkowania ucieczek skazanych, PPiK nr 9-10/1986

48. T. Kolarczyk, S. Wrona, Samobójstwa tymczasowo aresztowanych i skazanych, PWP, nr 16-17/1997.

49. 8. E. Petruk, Autodestrukcja w więzieniu, PPiK, 18/1990-91.

50. T. Bulenda, Z problematyki zapobiegania samouszkodzeniom w zakładach karnych, PPiK. nr 5/1984.

51. J. Górski, Samouszkodzenia w zakładach karnych i aresztach śledczych, PPiK, nr 9-10/1986.

52. Zbigniew Nowacki, Autoagresja w warunkach izolacji więziennej, Przegląd Więziennictwa Polskiego 2012, nr 74-75.

53. T. Sakowicz, Resocjalizacja skazanych kobiet, w: Wykonywanie kary pozbawienia wolności, H. Machel (red.), Gdańsk 2006, Wyd. UG, s. 251 i n.

54. T. Kolarczyk, J. Kubiak, P. Wierzbicki, Przestępczość kobiet, W-wa 1984, s. 122-247.

55. J. Niedworok, Matki więźniarki i ich dzieci w zk, Wrocław 1988, s. 36-50 i 91-142.

56. M. Kosewski, Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia, Warszawa 1985, WP, s. 142-153

57. D. Wiśniewska, Przestępczość nieletnich kobiet, niepublikowana praca doktorska, IPSiR.

58. Vergil L. Williams, Mary Fish, Women’s Prison Families, N. Johnson, L. Savitz, Justice and Corrections, New York 1978, John Willey & Sons, s. 541 – 552

59. K. Swahnberg, B. Wijma, The Body a “Double-Edged Sword”? A Qualitative Study on Swedish Female Prisoners’ Relationship toward Their Bodies, Journal of Scandinavian Studies in Criminology and Crime Prevention 2009, Vol 10, No 2, s. 161-177.

60. Z. Lasocik, Praktyki religijne więźniów, Warszawa 1993, rozdział VI.

61. K. Bedyński, M. Wołowicz, Zbiorowe protesty w zakładzie penitencjarnym - próba definicji, klasyfikacji przyczyn i metodologiczne propozycje badań zjawiska, PPiK, nr 17/1989.

62. Krzysztof Jędrzejczak, Konflikty w izolacji więziennej, w: Problemy więziennictwa u progu XXI wieku, B. Hołyst. S. Redo (red.), Warszawa-Wiedeń-Kalisz 1996, CZSW.

63. 4. P. Moczydłowski, A. Rzepliński, Protesty zbiorowe w zakładach karnych, Wyd. KOS, Warszawa, bdw, oraz maszynopis biblioteka IPSiR.

64. Dariusz Schmidt, Osobowość statusowa SW, : B. Hołyst, W. Ambrozik, P. Stępniak (red.) Więziennictwo – Nowe wyzwania, Warszawa-Poznań-Kalisz 2001, CZSW.

65. D. Michalczyk, Kondycja psychofizyczna w samoocenie funkcjonariuszy SW, w: SW wobec problemów resocjalizacji, W. Ambroziak i in. (red) Poznań 2004, UAM

66. B. Waligóra, Sytuacja finansowa i satysfakcja z pracy funkcjonariuszy SW, w: SW wobec problemów resocjalizacji, W. Ambroziak i in. (red) Poznań 2004, UAM.

67. Tomasz Banach, Proces opiniowania funkcjonariuszy SW..., PWP, nr 40-41/2003

68. Katarzyna Samonek-Miazga, Sytuacje trudne w pracy funkcjonariuszy SW, PWP, nr 44-45/2004

69. H. Machel, Patologia instytucji więziennej..., : B. Hołyst, W. Ambrozik, P. Stępniak (red.) Więziennictwo – Nowe wyzwania, Warszawa-Poznań-Kalisz 2001, CZSW.

70. A. Szymanowska, Więźniowie i funkcjonariusze wobec norm obyczajowych i prawnych, W-wa 1998, Phare/Tacis Demokracja, Stow. PATRONAT, CZSW, s.13 – 56 (o SW)

71. Waldemar Kowalski, Korupcja w SW w świetle doświadczeń lat 1995-2004, PPW 43/04

72. Marek Kusiak, SW wobec przestępczości zorganizowanej, PWP nr 56-57/2007

73. Klawisze zaczynają pękać, Newsweek, 24.07.2005

74. Służba więzienna wobec problemów resocjalizacji, W. Ambrozik, P. Stępniak, Poznań-Warszawa-Kalisz 2004, UMAM/CZSW/COSSW.

75. Andrzej Piotrowski, Jakość życia i satysfakcja funkcjonariuszy SW, Przegląd Więziennictwa Polskiego 2012, nr 74-75.

76. 13. Sławomir Gawroński, Relacje SW z mediami, Przegląd Więziennictwa Polskiego 2012, nr 74-75.

77. Anetta Jaworska, Aktywność twórcza więźniów…, PWP 2006, nr 52-53, s. 113 i n.

78. Józef Sarnecki, Piosenki więzienne (próba analizy psychologicznej), PP, nr 3 (7), 1965.

79. Tadeusz Wentland, Tatuaż w więzieniu dla młodocianych, PWP, nr 8/1994.

80. Henryk Michalski, Poezja więzienna, PPiK, nr 8/1986

81. M.M. Kamiński, Gry więzienne (bajera), Warszawa 2006, Oficyna Naukowa, s. 124-151.

82. J. Morawski, O potrzebie badania gwary przestępczej, PP, nr 1 (17), 1968.

83. J. Morawski, Młodociani grypserzy. Semantyczne aspekty gwary, Przegląd Penitencjarny 1969, nr 1.

84. H. Świda, W. Świda, Młodociani przestępcy w więzieniu, seria SYGNAŁY, Warszawa, bdw.

85. The Stanford Prison Experiment: A Simulation Study of the Psychology of Imprisonment, Ph. Zimbardo, Stanford University, 1971.

86. Efekt Lucyfera, z F. Zimbardo rozmawiał: Adam Leszczyński, GW, Wysoki Obcasy 2008-06-29.

87. Architekci zła, rozmowa z F. Zimbardo, Polityka - nr 37 (2671) 13-09-2008; s. 90, Nauka

88. Oddział penitencjarny. Nowa struktura organizacyjna jednostki penitencjarnej, K. Keller, J. Kopczuk (red.), Białystok 2007, OISW Białystok, s. 11-37 i 58-65.

89. Z. Lasocik, Uwagi na temat tzw. „eksperymentu białostockiego”, w: Oddział …, jw. s. 133-151.

90. Z. Lasocik, Więzienia w USA, Warszawa 2005, IPSiR, Boot Camp, s. 152-162

91. J. Rejman, Eksperyment w penitencjarystyce, [w:] Wykonywanie kary pozbawienia wolności, H. Machel (red.), Gdańsk 2006, Wyd. UG, s. 321 i n.

Wiedza: student po zakończeniu zajęć ma elementarną wiedzę o merytorycznych, organizacyjnych, profesjonalnych i ekonomicznych aspektach funkcjonowania jednej z kluczowych instytucji kontroli społecznej, zna jej genezę, historyczne przemiany i mechanizmy sprawowania władzy.

Umiejętności: student potrafi zbierać i analizować materiały naukowe, dostępne w języku polskim lub obcym, dotyczące rozmaitych problemów społecznych i wykorzystać je na potrzeby zajęć, student potrafi zastosować interdyscyplinarną wiedzę, aby wskazać i charakteryzować założenia, cele i sposoby działania instytucji izolującej, student prawidłowo posługuje się wiedzą z zakresu socjologii ogólnej, prawnej i zasadami etycznymi dla umiejscowienie instytucji w jej kontekście społecznym

Kompetencje: student potrafi samodzielnie sformułować wypowiedź w dyskusji, potrafi przygotować wystąpienie (referat) na zadany uprzednio temat, potrafi nawiązywać właściwe relacje z osobami, do których kierowane są programy zapobiegawcze i naprawcze, w tym przypadku z osobami pozbawionymi wolności.

Wiedza: egzamin pisemny – test obejmujący najważniejsze aspekty funkcjonowania instytucji izolującej.

Umiejętności: ocena umiejętności polega przede wszystkim na ocenie aktywności w trakcie zajęć, ocenie podlega umiejętność analizy tekstu naukowego oraz umiejętność konstruowania wypowiedzi, która z jednej strony opiera się o sformułowane założenia a z drugiej jest wewnętrzne logiczna,

Kompetencje społeczne: ocenie podlega aktywny i twórczy udział w zajęciach, umiejętność zrealizowania prostego badania terenowego lub analizy treści, przygotowania wystąpienia na zajęciach lub na zajęciach terenowych (o ile uda się je zrealizować)oraz umiejętność pracy w grupie.

ND