System polityczny RP

obowiązkowe

Student zna najnowszą historię polityczną Polski, potrafi opisywać ewolucję instytucji państwa i społeczeństwa od odrodzenia polskiej państwowości w 1918 r. Zna specyfikę i właściwości systemu źródeł prawa w RP. Opanował podstawy nauki o państwie i polityce, w tym zna i rozumie pojęcia systemu politycznego, państwa, jego form i funkcji.

Pojęcia systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów, konstytucji.

Podstawowe dylematy ustrojowe Polski Ludowej.

Proces transformacji systemowej od lat 80-tych XX wieku.

Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP z 1997 roku.

Wartości i zasady ustroju politycznego RP.

System źródeł prawa RP w aspekcie praktyki jego funkcjonowania.

System wyborczy w RP.

Ustrój organów władzy ustawodawczej i wykonawczej.

1. Podstawowe pojęcia związane z funkcjonowaniem systemu politycznego współczesnej Polski: 1) Pojęcie systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów.2) Pojęcie, rodzaje i funkcje konstytucji. 3) Prawo konstytucyjne i jego źródła. 4) Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu.

2. System polityczny Polski pod rządami Konstytucji PRL z 1952 r. Specyfika i przemiany autorytaryzmu socjalistycznego w Polsce do końca dekady lat 70.

3. Źródła transformacji ustrojowej w latach 80. Transformacja ustrojowa w Polsce po Okrągłym Stole (1989-1997).

4. Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji III RP.

5. Wartości i zasady konstytucyjne (ustrojowe) w RP: 1) Pojęcie wartości i zasad ustrojowych. 2) Rzeczpospolita jako dobro wspólne. 3) RP demokratycznym państwem prawnym: zasady konstytucjonalizmu, legalizmu, suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, podziału władz. 4) Godność, wolność i równość jako podstawy katalogu praw i wolności człowieka i obywatela. Specyfika systemu rządów w Polsce.

6.System źródeł prawa w Konstytucji RP i jego kontrola: 1) Pojęcie systemu źródeł prawa, 2) Źródła prawa powszechnie obowiązującego: umowa międzynarodowa, ustawa, rozporządzenie, 3) Prawo krajowe a prawo wspólnotowe, 4) Trybunał Konstytucyjny: geneza, funkcje i kompetencje, skutki orzeczeń.

7. Prawo wyborcze: wybory do Sejmu, Senatu i prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego: 1) Ustrojowo – polityczna rola wyborów parlamentarnych i prezydenckich w III Rzeczypospolitej. 2) Organizacja wyborów. 3) Zgłaszanie kandydatów. 4) Ustalanie wyników głosowania. 5) Ważność wyborów. 6) Kampania wyborcza. 7) Finansowanie wyborów.

8. Sejm i Senat: 1) Struktura i tryb funkcjonowania parlamentu. 2) Status prawny posła i senatora. 3) Funkcje Sejmu i Senatu. 4) Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu. 5) Tryb ustawodawczy. 6) Zgromadzenie Narodowe.

9. Prezydent Rzeczypospolitej: 1) Geneza przywrócenia instytucji Prezydenta RP. 2) Ustrojowa pozycja Prezydenta RP. 3) Kompetencje Prezydenta RP. 4) Odpowiedzialność konstytucyjna głowy państwa.

10. Rada Ministrów: 1) Ustrojowa pozycja Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. 2) Sposób powoływania Rady Ministrów. 3) Struktura rządu. 4) Tryb działania Rady Ministrów. 5) Kompetencje Rady Ministrów. 6) Administracja rządowa.

L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2012 i nast. wyd.

A. Pułło, Wokół pojęcia ustroju politycznego, [w:] M. Kudej (red.), W kręgu zagadnień konstytucyjnych, Katowice 1999

T. Mołdawa, Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu w perspektywie minionej dekady, [w:] W. Jakubowski, T. Słomka (red.), Porządek konstytucyjny w Polsce, Warszawa-Pułtusk 2008.

K. Complak, Normy pierwszego rozdziału Konstytucji RP, Wrocław 2007 (cz. II – rozdz. I, II, IV, V, VII, cz. II – rozdz. VI, VII)

J. Kuciński, W.J. Wołpiuk, Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012

A. Antoszewski, System polityczny RP, Warszawa 2012

P. Sarnecki, System źródeł prawa w Konstytucji RP, Warszawa 2002

P. Winczorek, Konstytucja RP a prawo wspólnotowe, „Państwo i Prawo” 2004, z.11

J. Podkowik, Zasada nadrzędności Konstytucji a wspólnotowy porządek prawny, [w:] K. Górka, T. Litwin (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Próba oceny i podsumowania z perspektywy dziesięciolecia stosowania, Kraków 2008.

S. Gebethner, Prawo i system wyborczy w świetle realizacji postanowień konstytucji, [w:] Z. Jarosz (red.), Parlament. Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa, Warszawa 2006

M. Chmaj, W. Skrzydło, System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2011, rozdz. 2, 3, 4, 5, 6, 7

P. Sarnecki, Funkcje i struktura Sejmu według nowej Konstytucji, "Państwo i Prawo", z.11-12/1997

Z. Jarosz, Model konstytucyjny władzy ustawodawczej a praktyka ustrojowa – parlament, [w:] K. Działocha (red.), Podstawowe problemy stosowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Raport wstępny, Warszawa 2004.

G. Kuca, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w systemie podzielonych władz (zarys problemu), [w:] T. Mołdawa, J. Szymanek (red.), Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych, Warszawa 2010

A. Chorążewska, Prezydent jako czynnik równowagi. Arbitraż prezydencki, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6

T. Słomka, Ustrojowe cechy polskiej kohabitacji, „Rocznik Nauk Politycznych” 2008, nr 11

L. Garlicki, Rada Ministrów: powoływanie – kontrola – odpowiedzialność, [w:] A. Bałaban (red.), Rada Ministrów. Organizacja i funkcjonowanie, Kraków 2002

B. Banaszak, Egzekutywa w Polsce – stan obecny i uwagi de lege fundamentali ferenda, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 3.

W. Skrzydło (red.), Sądy i trybunały w konstytucji i praktyce, Warszawa 2005 (rozdz. 1, 2, 3, 4).

T. Mołdawa, Konstytucje polskie 1918-1998, Warszawa 1999 i nast. wyd.

W. Jakubowski, T. Słomka, Konstytucyjne organy władzy RP w latach 1989-2011 na tle polskich tradycji ustrojowych XIX i XX wieku, Warszawa 2012.

M. Kallas (red.), Konstytucje Polski, t. 2, Warszawa 1990.

A. Materska-Sosnowska, T. Słomka (red.), Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa, Warszawa 2015.

Na wszystkie zajęcia obowiązuje znajomość Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.

Inne akty prawne obowiązujące na poszczególne zajęcia (wedle aktualnego ich stanu):

• Ustawa o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli z 24 czerwca 1999 r.

• Ustawa o referendum ogólnokrajowym z 14 marca 2003 r.

• Ustawa – kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r.

• Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora z 9 maja 1996 r.

• Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z 20 lipca 2000 r.

• Ustawa o sejmowej komisji śledczej z 21 stycznia 1999 r.

• Ustawa o Radzie Ministrów z 8 sierpnia 1996 r.

• Ustawa o działach administracji rządowej z 4 września 1997 r.

• Uchwała Sejmu RP – Regulamin Sejmu RP z 30 lipca 1992 r.

WIEDZA

K_W02. Rozumie rolę systemu politycznego w życiu społecznym w perspektywie historycznej i współczesnej. Rozumie znaczenie rozwiąząń ustrojowych w kształtowaniu stabilnych struktur, w ramach których odbywają się interakcje społeczne.

K_W04. Rozumie zasady funkcjonowania systemu politycznego oraz jego wpływ na funkcjonowanie innych organizacji i instytucji społeczno-politycznych.

K_W05. Rozumie znaczenie systemu politycznego dla funkcjonowania współeczesnej demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Potrafi zidentyfikować główne komponenty systemu politycznego, odwołując się do przykładu polskich rozwiązań ustrojowych.

KW_07. Rozumie rolę systemu politycznego w kształowaniu prawnych uwarunkowań procesów rządzenia i podejmowania decyzji politycznych.

UMIEJĘTNOŚCI

K_U03. Potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu nauki o polityce, a szczególnie z zakresu ustrojoznawstwa, w celu analizowania i interpretowania zjawisk i procesów w obszarze polityki.

K_U04. Potrafi wskazać oraz wyjaśnić zasady oraz wartości demokratycznego państwa w Polsce.

K_U09. Posiada umiejętność prezentowania własnych koncepcji wyjaśniania zjawisk i procesów z zakresu systemu politycznego RP.

K_U10. Potrafi analizować i oceniać treści przekazu medialnego, dotyczącego systemu politycznego RP.

KOMPETENCJE

K_K01. Jest przygotowany do aktywnego uczestniczenia w życiu politycznym Polski.

K_K02.Jest przygotowany do pracy indywidualnej i grupowej w zakresie realizacji projektów o tematyce ustrojoznawczej. Potrafi kompetetnie analizować i komentować propozycje reform w zakresie systemu politycznego.

Przedmiot kończy się testem.

W pierwszym semestrze zaliczenie na podstawie obecności oraz testu. W semestrze drugim egzamin pisemny.

Praktyki zawodowe nie są wymagane.