Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Historia niemieckiej polityki zagranicznej 1914-1945

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2104-MON-HNPZ-OG-ISM
Kod Erasmus / ISCED: 14.6 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0312) Politologia i wiedza o społeczeństwie Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia niemieckiej polityki zagranicznej 1914-1945
Jednostka: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych
Grupy: Monografy i fakultety WNPiSM - semestr letni
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Głównym celem kursu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami niemieckiej polityki zagranicznej takich okresów jak : pierwsza wojna światowa, Republika Weimarska, Trzecia Rzesza

Pełny opis:

Wstęp : Niemiecka polityka zagraniczna od wojny francusko-pruskiej do wybuchu pierwszej wojny światowej (era Bismarcka i era Wilhelma II).

Niemcy a wybuch pierwszej wojny światowej. Niemieckie cele wojenne w obliczu spodziewanego zwycięstwa nad Francją : program wrześniowy kanclerza Bethmanna-Hollwega (1914). Koncepcja Mitteleuropy jako kluczowy niemiecki cel wojenny : wizja integracji środkowoeuropejskiej pod dominacją niemiecką. Dążenia do zawarcia separatystycznego pokoju po niepowodzeniu nad Marną i fiasku planu Schlieffena. Posługiwanie się przez Niemcy rewolucją jako instrumentem prowadzenia wojny. Sojusz niemiecko-turecki; wilhelmińskie Niemcy a zagłada Ormian w Imperium Ottomańskim. Przerzucenie Lenina do Rosji w kwietniu 1917 r. i niemiecka pomoc udzielona rewolucji bolszewickiej. Traktaty w Brześciu Litewskim i w Bukareszcie (1918).

Paryska konferencja pokojowa i traktat wersalski ; konsekwencje polityczne i ekonomiczne traktatu. Keynes i Bainville jako wyraziciele sprzecznych ocen traktatu. Dążenie Niemiec do rewizji traktatu, zwłaszcza jego postanowień dotyczących reparacji, granic i rozbrojenia. Strukturalne i personalne zmiany w ministerstwie spraw zagranicznych (reforma Schülera). Niemiecka polityka zagraniczna w okresie zaburzeń wewnętrznych (pucz Kappa; niemiecki „czerwony październik”) 1919-1923. Polityka zagraniczna Stresemanna prowadzona w warunkach względnej stabilności 1923-1929. Stosunki niemiecko-radzieckie w okresie Republiki Weimarskiej. Niemcy, Międzynarodówka Komunistyczna i plany rewolucji światowej.

Niemiecka polityka zagraniczna pod rządami kanclerzy Brüninga, Papena i Schleichera 1929-1933; art. 48 konstytucji weimarskiej jako podstawa rządów opartych o prezydenckie dekrety nadzwyczajne. Niemiecka odpowiedź na projekt Brianda zakładający utworzenie Unii Europejskiej. Plany i działania podejmowane w celu zintegrowania z Niemcami Austrii : nieudana unia celna z 1931 r.

Program NSDAP z 1920 r. Poglądy Hitlera na politykę zagraniczną na tle poglądów innych przywódców partii narodowosocjalistycznej w latach 20-tych. Kluczowa pozycja Wielkiej Brytanii w hitlerowskiej koncepcji polityki zagranicznej. Polityka zagraniczna Trzeciej Rzeszy 1933-1939. Pakt Antykominternowski. Pakt Stalowy. Miejsce Polski w hitlerowskiej koncepcji polityki zagranicznej. Niemieckie propozycje ściślejszej współpracy z Polską i sojuszu antyradzieckiego, odmowa Polski. Pakt Hitler-Stalin i wybuch drugiej wojny światowej. Cele wojenne Hitlera. Pakt Trzech. Koncepcja Ribbentropa „bloku kontynentalnego” i rozmowy z Mołotowem w Berlinie (1940). Decyzja Hitlera o zaatakowaniu Związku Radzieckiego. Dyplomacja niemiecka w czasie wojny : stosunki z sojusznikami, państwami satelickimi i neutralnymi. Koncepcje prawnomiędzynarodowe w Trzeciej Rzeszy. Tajne plany narodowych socjalistów dotyczące Europy Wschodniej : Generalny Plan Wschodni. Narodowosocjalistyczny „Nowy Porządek” Europy, doktryna „gospodarki wielkiego obszaru” (Grossraumwirtschaft) z Niemcami jako jego wielkoprzemysłowym centrum i próby tworzenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Przyszły ład europejski w koncepcjach opozycji antyhitlerowskiej. Sondaże pokojowe w czasie wojny (misja Kleista w 1943 r.). Niemcy w planach aliantów 1939-1945; plan Morgenthaua.

Literatura:

 Andrzejewski M., Od Bismarcka do Schrödera. Portrety niemieckich kanclerzy, Gdańsk 2003

 Batowski H., Między dwiema wojnami 1919-1939. Zarys historii dyplomatycznej, Kraków 2001

 Baumgart W., Deutsche Ostpolitik 1918. Von Brest-Litowsk bis zum Ende des Ersten Weltkrieges, Wien –München 1966

 Bloch Ch., Das Dritte Reich und die Welt. Die deutsche Aussenpolitik 1933-1945, Paderborn 1993

 Broszat M., 200 lat niemieckiej polityki wobec Polski, Warszawa 1999

 Craig G. A., Deutsche Geschichte 1866-1945. Vom Norddeutschen Bund bis zum Ende des Dritten Reiches, München 1999

 Czapliński W., Galos A., Korta W., Historia Niemiec, Wrocław 2010

 Deschner G., Reinhard Heydrich. Namiestnik władzy totalitarnej, Warszawa 2000

 Dębski S., Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939-1941, Warszawa 2003

 Dmitrów E., Niemieckie plany integracyjne w Europie w pierwszej połowie XX wieku, (w :) J. Holzer, J. Fiszer (red.), Rola Niemiec w procesie integracji Polski z Europą, Warszawa 2001

 Eberhardt P., Geneza i rozwój niemieckiej doktryny Lebensraumu, „Przegląd Geograficzny”, nr 2/2008

 Eberhardt P., Geneza niemieckiej koncepcji „Mitteleuropy”, „Przegląd Geograficzny”, nr 4/2005

 Eberhardt P., Koncepcje geopolityczne Karla Haushofera, „Przegląd Geograficzny”, nr 4/2009

 Fischer F., Polityka zagraniczna cesarskich Niemiec i wybuch I wojny światowej, (w :) A. Czubiński (red.), Rola Niemiec w procesach rozwojowych Europy XIX i XX wieku, Poznań 1995

 Fischer F., Griff nach der Weltmacht. Die Kriegszielpolitik des kaiserlichen Deutschland 1914/18, Düsseldorf 2000

 Gabiś T., Historycy niemieccy (i anglosascy) o I wojnie światowej. Rewizje, kontrowersje, nowe interpretacje, „Opcja Na Prawo” 2014, nr 3/136

 Geiss I., German Foreign Policy 1871-1914, London-New York 1976

 Geiss I., Tzw. polski pas graniczny 1914-1918. Przyczynek do niemieckiej polityki wojennej w czasie I wojny światowej, Warszawa 1964

 Gigilewicz E., Lublinland. Państwo żydowskie w planach III Rzeszy, Radom 2004

 Graml H., Zwischen Stresemann und Hitler. Die Außenpolitik der Präsidialkabinette Brüning, Papen und Schleicher, München 2001

 Grünberg K., Otręba B., Joachim von Ribbentrop. Szef hitlerowskiej dyplomacji, Warszawa 1995

 Grünberg K., Serczyk J., Droga do rozbioru Polski 1918-1939. Nowe ustalenia, Warszawa 2005

 Haffner S., Diabelski pakt. Z dziejów stosunków niemiecko-rosyjskich 1917-1941, Lublin 1994

 Hahlweg W. (red. i wprowadz.), Lenins Rückkehr nach Russland 1917. Die deutschen Akten, Leiden 1957

 Heresch E., Sprzedana rewolucja. Jak Niemcy finansowały Lenina, Warszawa 2010

 Hildebrand K., Das vergangene Reich. Deutsche Außenpolitik von Bismarck bis Hitler 1871-1945, Stuttgart 1996

 Hillgruber A., Die gescheiterte Großmacht. Eine Skizze des Deutschen Reiches 1871-1945, Düsseldorf 1980

 Huber E. R., Deutsche Verfassungsgeschichte seit 1789. Band V : Weltkrieg, Revolution und Reichserneuerung 1914-1919, Stuttgart-Berlin-Köln 1992

 Janecki A., Miejsce Niemców pod słońcem, „Nowe Państwo“, nr 1/2002

 Jonca K., Wojna polsko-sowiecka 1920 roku w dokumentach niemieckiej dyplomacji, Wrocław 2002

 Kahrs H., Od „gospodarki wielkoprzestrzennej“ do „nowego porządku“. O strategicznej orientacji elit niemieckich w latach 1932-1943, (w :) H. Orłowski (wybór i opracow.), Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, Poznań 2000

 Kamiński M. K., Wojenne plany Hitlera w 1937 roku. Memorandum Hossbacha, (w :) M. K. Kamiński, Szkice z dziejów Polski i Czechosłowacji w latach trzydziestych XX wieku, Warszawa 2014

 Kimmich Ch. M., German Foreign Policy 1918-1945. Guide to Research and Research Materials, Wilmington 1991

 Kissinger H., Dyplomacja, Warszawa 1996

 Koenen G., Der Russland-Komplex. Die Deutschen und der Osten 1900-1945, München 2005

 Kosiarski J., Deutschland, Mitteleuropa und die Revolutionierung Russlands, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations“ 2015, nr 2 (tom 51)

 Kosiarski J., „Nowy porządek” europejski w planach narodowego socjalizmu, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations” 2000, nr 1-2 (tom 21)

 Kosiarski J., Niemcy a kwestia integracji Europy w dobie I wojny światowej (wybrane wątki), [w :] E. Haliżak, R. Kuźniar, G. Michałowska, S. Parzymies, J. Symonides, R. Zięba (red.), Stosunki międzynarodowe w XXI wieku. Księga jubileuszowa z okazji 30-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006

 Kosiarski J., Niemcy, Austria i Mitteleuropa, „Studia Politica Germanica” 2012, nr 1(1)

 Kotłowski T., Historia Republiki Weimarskiej 1919-1933, Poznań 2004

 Kotłowski T., Niemcy 1890-1945. Dzieje państwa i społeczeństwa, Kraków 2008

 Kowalski M. T., Antropolodzy na wojnie. O „brudnej” użyteczności nauk społecznych, Warszawa 2015

 Krasuski J., Historia Niemiec, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998

 Krasuski J., Polska-Niemcy. Stosunki polityczne od zarania po czasy najnowsze, Wrocław 2009

 Krasuski J., Labuda G., Walczak A. W. (red.), Stosunki polsko-niemieckie w historiografii, cz. II : Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, Poznań 1984

 Kraus H.-Ch., Versailles und die Folgen. Außenpolitik zwischen Revisionismus und Verständigung 1919-1933, Berlin-Brandenburg 2013

 Krüger P., Hahn E.J.C., Der Loyalitätskonflikt des Staatssekretärs Bernhard von Bülow im Frühjahr 1933, „Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte”, nr 4/1972

 Kruszewski K., Starania Niemiec o pokój odrębny z Rosją carską 1914-1917, „Dzieje Najnowsze“, nr 2/2001

 Kuhlmann J., Subhas Chandra Bose und die Indienpolitik der Achsenmächte, Berlin 2003

 Lebioda T., II Rzesza a polityka międzynarodowa 1871-1914, Katowice 2010

 Lüdicke L., Griff nach der Weltherrschaft. Die Außenpolitik des Dritten Reiches 1933-1945, Berlin-Brandenburg 2009

 Maciejewski M., Od piwiarnianego klubu do organizacji wywrotowej. Nazizm w latach 1919-1924, Toruń 2005

 Madajczyk Cz., Faszyzm i okupacje 1938-1945. Wykonywanie okupacji przez państwa Osi w Europie, tom I : Ukształtowanie się zarządów okupacyjnych, tom II : Mechanizmy realizowania okupacji, Poznań 1983-1984

 Madajczyk Cz., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, tom I, Warszawa 1970

 Mazower M., Imperium Hitlera, Warszawa 2011

 Mącior-Majka B., Generalny Plan Wschodni. Aspekty ideologiczny, polityczny i ekonomiczny, Kraków 2007

 McMeekin S., Ekspres Berlin-Bagdad. Kajzer, islam i imperium osmańskie 1898-1918, Kraków 2012

 Michalka W. (red.), Der Erste Weltkrieg. Wirkung, Wahrnehmung, Analyse, München -Zürich 1994

 Michalka W., Deutsche Außenpolitik 1920-1933, (w :) K. D. Bracher, M. Funke, H.-A. Jacobsen (red.), Die Weimarer Republik 1918-1933. Politik, Wirtschaft, Gesellschaft, Düsseldorf 1987

 Michalka W. (red.), Deutsche Geschichte 1933-1945. Dokumente zur Innen- und Außenpolitik, Frankfurt am Main 1993

 Michalka W., Niedhart G., (red.), Deutsche Geschichte 1918-1933. Dokumente zur Innen- und Außenpolitik, Frankfurt am Main 1992

 Mommsen W. J., Grossmachtstellung und Weltpolitik. Die Außenpolitik des Deutschen Reiches 1870 bis 1914, Frankfurt am Main-Berlin 1993

 Münkler H., Der Große Krieg. Die Welt 1914 bis 1918, Berlin 2014

 Musiał B., Na Zachód po trupie Polski, Warszawa 2009

 Musiał B., „Niechaj Niemcy się przesuną”. Stalin, Niemcy i przesunięcie granic Polski na zachód, „Arcana” (Kraków), nr 79 (1/2008)

 Musiał B., Szumski J. (red.), Geneza paktu Hitler-Stalin. Fakty i propaganda, Warszawa 2012

 Niedhart G., Die Aussenpolitik der Weimarer Republik, München 1999

 Pajewski J., „Mitteleuropa“. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej, Poznań 1959

 Pajewski J., Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 1998

 Post W., Hitlers Europa. Die Europäische Wirtschaftsgemeinschaft 1940-1945, Stegen am Ammersee 2010

 Przybylski J., Scheffler T., Z badań nad politycznymi relacjami niemiecko-arabskimi w okresie Trzeciej Rzeszy, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, tom XXX, Wrocław 2008

 Roewer H., Kill the huns – Tötet die Hunnen ! Geheimdienste, Propaganda und Subversion hinter den Kulissen des Ersten Weltkrieges, Graz 2014

 Rubin B., Schwanitz W. G., Hitlerowcy, islamiści i narodziny nowożytnego Bliskiego Wschodu, Kraków 2014

 Ruge W., Schumann W., Die Reaktion des deutschen Imperialismus auf Briands Paneuropaplan 1930, „Zeitschrift für Geschichtswissenschaft“, nr 5/1972

 Scheffler T., Europa po Hitlerze. Ład międzynarodowy w koncepcjach konserwatywnej opozycji w Trzeciej Rzeszy, Wrocław 2006

 Schmidt R. F., Die Aussenpolitik des Dritten Reiches 1933-1939, Stuttgart 2002

 Schmitt C., Staat, Großraum, Nomos. Arbeiten aus den Jahren 1916-1969, Berlin 1995

 Schöllgen G., Deutsche Außenpolitik. Von 1815 bis 1945, München 2013

 Schwanitz W. G., Djihad „Made in Germany“ : Der Streit um den Heiligen Krieg 1914-1915, „Sozial. Geschichte“ 2003, nr 2(18)

 Sierpowski S. (red.), Niemcy w polityce międzynarodowej 1919-1939, tom II : Lata wielkiego kryzysu gospodarczego, Poznań 1992

 Sommer T., 1945 : die Biographie eines Jahres, Reinbeck bei Hamburg 2005

 Stevenson D., War Aims and Peace Negotiations, (w :) H. Strachan (red.), The Oxford Illustrated History of the First World War, Oxford 2014

 Szcześniak A. L., Generalny Plan Wschód, (w :) Encyklopedia „białych plam”, tom VI, Radom 2001

 Szlanta P., Nieżyczliwy sąsiad. Niemcy wobec wojny polsko-radzieckiej 1920 roku, „Mówią Wieki”, nr 3/2010 (wydanie specjalne)

 Szlanta P., Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015

 Tomasiewicz J., Brunatna Europa, „Fronda”, nr 25/26/2001

 Ullrich V., Die nervöse Großmacht 1871-1918. Aufstieg und Untergang des deutschen Kaiserreichs, Frankfurt am Main 1999

 Wiegrefe K., Altenhöner F., Bönisch G., Buschke H., Pyljow W., Zeller A., Revolutionär Seiner Majestät, „Der Spiegel“ z 10 XII 2007 r. (nr 50/2007); Wiegrefe K., Altenhöner F., Buschke H., Zeller A., „Nie war Russland käuflicher“, „Der Spiegel“ z 17 XII 2007 r. (nr 51/2007)

 Winkler H. A., Długa droga na Zachód. Dzieje Niemiec, tom 1 : 1806-1933, tom 2 : 1933-1990, Wrocław 2007

 Żerko S., Geneza hitlerowskiej koalicji. Z dziejów niemieckiej polityki sojuszy, „Przegląd Zachodni”, nr 2/2005

 Żerko S., Konserwatywna alternatywa ? Z badań nad koncepcjami niemieckiej polityki zagranicznej w latach 1933-1939, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, tom XXIV, Wrocław 2004

 Żerko S., Narodowosocjalistyczne koncepcje polityki zagranicznej przed 1933 r., „Przegląd Zachodni”, nr 4/1992

 Żerko S., Niemiecka polityka zagraniczna 1933-1939, Poznań 2005

 Żerko S., Niemiecka polityka zagraniczna w okresie II wojny światowej, (w :) S. Sierpowski (red.), Niemcy w polityce międzynarodowej podczas II wojny światowej, Poznań 2007

 Żerko S., Polska, Niemcy i geneza II wojny światowej, „Przegląd Zachodni”, nr 2/2009

 Żerko S., Polska w hitlerowskiej koncepcji polityki zagranicznej 1933-1939, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, tom XXIV, Wrocław 2001

 Żerko S., Stosunki polsko-niemieckie 1938-1939, Poznań 1998

 Żerko S., Wymarzone przymierze Hitlera. Wielka Brytania w narodowosocjalistycznych koncepcjach i w polityce III Rzeszy do 1939 r., Poznań 1995

Efekty uczenia się:

Student powinien uzyskać podstawową wiedzę na temat niemieckiej polityki zagranicznej od wybuchu pierwszej wojny światowej do zakończenia drugiej wojny światowej

Metody i kryteria oceniania:

Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. Jej podstawą jest uczestnictwo w zajęciach, aktywność na nich, przygotowanie prezentacji lub przygotowanie przez studenta krótkiego eseju pisemnego na wybrany przez niego, jeden z podanych wcześniej tematów. Od studentów nie jest wymagana znajomość języka niemieckiego

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)