Wiktymologia

Przedmiot stanowi uzupełnienie i rozwinięcie wykładu z kryminologii. Wiktymologia, obecnie samodzielna nauka, rozwinęła się na bazie badań kryminologicznych i swoje zainteresowanie ukierunkowała nie na sprawę przestępstwa, ale na osobę pokrzywdzoną, ofiarę, która również odgrywa znaczącą rolę w procesie popełniania przestępstw. Zajęcia przedstawią zagadnienia teoretyczne związane z tą samodzielną dyscypliną, jak i konkretne kwestie praktyczne, dotyczące zarówno ustawodawstwa jak i specyfiki popełniania niektórych czynów zabronionych. Studenci będą mieli przestrzeń nie tylko do zapoznania się z wieloma teoriami, ale również do kształtowania samodzielnych opinii, brania udziału w dyskusji i formułowaniu własnych wniosków.

w sali

Wiktymologia to dziedzina, zajmująca się ofiarami przestępstw oraz badaniem ich roli w genezie przestępstwa, zwłaszcza ustaleniem czynników tworzących podatność na stanie się ofiarą przestępstwa oraz metod zapobiegania temu procesowi. Podczas zajęć elementy te będą prezentowane w perspektywie praktycznej analizy konkretnych przestępstw.

Wiktymologia to dziedzina, zajmująca się ofiarami przestępstw oraz badaniem ich roli w genezie przestępstwa, zwłaszcza ustaleniem czynników tworzących podatność na stanie się ofiarą przestępstwa oraz metod zapobiegania temu procesowi. Podczas zajęć elementy te będą prezentowane w perspektywie praktycznej analizy konkretnych przestępstw.

Zajęcia mają na celu uzupełnienie wykładu z kryminologii poprzez analizę przestępczości z perspektywy osoby pokrzywdzonej, dając całościowy obraz analizy społecznej, socjologicznej i kulturowej tego zjawiska. Podczas zajęć przedstawione zostaną konkretne teorie wiktymologicznej czy też ustawodawstwo polskie i międzynarodowe regulujące pozycję ofiar w procesie karnym, z uwzględnieniem chociażby takich zagadnień jak mediacje bądź ochrona świadków i pokrzywdzonych. Studenci będą mieli szanse przyjrzeć się statystykom przestępczości i nauczyć ich prawidłowej interpretacji. Poznają zagadnienie wiktymizacji i będą w stanie podać konkretne przykłady związane z każdą z jej odmian. Omówione zostaną zadania wiktymologii i różne typologie ofiar wskazujące bezpośrednio na czynniki, które mogą wpływać na bycie pokrzywdzonym konkretnym przestępstwem. Studenci zapoznają się z zagadnieniem lęku przed przestępczością i możliwościami jego minimalizowania, czy też aspektami związanymi ze stopniem ryzyka wiktymogennego. Omówione zostanie również zagadnienie konsekwencji pokrzywdzenia, zarówno w sferze teoretycznej, jak i na podstawie konkretnych przestępstw. Prezentacja takich tematów poprzedzona będzie próbą samodzielnego przeanalizowania zjawiska przez studentów. Zajęcia będą miały również wymiar praktyczny, związany z analizą przekazów medialnych i ich wpływu na poczucie bezpieczeństwa w społeczeństwie, spotkaniami z zaproszonymi gośćmi, czy też wizytą w instytucji związanej z wymiarem sprawiedliwości.

Ideą jest aby zajęcia nie były czystym wykładem, a przedmiotem angażującym uczestników, zarówno poprzez wprowadzanie elementu dyskusji na zajęciach, jak i zlecania i omawiania konkretnych prac domowych, których wykonanie będzie równoważne z zaliczeniem egzaminu końcowego. Największy nacisk będzie kładziony na zrozumienie prezentowanych zagadnień i umiejętność stosowania zdobytej wiedzy w praktyce.

Zakres tematów:

1. Zagadnienia wstępne. Wiktymologia a kryminologia – ich rola w procesie analizy przestępczości

2. Podstawowe teorie wiktymologiczne i koncepcje wiktymologii

3. Pojęcie ofiary i jej rola w przestępstwie

4. Statystyki przestępczości – pojęcie ciemnej liczby przestępstw. Nauka analizowania liczb w wiktymologii

5. Zadania wiktymologii i typologie ofiar

6. Lęk przed przestępczością – skąd pochodzi, co go potęguje i jak go minimalizować. Podstawy teoretyczne i działania praktyczne

7. Wpływ mediów na poczucie bezpieczeństwa

8. Teoria działań rutynowych w wymiarze praktycznym i analiza ryzyka wiktymogennego

9. Konsekwencje wiktymizacji i metody ich minimalizowania

10. Zapobieganie przestępczości z perspektywy osób pokrzywdzonych

11. Alternatywne metody rozwiązywania sporów jako uwzględnienie interesu osoby pokrzywdzonej w procesie karny

12. Prawo w obronie praw ofiar

13. Analiza konkretnych przykładów przestępstw z perspektywy wiktymologicznej

14. Zajęcia praktyczne (wizyta w instytucji, spotkanie z zaproszonym gościem)

Zagadnienia teoretyczne:

E. Bieńkowska, Wiktymologia, Wolters Kluwer Polska, 2018

M. Kuć, Wiktymologia, C. H. Beck, 2015

Zagadnienia praktyczne:

Literatura zostanie wskazana studentom podczas zajęć

Studenci po zakończonych zajęciach będą znali:

- różnicę między kryminologią a wiktymologią

- teorie wiktymologiczne i typologie ofiar przestępstw

- czynniki wiktymogenne

- korelacje między przekazami medialnymi a poczuciem bezpieczeństwa w społeczeństwie

- ustawodawstwo w zakresie ochrony interesów ofiar przestępstw

- zagadnienie stopnia ryzyka wiktymogennego

Studenci po zakończonych zajęciach będą umieli:

- interpretować statystyki przestępczości

- analizować zagadnienie lęku przed przestępczością

- określać konsekwencje wiktymizacji

- analizować konkretne przestępstwa z perspektywy osoby pokrzywdzonej

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uczestnictwo w zajęciach (maksymalnie dwie nieobecności), aktywne branie udziału w dyskusjach i wykonanie zleconych prac domowych/zaliczenie egzaminu. W zależności od sytuacji epidemiologicznej zaliczenie będzie się odbywało w formie stacjonarnej lub zdalnej.

Praktyki zawodowe nie są wymagane.