Warsztaty zawodowe. Muzealnictwo żydowskie

obowiązkowe

Celem zajęć jest przedstawienie kluczowych zagadnień i terminologii w muzeologii żydowskiej, w tym omówienie genezy powstania muzeów żydowskich i kolekcji dzieł sztuki żydowskiej, zapoznanie się z różnymi typami muzeów żydowskich i prezentowanej w nich narracji, m.in. w oparciu o ich geograficzne i historyczne uwarunkowania, jak również wyposażenie w narzędzia niezbędne do przygotowania wystawy muzealnej o tematyce żydowskiej

W trakcie zajęć omówimy historyczne, współczesne i praktyczne zagadnienia związane z muzeami dedykowanymi tematyce żydowskiej. Celem zajęć jest zapoznanie z historycznym oraz współczesnym kontekstem powstawania i działalności żydowskich muzeów, jak również z podstawami praktyki muzealniczej związanymi z tworzeniem zbiorów, wystaw i edukacją.

Zajęcia będą podzielone na trzy bloki tematyczne.

 Blok historyczny:

Podczas zajęć omówimy początki kolekcjonowania i dokumentowania judaików oraz najstarsze muzea żydowskie działające przed drugą wojną światową. Przyjrzymy się również kształtowaniu się dyskursu na temat sztuki żydowskiej w pierwszej połowie XX wieku oraz pierwszym wystawom prac artystów żydowskich. Na koniec prześledzimy losy żydowskich muzeów i kolekcji podczas Holokaustu oraz w pierwszych latach

powojennych.

 Blok współczesny:

W bloku teoretycznym dedykowanym współczesnym muzeom żydowskim omówimy nowe muzea żydowskie powstające od lat 80. XX wieku do chwili obecnej – omówimy misje tych muzeów, społeczno-polityczny kontekst ich tworzenia oraz ich związek z nowymi teoriami muzealniczymi rozwijającymi się w tym okresie. Zapoznamy się również z architekturą muzeów oraz z charakterem wystaw stałych oraz czasowych prezentowanych w tych placówkach. Szczególna uwaga poświęcona będzie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Żydowskiemu w Berlinie, Muzeum Żydowskiemu we Frankfurcie oraz Museo Nazionale dell’Ebraismo Italiano e della Shoah w Ferrarze.

 Blok praktyczny

W bloku praktycznym zapoznamy się ze współczesną praktyką muzealniczą – tworzeniem wystaw i kolekcji, opracowywaniem i udostępnianiem zbiorów oraz działalnością edukacyjną. Wspólnie przyjrzymy się również najnowszym wyzwaniom, z jakimi muszą mierzyć się współczesne muzea żydowskie (partycypacyjność, dostępność, inkluzyjność i różnorodność, dekolonializacja dyskursu itp.).

Część zajęć bloku współczesnego i praktycznego prowadzona będzie w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i uwzględni spotkania z pracownikami muzeum.

Literatura podawana będzie do każdych zajęć, w zależności od omawianych zagadnień.

Poniżej podaję kilka najważniejszych pozycji, z których będziemy korzystali.

Blok historyczny:

M. Goldstein, Karol Dresdner, Kultura I sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich, Lwów 1935

M. Buber, Lesser Ury [oraz] Address on Jewish art [w:] G. G. Schmidt, The First Buber: Youthful Zonist Writings of Martin Buber, 1999

R. Piątkowska, Skarby naszej przeszłości. Muzea żydowskie w Polsce, M. Adamczyk-Garbowska, A. Markowski, A. Trzciński, M. Wodziński (red.), „Studia Judaica” 2013, t. 16, nr 2(32), s. 3-45

R. Cohen, Jewish Icons. Arts and Society in Modern Europe, Univesrity of California Press, Berkely, 1998

T. Sztyma-Knasiecka, Dyskusja nad sztuką żydowską na przełomie XIX i XX wieku, w: „Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce”, Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Stowarzyszenie Sztuki Nowoczesnej w Toruniu, pod red. Małgorzaty Geron i Jerzego Malinowskiego, 2008, 271-281

Blok współczesny i praktyczny:

The New Museology, P. Vergo (ed.), Reaktion Books, London, 1989

P. Piotrowski, Muzeum krytyczne, Poznań, 2011

B. Kirshenblatt-Gimblett, Why Jewish Museums? An International Perspective, M. Adamczyk-Garbowska, A. Markowski, A. Trzciński, M. Wodziński (red.), „Studia Judaica”, s. 77-78, 81.

B. Kirshenblatt-Gimblett, Jak powstawała wystawa, w: Polin. 1000 lat historii Żydów polskich, katalog wystawy stałej Muzeum Historii Żydów Polskich, B. Kirshenblatt-Gimblett, A. Polonsky (red.), Warszawa 2014

M. Rossman, Zdecydowanie żydowskie, wyraźnie polskie – Muzeum Historii Żydów Polskich a nowa polsko-żydowska metahistoria, M.

Adamczyk-Garbowska, A. Markowski, A. Trzciński, M. Wodziński (red.) „Studia Judaica”, s. 50-51.

T. Sztyma, Muzea żydowskie w Europie: geneza i charakterystyka, w: „Muzealnictwo” 2019 (R. 60)

A. Kamczyki, Muzeum Libeskinda w Berlinie. Żydowski kontekst architektury, UAM, Poznań 2015

Po ukończeniu kursu student powinien posiadać wiedzę na

temat historii tworzenia żydowskich kolekcji i muzeów

przed drugą wojną światową, zniszczeniach żydowskiej

kultury materialnej podczas Zagłady oraz o współczesnych

muzeach prezentujących żydowską historię (misje i wizje,

konteksty powstania, wystawy i inna działalność

programowa w kontekście nowoczesnego krytycznego

muzealnictwa). Szczególnym efektem uczestnictwa w

zajęciach powinno być ogólne rozeznanie w zagadnieniach

i problemach nurtujących współczesnych muzealników i

edukatorów muzealnych pracujących w obszarze tematyki

żydowskiej (dotyczących tworzenia kolekcji, tematyki

wystaw, relacji społecznych). W efekcie zajęć praktycznych

studenci powinni być w stanie sami opracować prostą

propozycję projektu wystawy albo wydarzenia muzealnego

(uwzgledniającą nie tylko merytorykę, ale wszystkie inne

aspekty organizacyjnej, jakie taki projekt powinien

zawierać).

Na ocenę złożą się następujące kryteria:

- przygotowanie na zajęcia rozumiane jako zapoznanie się z

przesłanymi przed zajęciami materiałami

- uczestnictwo w dyskusji podczas zajęć

- przygotowanie i prezentacja podczas zajęć krótkiego

wystąpienia na uzgodniony wcześniej temat

- obecność na zajęciach