Poszukiwania i badanie rękopisów bibliotecznych i archiwalnych. Wstęp do badań proweniencyjnych

fakultatywne

Na zajęciach zastanawiać się będziemy, w jaki sposób dotrzeć do przechowywanych w archiwach i bibliotekach rękopiśmiennych materiałów

zawierających informacje na temat interesujących nas osób, wydarzeń i miejsc. Będziemy starali się udzielić odpowiedzi na pytanie, jak rozpocząć poszukiwania i jakimi drogami podążać. Pamiętając, że materiały te stanowią nie tylko świadectwo przeszłości, lecz same także mają swoją historię, przyjrzymy się metodom i celom badań proweniencyjnych, coraz powszechniej uprawianych w polskich archiwach i bibliotekach.

Zajęcia stanowią wstęp do metodyki poszukiwań archiwalnych oraz badań proweniencyjnych. W ich trakcie omówimy czynniki kształtujące zasób

archiwalny oraz zasady, formy i źródła gromadzenia materiałów archiwalnych przez archiwa. Zapoznamy się z zasadami gromadzenia i

organizacji zasobu archiwalnego. Wyjaśnimy pojęcie zespołu archiwalnego, zasady proweniencji i pertynencji terytorialnej. Poznamy

zasady rozmieszczenia zasobu archiwalnego w Polsce. Nauczymy się korzystać z pomocy archiwalnych: przewodników, inwentarzy, katalogów

oraz internetowych baz danych https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/

Przyjrzymy się następnie rękopisom przechowywanym w zbiorach bibliotecznych. Podobnie jak w przypadku zbiorów archiwalnych, zadamy

pytanie o czynniki kształtujące zasób biblioteczny w zakresie zbiorów rękopiśmiennych.

Przechodząc do problemu badań proweniencyjnych, koncentrując się na wieku XX, omówimy zniszczenia i przemieszczenia rękopisów

archiwalnych i bibliotecznych w Polsce. Zapoznamy się z podstawowymi zasadami i metodami badań proweniencyjnych (m. in. tzw. deklaracją

waszyngtońską z 1998 r.). Na przykładzie wybranych warszawskich instytucji (Biblioteka Uniwersytecka, Muzeum Pałacu Króla Jana III w

Wilanowie, Muzeum Łazienki Królewskie) śledzić będziemy losy wybranych obiektów.

Pożądana znajomość języka angielskiego i/lub niemieckiego lub rosyjskiego.

Przewodniki archiwalne, inwentarze, katalogi

Z. Chmielewski, Polska myśl archiwalna w XIX i XX wieku, Warszawa- Szczecin 1994

H. Robótka, B. Ryszewski, A. Tomczak, Archiwistyka, Warszawa 1989

H. Robótka, Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2003

The AAM Guide to Provenance Research, Washington 2001

Lewandowska A., Zalewska K., Zielińska K., ABC Podstawy prowadzenia badań proweniencyjnych, Warszawa 2015

Romanowska-Zadrożna M., Badania proweniencyjne w Polsce (cz. 1), „Muzealnictwo” 2016, 56, s. 179–191

Romanowska-Zadrożna M., Badania proweniencyjne w Polsce (cz. 2), „Muzealnictwo” 2017, 58, s. 47–59

Romanowska-Zadrożna M., Badania proweniencyjne czyli habent sua fata artis opera, „Muzealnictwo” 2012, 53, s. 12–14

Romanowska-Zadrożna M., Badania proweniencyjne w Europie i Stanach Zjednoczonych, „Muzealnictwo” 2015, 56, s. 230–243

Podstawę zaliczenia stanowi aktywny udział w zajęciach. Dopuszczalne są trzy nieobecności, druga i trzecia z nich wymaga zaliczenia na dyżurze.