Leksykografia

obowiązkowe

Zakłada się, że studenci mają ogólne pojęcie o tym, co to jest słownik, mieli w ręku najważniejsze rodzaje słowników języka polskiego i używali ich doraźnie.

w sali

Wykład traktuje o społecznych uwarunkowaniach leksykografii: o jej źródłach i celach, o rodzajach słowników, o ich strukturze i funkcjach społecznych oraz o tworzeniu, wydawaniu, recenzowaniu i używaniu słowników.

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z leksykografią jako dziedziną leżącą na pograniczu językoznawstwa, kulturoznawstwa i edytorstwa. Przedmiotem uwagi będą: typologia słowników, struktura słowników, struktura polskiej leksykografii, wpływ kultury i polityki na zawartość słowników, społeczny status słowników, badania nad używaniem słowników, badania nad społeczną recepcją słowników, komercyjne aspekty leksykografii, etyczne i prawne aspekty pracy leksykografa, jak również zagadnienia warsztatowe, w tym źródła, zasoby i narzędzia potrzebne w pracy leksykografa. Słuchacze nauczą się oceniać słowniki na podstawie różnych kryteriów i wybierać słowniki stosownie do swoich potrzeb.

Wykład będzie oparty m.in. na następujących pracach. Od słuchaczy nie wymaga się ich przeczytania.

Bańko M., Jedność w wielości. Cechy konstytutywne i typologiczne słowników. „Poradnik Językowy” 2010, z. 4, s. 5–25.

Bańko M., O normie i błędzie. „Poradnik Językowy” 2008, z. 5, s. 3–17.

Bańko M., Popularne słowniki w popularnej prasie. Przyczynek do społecznego obrazu słownika. „Prace Filologiczne” XLIX, 2004, s. 7–21.

Bańko M., Poznaj słownik po okładce. Teksty informacyjno-reklamowe wydawców na okładkach słowników. „Poradnik Językowy”, 2003, z. 8, s. 3–21.

Bańko M., Słownik jako książka popularnonaukowa (w:) O trudnym łatwo, red. J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002, s. 13–23.

Bańko M., Słowniki ortograficzne w Polsce – fenomen socjologiczny. „Prace Filologiczne” XLVIII, 2003, s. 7–32.

Bańko M., Z historii antyleksykografii. Warszawa: WUW, 2020 (wyd. 2, uzupełnione, 2021).

Bańko M., Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Warszawa: Wydział Polonistyki UW, 2001, s. 10–49.

Bejoint H., Tradition and Innovation in Modern English Dictionaries. Oxford: Clarendon Press, 1994, s. 6–41, 107–168.

Kurkowska H., Polityka językowa a zróżnicowanie społeczne współczesnej polszczyzny. „Socjolingwistyka” 1, 1977, s. 17-25.

Lipczuk R., Puryzm językowy w Niemczech — historia i teraźniejszość. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LIX, 2003, s. 139–149.

Markowski A., Postawy wobec języka (w:) Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa: PWN, 1999, s. 1722–1728.

Pelc J., Dwa pojęcia normy a poprawność (w:) Język narzędziem myślenia i działania, red. W. Gruszczyński. Warszawa: Elipsa, 2002, s. 96–102.

Piotrowski T., Z zagadnień leksykografii. Warszawa: PWN, 1994, s. 30–81.

Piper D., Współczesna polska ortografia w szkole na przykładzie gimnazjum. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2003.

Szkiłądź H., Redakcja Słowników Języka Polskiego (w:) Alfabet PWN. Warszawa: PWN, 1997, 326–336.

Wierzbicka A., Dictionaries and Ideologies: Three Examples from Eastern Europe (w:) Cultures, Ideologies, and the Dictionary. Studies in Honor of Ladislav Zgusta, red. B. B. Kachru, H. Kahane. Tübingen: Niemeyer, 1995 [wybrane artykuły].

Żmigrodzki P., O polskich słownikach ortograficznych z punktu widzenia metaleksykografii. „Poradnik Językowy” 2004, z. 5, s. 15–30.

Żmigrodzki P., Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2003, s. 23–27, 45–157, 244–245.

Żmigrodzki P., Ulitzka E., Nowak P., O świadomości leksykograficznej kandydatów na polonistów (na podstawie badań ankietowych). „Poradnik Językowy”, 2005, z. 5, s. 3-21.

Ponadto:

– słowniki drukowane i elektroniczne

– Narodowy Korpus Języka Polskiego

– archiwa prasowe i biblioteki cyfrowe

– publikacje na temat rynku książki

– witryny księgarni internetowych

– wyniki badań opinii publicznej

– rocznik statystyczny

Po zakończeniu wykładu student:

– zna dostępne rodzaje słowników i wybiera słowniki odpowiednie do swoich potrzeb

– posługuje się słownikami, interpretując zawarte w nich informacje

– analizuje zawartość słownika z uwzględnieniem różnych czynników, np. historycznych, politycznych, kulturowych, obyczajowych

– ocenia przydatność słownika na podstawie różnych kryteriów

– rozpoznaje problemy warsztatowe w pracy nad słownikiem i ich zależność od przeznaczenia słownika

– charakteryzuje najważniejsze słowniki polskie

Końcowy test pisemny.

w sali
zdalnie

Zob. podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)

UWAGA. Ze względu na poprawę sytuacji epidemicznej wykład w roku akad. 2022/23 zaplanowano w sali. Jeśli zapadnie decyzja o przejściu w tryb zdalny, slajdy i komentarze głosowe do nich będą publikowane na dysku Google, a w porze wykładu studenci spotkają się z wykładowcą na platformie Google Meet, aby zadać pytania lub odpowiedzieć na pytania i w ten sposób sprawdzić stopień zrozumienia materiału.

w sali
zdalnie

Zob. podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)