Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Metodologia badań językoznawczych - synchronia

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3003-13B1M-S
Kod Erasmus / ISCED: 09.304 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Metodologia badań językoznawczych - synchronia
Jednostka: Instytut Języka Polskiego
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla I roku filologii polskiej - niestacjonarne (zaoczne) 2-go stopnia
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Wcześniejsza wiedza z zakresu przedmiotów językoznawczych (nauki o języku, gramatyki opisowej języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, kultura języka polskiego). Wykład jest adresowany w szczególności do studentów II roku studiów II stopnia piszących prace magisterskie z językoznawstwa.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Wykład jest poświęcony omówieniu wybranych współczesnych metodologii językoznawczych. Jest skierowany do studentów studiów zaocznych magisterskich. Ma wprowadzić słuchaczy w krąg współczesnej lingwistyki, a przede wszystkim pokazać różne techniki prowadzenia badań. Oprócz problemów składniowo-fleksyjnych i leksykalnych, które najczęściej są obiektem prac językoznawczych, dużo uwagi poświęcono technikom korpusowym oraz klasyfikacji znaczeń i bytów (ontologii).

Pełny opis:

Zagadnienia poruszane na kolejnych zajęciach:

1. Ogólny podział nauk. Miejsce nauk humanistycznych wśród innych typów nauk. Swoistość nauk humanistycznych. Różne rozumienia pojęcia kultury. Interpretacja (rozumienie) jako podstawowe pojęcie nauk humanistycznych; interpretacja w języku. Wartościowanie. Językoznawstwo w obrębie innych nauk.

2. Fakty językowe jako obiekty badań naukowych. Od tekstu do systemu i od systemu do tekstu. Opozycja langue i parole. Triada: system, norma, uzus. Przedmiot współczesnego językoznawstwa.

3. Problematyka aktów mowy, ich typy. Badanie mechanizmów rozumienia wypowiedzi. Implikatury Grice’a. Ramy interpretacyjne.

4. Semantyka i pragmatyka. Użycie języka i znaczenie systemowe.

5. Korpusy jako narzędzie językoznawcy i leksykografa.

6. Narodowy Korpus Języka Polskiego, korpusy obcojęzyczne i porównawcze.

7. Problemy dyskusyjne w opisie polskiej składni: składnia tradycyjna, formalna i semantyczna. Składnia predykatowo-argumentowa.

8. Problemy referencji i modalności.

9. Problem jednostek języka i konstrukcji. Miejsce frazeologizmów w obrębie systemu językowego. Wtórne wykorzystanie frazeologizmów.

10. Metody opisu słowotwórstwa. Opis strukturalny, generatywny (predykatowo-argumentowy) i kognitywny. Badanie słownictwa: granice słownictwa i nazw własnych. Rejestracja nowych jednostek leksykalnych.

11. Podstawy metodologiczne badań semantycznych. Semantyka strukturalna (opis systemu) i semantyka kognitywna. Definicja strukturalna a definicja otwarta (kognitywna). Semantyka a pragmatyka (problemy referencji).

12. Analiza strukturalna znaczeń leksemów. Badanie grup synonimicznych. Poszukiwanie elementów wspólnych i różniących. Zasady budowania eksplikacji. Semantyka składnikowa. Teoria A. Wierzbickiej (alfabet myśli).

13. Relacje leksykalne i ontologie w tezaurusach. Wordnet i Słowosieć.

14. Badanie językowego obrazu świata (JOS). Definicje JOS-u. Podstawy rekonstrukcji. Problem konotacji systemowych i tekstowych (silnych i słabych). Wiedza encyklopedyczna a wiedza lingwistyczna. Miejsce wartości w JOS. JOS a semantyka kognitywna.

Literatura:

1. Ajdukiewicz K., 1985, Metodologiczne typy nauk, (w:) Język i poznanie 1, W-wa.

2. Apresjan J., 2000, Semantyka leksykalna, W-wa, rozdz. II

3. Austin J., 1974, Performatywy I konstatacje, (w:) Brytyjska szkoła analityczna, W-wa.

4. Bańko M., 2001, Między definicją naukową a potoczną, (w: tegoż) Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa, W-wa.

5. Bartmiński J., 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji, (w:) Konotacja, Lublin.

6. Bednarek A., Grochowski M., 1993, Zadania z semantyki językoznawczej. Toruń, r. VI.

7. Bogusławski A., 1978, Jednostki języka a produkty językowe. Problem tzw. orzeczeń peryfrastycznych, (w:) Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, Wrocław.

8. Chlebda W., 2001, Frazematyka, (w:) Współczesny język polski. Lublin.

9. Grice H., 1977, Logic and Conversation, Przegląd Humanistyczny 6.

10. Grzegorczykowa R., 1995, Jeszcze raz w sprawie ustalania granic jednostki leksykalnej, (w:) Biuletyn PTJ, t. LI.

11. Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, rozdz. 1-5.

12. Grzegorczykowa R., 2001, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa, cz. I, r. I, p. 2

13. Grzegorczykowa R., 2003, Kognitywne aspekty tworzenia nowych derywatów słowotwórczych, (w:) Słowotwórstwo / Nominacja, Opole.

14. Grzegorczykowa R., Puzynina J., 1998, Problemy ogólne słowotwórstwa, (w:) Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. W-wa.

15. Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński. W-wa 1990.

16. Karolak S., 1984, Składnia wyrażeń predykatywnych, (w:) Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia. W-wa.

17. Klemensiewicz Z., 1961, Jak charakteryzować język osobniczy? (w tegoż:) W kręgu jęz. artystycznego i literackiego. W-wa.

18. Klemensiewicz Z., 1969, Zarys składni polskiej. W-wa.

19. Kultura języka polskiego. W-wa 1971, R. I,1

20. Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu. W-wa.

21. Markowski A., Puzynina J., 2001, Kultura języka, (w:) Współczesny język polski. Lublin.

22. Pajdzińska A., Tokarski R., 1996, Językowy obraz świata - konwencja i kreacja. Pamiętnik Liter. 4.

23. Saloni Z., Świdziński M., 1998, Składnia współczesnego języka polskiego. W-wa.

24. Searle J., 1987, Czynności mowy. W-wa.

25. Sinclair J. 1991: Corpus, concordance, collocation.

26. Tokarski R., 1997/1998, Językowy obraz świata a niektóre założenia

27. Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura. W-wa, s. 5-10.

28. Wprowadzenie do językoznawstwa korpusowego, red. B. Lewandowska-Tomaszczyk, Łódź 2005

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu przedmiotu student:

- sprawnie posługuje się aparatem pojęciowym z zakresu metodologii lingwistyki współczesnej (polskiej i zagranicznej);

- porównuje i poddaje krytyce narzędzia badawcze wypracowane przez współczesne językoznawstwo;

- umiejętnie korzysta z polskiej i obcej literatury przedmiotu;

- korzysta z najnowszych polskich słowników, w tym słowników specjalistycznych nowych wyrazów, słowników etymologicznych i gramatycznych;

- posługuje się korpusami tekstów, listami frekwencyjnymi oraz narzędziami przetwarzania języka naturalnego.

Metody i kryteria oceniania:

- kontrola obecności

- praca zaliczeniowa (np. z użyciem technik korpusowych lub z wykorzystaniem jednej z omówionych metod stosowanych we współczesnym językoznawstwie)

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)