Nie tylko memy. Współczesne teksty kultury okiem językoznawcy

seminaria magisterskie

w sali

Zajęcia mają na celu językowy ogląd zróżnicowanych tekstów kultury, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków multimedialnych (w tym memów internetowych), oraz współczesnych tekstów literackich (prozy artystycznej), zapoznanie ze sposobami stylizacji, analizą multimodalną oraz intertekstualnością i jej językowymi przejawami.

Seminarium obejmuje:

- analizę tekstów dotyczących współczesnej kultury (w tym popularnej), polszczyzny artystycznej i potocznej, memów jako gatunków multimodalnych, rozumienia multimodalności,

- zapoznanie się z pracami dotyczącymi różnych sposobów stylizacji tekstów, intertekstualnością, językiem osobniczym i sposobami jego opisu,

- dyskusję nad statusem autorskich jednostek leksykalnych (indywidualizmów), granicami wolności artystycznej (język a norma językowa) i propozycjami językowej kreacji (np. dukaizmy),

- analizę nowych jednostek leksykalnych z określeniem ich genezy, funkcji i walorów stylistycznych,

- poznanie metod weryfikacji neologiczności,

- zapoznanie studentów z metodologią pisania pracy magisterskiej z uwzględnieniem założeń teoretycznych i metodami gromadzenia i analizy materiału badawczego.

Oprócz 60 godzin zajęć seminaryjnych student powinien przeznaczyć co najmniej 120 godzin na przygotowanie do zajęć (lektura tekstów, przygotowanie konspektów i co najmniej jednego referatu lub prezentacji) oraz na działania związane ze zbieraniem materiału do pracy magisterskiej.

Literatura podstawowa (we fragmentach i wyborze)

Balbus S., 1993, Między stylami, Kraków.

Barthes R., 1985, Retoryka obrazu, przeł. Z. Kruszyński, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 289– 302.

Bucher H.J., 2015, Rozumienie multimodalne lub recepcja jako interpretacja. Teoretyczne i empiryczne podstawy systematycznej analizy multimodalności [w:] Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowska, J. Jarosz, P. Staniewski, Wrocław-Drezno, s. 79– 112.

Davison P., 2012, The Language of Internet Memes [w:] J. Mandiberg, The Social Media Reader), Nowy Jork, s. 120–134.

Dąbrowska E., 2013, Styl artystyczny – kondycja ponowoczesna, [w:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków, s. 141-177.

Dubisz S., 1979, „Stylizacja językowa” – próba definicji, „Prace Filologiczne, XXIX, s. 191-216.

Dubisz S., 1996, O stylizacji językowej, [w:] Język artystyczny, t. 10 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1580, Katowice, s.11-23.

Dubisz S., 2015, Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione). III Stylistyka – retoryka – translatoryka. Warszawa.

Fiske J., 2010, Zrozumieć kulturę popularną, przeł. K. Sawicka, Kraków 2010.

Fliciak M., Ptaszek G. (red.), 2009, Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka, Warszawa.

Grzenia J., 2007, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa.

Gulik M., Kaucz P., Onak L. (red.), 2011, Remiks. Teorie i praktyki, Kraków.

Iedema R., 2013, Multimodalna analiza dyskursu: Resemiotyzacja na potrzeby dyskursów użytkowych [w:] Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, red. A. Duszak, G. Kowalski, Kraków, s. 197–227.

Jakobson R., 1989, O stosunku między znakami wizualnymi i audytywnymi, w: tegoż, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism (Wybór, redakcja naukowa i wstęp M.R. Mayenowa), Warszawa.

Kamińska M., 2011, Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu, Poznań.

Kawka M., 2016, Dyskurs multimodalny – nowa kategoria badawcza?, „Zeszyty Prasoznawcze”, Kraków, T. 59, nr 2 (226), s. 294-303 [http://www.ejournals.eu/Zeszyty-Prasoznawcze/2016/2-226/art/8170/]

Kita M., Loewe I. (red.), 2012, Język w mediach. Antologia, Katowice.

Kita M., Loewe I. (red.), 2016, Język w internecie. Antologia, Katowice.

Kozioł-Chrzanowska E., 2014, Antyprzysłowia, memy, antyslogany. kontrmówienie jako strategia komunikacji, „Socjolingwistyka”, t. XXVIII, s. 49–66, [też: cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight.../c/socjo28-06%20(5).pdf].

Kuster M., 2015, Sylwa, palimpsest, intertekst. Modele zapożyczeń intertekstualnych w „Sadze o Wiedźminie” [w:] Wiedźmin – bohater masowej wyobraźni, red. R. Dudziński i in., Wrocław, s. 9-19.

Maćkiewicz J., 2017, Badanie mediów multimodalnych – multimodalne badanie mediów, „Studia Medioznawcze” nr 2, s. 33–43. [http://studiamedioznawcze.pl/Numery/2017_2_69/mackiewicz.pdf]

Martin J.R., 2013, Multimodalna analiza dyskursu: reprezentacja wojny i pojednania, w: Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, red. A. Duszak, G. Kowalski, Kraków, s. 259-292.

Mazur J., Małysko A., Sobstyl K. (red.), 2010, Intertekstualność we współczesnej komunikacji językowej, Lublin.

Niekrewicz A., 2015a, Od schematyzmu do kreacyjności. Język memów internetowych, Gorzów Wielkopolski.

Piekot T., 2016, Mediacje semiotyczne. Słowo i obraz na usługach ideologii, Warszawa (fragmenty).

Pisarek W., 2008, Wstęp do nauki o komunikowaniu, Warszawa.

Stöckl H., 2015, Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej [w:] Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, P. Staniewski, Wrocław-Drezno, s. 113–137.

Storey J., 2003, Studia kulturowe i badania kultury popularnej: teorie i metody, przeł. J. Barański, Kraków.

Szczepaniak J., 2017, Tekst (i) obraz w lingwistycznej analizie dyskursu, „Socjolingwistyka” XXXI, [http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-60dd5156-ec38-4ab9-9cf5-90b6c637b5c7].

Wasilewski J.S., 2013, Pochwała NiePoważności. O potrzebie antropologii komicznej transgresji [w:] Etnograficzne wędrówki po obszarach antropologii. Tom w darze dla profesora Lecha Mroza, red. Ł. Smyrski, K. Waszczyńska, Warszawa, s. 311–331.

Wojtak M., 1994, Pojęcie stylizacji jako narzędzie opisu utworów literackich, „Stylistyka”, t. 3, Opole, s. 135-142.

Wójcicka M., 2019, Mem internetowy jako multimodalny gatunek

pamięci zbiorowej, Lublin.

Wysłouch S., 2001, Literatura i semiotyka, Warszawa.

Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa.

Literatura uzupełniająca (w zależności od zainteresowań magistrantów)

Bartmiński J., 2001, Styl potoczny, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 115-134.

Burkacka I., 2016, Intertekstualność współczesnej komunikacji. Memy a teksty kultury, „Poznańskie Studia Językoznawcze” t. 32. Kultura komunikacji językowej 4. Kultura komunikacji w językach słowiańskich – co nas łączy, co różni, co dziwi, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski, s. 75–91.

Burkacka I., 2017, Memy a stereotypy [w:] Internet jako przedmiot badań językoznawczych, red. E. Kołodziejek, R. Sidorowicz, Szczecin, s. 11–26.

Burkacka I., 2018, Niemiec płakał jak sprzedawał. Niemcy i kultura niemiecka w polskich memach internetowych [w:] Pamięć – dyskurs – tożsamość. Rozważania interdyscyplinarne, red. J. Godlewska-Adamiec, D. Wyrzykiewicz, seria Kultury i języki pamięci, Warszawa, s. 104–126.

Burkacka I., 2019, Przysłowia w polskich memach jako przejaw kultury kontrmówienia [w:] Parémie národů slovanských IX, red. U. Kolberová, S. Mizerová, Ostrawa, s. 257–270.

Burkacka I., 2021, Od poetyzmów do potocyzmów. Neologizmy słowotwórcze w Piaskowej Górze i Chmurdalii Joanny Bator [w:] Język pisarzy: problemy gramatyki, red. Tomasz Korpysz i Anna Kozłowska, t. 13, seria „Bielańskie Prace Językoznawcze”, Warszawa, s. 153-173.

Kaczor K., 2006, Geralt, czarownice i wampir. Recykling kulturowy Andrzeja Sapkowskiego, Gdańsk.

Kaproń-Charzyńska I., 2014, Pragmatyczne aspekty słowotwórstwa. Funkcja ekspresywna i poetycka, Toruń.

Kaproń-Charzyńska I., 2017, Słowa do oglądania w komentarzach internetowych [w:] Internet jako przedmiot badań językoznawczych, red. E. Kołodziejek, R. Sidorowicz, Szczecin, s. 27–42.

Kępa-Figura D., 2017, Igrzyska Olimpijskie w

Rio de Janeiro w memach internetowych, „ Zeszyty Naukowe KUL”, nr 60(2), s. 89-112. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.2.89-112.

Kępa-Figura D., 2019a, Mem (internetowy) jako nośnik

narracji o świecie [w:] Dyskursologiczne tezy i syntezy język – kultura – media prace ofiarowane prof. dr. hab. Maciejowi Kawce, red. P. Płaneta, R. Filas, Kraków, s. 171-188.

Kępa-Figura D., 2019b, (Интернет)-мем как новый медиажанр. Постановка вопроса, „Medialinguistics”, nr 6 (1), s. 103-121, https://medialing.ru/internet-mem-kak-novyj-mediazhanr-postanovka-voprosa (dostęp: 22.10.2020).

Kołowiecki W., 2012, Memy internetowe jako nowy język Internetu, „Kultura i Historia” nr 21, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3637.

Kowalczyk I., 2014, Przetworzenia w sztuce i Internecie, czyli pochwała sztuki pirackiej [w:] Czy wszystko już było. Między repetycją a nowością w sztukach wizualnych, red. A. Nowak, D. Dolata, M. Markowski, Lublin, s. 39–49 [też: http://e-naukowiec.eu/wp-content/uploads/2014/12/Czy_wszystko_juz _bylo.pdf.].

Kozłowska A., 2013, Od psalmów słowiańskich do rzymskich medytacji. O stylu artystycznym Karola Wojtyły, Warszawa.

Libura A., 2021, Perspektywy poszerzenia badań nad relacją między językiem a kulturą o analizy humoru. Na przykładzie stereotypu „madki” w memach internetowych, „Prace Filologiczne”, tom LXXVI (76), s. 321–346.

Niekrewicz A., 2015b, Językowe sposoby zbiorowego kreowania typów bohaterów w memach internetowych [w:] Język w życiu wspólnoty, red. M. Hawrysz, M. Uździcka, A. Wojciechowska, Zielona Góra, s. 117–130.

Niekrewicz A., 2015d, Językowe i wizualne sposoby deprecjonowania polskich symboli narodowych, kulturowych i religijnych w memach internetowych [w:] Język, religia, tożsamość t. XI Język tożsamości, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski , s. 109–121.

Niekrewicz A., 2017, Memy internetowe – kierunki badań [w:] Internet jako przedmiot badań językoznawczych, red. E. Kołodziejek, R. Sidorowicz, Szczecin, s. 72–82.

Nowak J., 2013, Memy internetowe: teksty (cyfrowej) kultury językiem krytyki społecznej [w:] Współczesne media. Język mediów, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Lublin, s. 239–256.

Ożóg k., 2011, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów (wybrane rozdziały)

Pisarek W., 2016, Język mediów czy język w mediach? „Język Polski” nr 2, s. 5–10.

Piskorz K., Internetowe memy – hieroglify XXI wieku [w:] Współczesne media. Język mediów, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Lublin 2013, s. 227–237.

Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.

Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.

Skudrzyk A., Warchala J., 2013, Język potoczny – dyskurs potoczny, [w:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków, s. 35-59.

Sławkowa E., 2011, Bru-net. Co nowa proza polska „robi z odmianami stylowymi polszczyzny?, [w:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok, s. 299-308.

Sokólska U., 2011, Neologizm jako element stylotwórczy, [w:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok, s. 309-326.

Warchala J., Furgalska-Skudrzyk A., 2007, Potoczność – kategoria rozmyta?, [w:] Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. B. Boniecka, S. Grabias, Lublin, s. 21-32.Witosz B., 2007, Potoczność jako wartość w dzisiejszej kulturze, [w:] Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. B. Boniecka, S. Grabias, Lublin, s. 11-20.

Wojtak M., 2001, Komediowe obrazy potoczności – zarys problematyki, [w:] Przejawy potoczności w tekstach artystycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 133-144.

Wojtak M., 2004a, Genologiczne osobliwości. O wpisach do muzealnej księgi pamiątkowej, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Wojtak, M. Rzeszutko, Lublin, s. 313-329.

Wojtak M., 2004b, Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2. Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice, s. 29-39.

Wolańska E., 2007, Współdziałanie słowa i obrazu w prasie tabloidowej. Ujęcie semiotyczne [w:] Język polski XXI wieku: Analizy, oceny, perspektywy, red. G. Szpila, Kraków, s 311–325.

Zdunkiewicz-Jedynak D., 2015, Wtórne znaczenia metaforyczne literackich i filmowych nazw własnych (z twórczości dla dzieci) we współczesnej polszczyźnie [w:] Odkrywanie słowa. Historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 507-525.

Zdunkiewicz-Jedynak D., 2016, Intertekstualność współczesnej komunikacji interntowej. Intertekstualne odwołania wewnątrzgatunkowe w memach [w:] „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 32 Kultura komunikacji językowej 4. Kultura komunikacji w językach słowiańskich – co nas łączy, co różni, co dziwi, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski, Poznań 2016, s. 57–73.

Po ukończeniu I roku seminarium osoba studiująca:

- zna założenia analizy multimodalnej i typologie stylizacji tekstów,

- ma pogłębioną wiedzę o zjawiskach współczesnej kultury, intertekstualności, gatunkach multimodalnych;

- potrafi zastosować analizę multimodalną w opisie wybranego materiału, wykryć i opisać zastosowane zabiegi stylizacyjne występujące we współczesnym tekście literackim;

- umie wyjaśnić mechanizmy stylizacji i cele ich zastosowania,

- posługuje się terminologią związaną z badaniami stylistycznymi i analizą multimodalną;

- umiejętnie łączy analizę znaków językowych i obrazu w opisie tekstów multimodalnych;

- ma wybrany temat pracy magisterskiej oraz opracowany jej wstępny konspekt wraz z bibliografią.

1. Kontrola obecności (wymagana obecność na 80% zajęć).

2. Kontrola bieżącego przygotowania do zajęć, potwierdzonego aktywnością na zajęciach.

3. Przygotowanie prezentacji z analizą wybranego materiału z wykorzystaniem analizy multimodalnej lub omówienie wybranego tekstu literackiego pod kątem zastosowanych metod stylizacji.

4. Pozytywna ocena oddanego wstępnego konspektu pracy magisterskiej (z bibliografią).