Prywatne, intymne, publiczne. O przekraczaniu granic w nieznanych XIX wiecznych dziennikach choroby

ogólnouniwersyteckie

w sali

Problem relacji między tym, co prywatne, intymne i publiczne od dłuższego czasu stanowi przedmiot interdyscyplinarnych badań. Przyjrzymy się tym kategoriom z perspektywy teoretycznej, a także praktyki prowadzenia w XIX w. dzienników coraz czytelniej ujawniających przemiany i stopniowe odsłanianie tego, co prywatne/osobiste i intymne. Szczególna uwaga poświęcona zostanie XIX wiecznym dziennikom choroby. Spojrzenie na współczesne dzienniki choroby z perspektywy praktyki prowadzenia diariuszy sprzed 200 lat pokaże szereg zmian w pisaniu o chorobie, drogę formowania się refleksji, terminów, stylu i tematyki dotyczącej kondycji cielesnej, fizycznej i psychicznej chorego. Zmiany obejmują przesunięcie prowadzonych relacji z „twojej” (niegdyś) na „moją” (współcześnie) chorobę, a także granic między tym, co niegdyś należało do przestrzeni ściśle osobistej, intymnej, a dziś staje się fragmentem sceny publicznej wraz z decyzją o druku prowadzonej rejestracji rejestracji przez chorego-diarystę.

Problem relacji między tym, co prywatne, intymne i publiczne od dłuższego czasu stanowi przedmiot interdyscyplinarnych badań humanistyki światowej, coraz modniejszy także w Polsce. Na zajęciach przyjrzymy się tym kategoriom z perspektywy teoretycznej (kwestia rozumienia i rozróżniania kategorii: intymne-prywatne - osobiste-publiczne), a także praktyki prowadzenia, od przełomu XVIII i XIX wieku (i w kolejnych dziesięcioleciach), na ziemiach polskich dzienników (i innych ego-dokumentów) coraz czytelniej ujawniających zachodzące przemiany i stopniowe odsłanianie tego, co prywatne/osobiste i intymne. Przemiany obejmują także samą praktykę prowadzenia dzienników, ich funkcje i typy. Szczególna uwaga poświęcona zostanie XIX wiecznym dziennikom choroby, (dotąd niezauważonym przez badaczy). Spojrzenie na współczesne dzienniki choroby z perspektywy praktyki prowadzenia diariuszy sprzed blisko 200 lat (stanowiących odrębnych typ diariuszy) pokazuje szereg zmian, które dokonały się w pisaniu o chorobie, drogę formowania się refleksji, terminów, stylu i tematyki dotyczącej kondycji cielesnej, fizycznej i psychicznej człowieka chorego. Zmiany obejmują przesunięcie prowadzonych relacji z „twojej” (niegdyś) na „moją” (współcześnie) chorobę, funkcji dzienników, a także granic między tym, co niegdyś należało do przestrzeni ściśle osobistej, intymnej, a dziś bardzo często staje się fragmentem sceny publicznej poprzez decyzję o upublicznianiu rejestracji, a z nimi własnego cierpienia, lęku, cielesności i fizjologii przez chorego-diarystę. To zresztą szersza tendencja, która dotyczy także innych sfer życia prywatnego. I jeszcze jedna zmiana: o ile większość współczesnych dzienników umierania wychodzi spod piór kobiet, o tyle te z początku wieku XIX były zazwyczaj dziełem mężczyzn. W trakcie zajęć wykorzystane zostaną rękopisy dotąd niewydawanych źródeł.

Bieńko M., Intymne i prywatne praktyki codzienności. Studium socjologiczne, 2013.

Czermińska M., Autobiograiczny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, 2000.

Demetrio D.., Autobiograia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tłum. Anna Skolimowska, przedm. Olga Czerniawska, 2000.

Didier B., Journal intime, Presses universitaires de France, Paris 1976.

Lejeune Ph., Drogi zeszycie…, drogi ekranie…. O dziennikach osobistych, tłum. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie. Wybór, wstęp, opracowanie P. Rodak, 2011.

Lejeune Ph., Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiograii, red. R. Lubas- -Bartoszyńska, tłum. W. Grajewski, S. Jaworski, A. Labuda, R. Lubas-Bartoszyńska, 2007.

Luhmann N, Semantyka miłości. O kodowaniu intymności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.

Łopatyńska L., Dziennik intymny, jego odmiany i przemiany, „Prace Polonistyczne”, seria VIII, Łódź 1950.

Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie

medycznej i humanistycznej, red. M. Chojnacka-Kuraś, 2019.

Milecki A., Forma dziennika w literaturze francuskiej. Z dziejów form artystycznych w literaturze francuskiej, 1994.

Nowaczyk M.J.M, Nasze życie jest opowieścią: czym jest medycyna narracyjna?, „Medycyna Praktyczna” 2014 nr 1.

Publiczne, prywatne, intymne w kulturze XVIII wieku, red. Teresa Kostkiewiczowa, Warszawa 2014.

Rodak P., Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku,. 2011.

Stuhr J., Tak sobie myślę Dziennik czasu choroby. 2012 ( lub Kofta K., Lewa, wspomnienie prawej z dziennika, 2013).

Wichrowska E., Świadectwo dzienników choroby (XVIII/XIX w.), "Teksty drugie" 2021, nr 1, s. 117–137.

Wichrowska E. „Twoja śmierć”. Początki dziennika intymnego w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku,, Warszawa 2012.

Niedrukowane dzienniki I polowy XIX wieku (dot. chorób m. in. Józefy z Morskich Ostrowskiej); Adama Jerzego Czartoryskiego; Anny Moszyńskiej - fragmenty)

Student :

- potrafi zdefiniować terminy publiczny - intymny - prywatny i wskazać ich miejsce w przestrzeni obyczajowej i kulturowej, także literackiej XVIII i XIX w.

- potrafi wskazać stopniowe ujawnianie się tych kategorii ( wraz z całym bagażem funkcji, strategii językowych związanych z ich wprowadzaniem) w ego-dokumencie epoki ()XIX wiek)

- potrafi scharakteryzować zmiany zachodzące w rozwoju polskiej diarystyki tego okresu

- potrafi wskazać podstawowe wyznaczniki dziennika choroby tego okresu.

Ocenie podlega:

- aktywność na zajęciach

Nie dotyczy.