Technika reportażu

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentek i studentów z historią reportażu w ostatnim stuleciu (z okazjonalnymi wycieczkami w odleglejszą przeszłość i refleksją nad protoplastami gatunku) połączone z analizą ważnych tekstów reportażowych. Osadzona w społeczno-kulturowym kontekście lektura utworów niefikcjonalnych ma pokazać, jak zmienił się status reportażu: od "formy bękarciej", która nie miała szans konkurować z powieścią, po gatunek, którego przynależność do literatury pięknej od dawna już nie budzi wątpliwości. Nacisk położony zostanie na proces przejmowania przez reportaż technik powieściowych. Będziemy zastanawiać się nad artystycznymi i etycznymi aspektami tego zjawiska. W analizie tekstów literackich posłużymy się tradycyjnymi narzędziami poetyki, ale sięgniemy również po współczesne teorie narratologiczne. Punktem dojścia zajęć będzie świadoma praca nad własnym tekstem reportażowym.

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentek i studentów z historią reportażu w ostatnim stuleciu (z okazjonalnymi wycieczkami w odleglejszą przeszłość i refleksją nad protoplastami gatunku) połączone z analizą ważnych tekstów reportażowych. Osadzona w społeczno-kulturowym kontekście lektura utworów niefikcjonalnych ma pokazać, jak zmienił się status reportażu: od "formy bękarciej", która nie miała szans konkurować z powieścią, po gatunek, którego przynależność do literatury pięknej od dawna już nie budzi wątpliwości. Nieco miejsca poświęcimy teoretycznym koncepcjom reportażu, dla których najważniejszy był problem jego stosunku do literackiej fikcji. Nacisk położony zostanie na proces przejmowania przez reportaż technik powieściowych, w szczególności technik przedstawiania świadomości bohaterów takich jak monolog wewnętrzny, narracji drugoosobowej, użycia mowy niezależnej. Będziemy zastanawiać się nad artystycznymi i etycznymi aspektami tego zjawiska. W analizie tekstów literackich posłużymy się tradycyjnymi narzędziami poetyki, ale sięgniemy również po współczesne teorie narratologiczne, ponieważ od mniej więcej dekady zaobserwować można zwiększone zainteresowanie narratologii niefikcją. Punktem dojścia zajęć będzie świadoma praca nad własnym tekstem reportażowym.

Literatura podmiotu (pełna lista zostanie uzgodniona na pierwszych zajęciach):

Antologie:

"Wejście w kraj. Wybór reportaży z lat 1944-1964", t. 1-2, wyb. Z. Stolarek, Warszawa 1967.

"The New Journalism. With an Anthology", red. T. Wolfe i E.W. Johnson, Nowy Jork 1973.

"100/XX : antologia polskiego reportażu XX wieku", t. 1-2, red. M. Szczygieł, Wołowiec 2014.

100/XX+50 : antologia polskiego reportażu XX wieku, t. 3, 1910-2000, red. M. Szczygieł, Wołowiec 2015.

"20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła", red. M. Szczygieł, Wołowiec 2009.

E.E. Kisch "Jarmark sensacji" (wybrane teksty)

G. Orwell, "Na dnie w Paryżu i Londynie"

E. Hemingway, "Sygnowano: Hemingway", wybrane teksty

M. Wańkowicz, wybrane reportaże

K. Pruszyński, wybrane reportaże

M. Dąbrowska, wybrane teksty

J. Didion, "Dryfując do Betlejem"

T. Capote, "Z zimną krwią"

J. Lovell, wybrane reportaże

K. Kąkolewski, wybrane reportaże

R. Kapuściński, wybrane reportaże

H. Krall, wybrane reportaże

M. Szejnert, wybrane reportaże

Wybrane reportaże W. Tochmana, M. Szczygła, W. Jagielskiego, M. Rejmer, M. Kąckiego, W. Szabłowskiego, K. Oprzędka

Literatura przedmiotu:

R.S. Boynton, "The New New Journalism. Conversations with America’s Best Nonfiction Writers on Their Craft", Nowy Jork 2005.

M. Czermińska, "Badania nad prozą niefikcjonalną – sukcesy, pułapki, osobliwości", [w:] "Wiedza o literaturze i edukacja: księga referatów Zjazdu Polonistów", red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996.

I. Fik, "O reportażu, [w:] tegoż, "Wybór pism krytycznych", Warszawa 1961.

U. Glensk, "Historia słabych. Reportaż i życie w dwudziestoleciu (1918-1939), Kraków 2014.

U. Glensk, "Po Kapuścińskim. Szkice o reportażu", Kraków 2012.

M. Głowiński "Dokument jako powieść", [w:] "Studia o narracji", red. J. Błoński, S. Jaworski, J. Sławiński, Wrocław 1982.

M. Głowiński, "Kapuściński: reportaż jako sztuka" [w:] "Życie jest z przenikania. Szkice o twórczości Ryszarda Kapuścińskiego", red. B. Wróblewski, Warszawa 2008.

A. Hutnikiewicz, "Od czystej formy do literatury faktu: główne teorie i programy literackie XX stulecia", Warszawa 1995.

M. Horodecka, "Zbieranie głosów. Sztuka opowiadania Ryszarda Kapuścińskiego", Gdańsk 2010.

M. Horodecka, "Pośrednicy. Współczesny reportaż literacki wobec Innego", Kraków 2020.

J. Maziarski, "Anatomia reportażu", Kraków 1966.

"Narrative Facutality. A Handbook", red. M. Fludernik. M.-L. Ryan, Berlin-Boston 2020.

Cz. Niedzielski, "O teoretycznoliterackich tradycjach prozy dokumentarnej (podróż-powieść-reportaż)", Toruń 1966

"Reportaż. Wybór tekstów z teorii gatunku", wyb. i oprac. K. Wolny, Rzeszów 1992.

S. Skwarczyńska, "Przedmiot, metoda i zadania teorii literatury," „Pamiętnik Literacki” 1938, z. 1.

T. Wolfe, "The New Journalism. With an Anthology", red. T. Wolfe i E.W. Johnson, Nowy Jork 1973.

A. Wat, "Literatura faktu", "Wiadomości Literackie" 1929, nr 35.

A. Wójcicka, "Reporterzy bez fikcji", Wołowiec 2011.

Z. Mitosek, "Semantyczne aspekty literatury faktu" [w:] "Z polskich studiów slawistycznych", seria VII, Warszawa 1988

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentek i studentów z historią reportażu w ostatnim stuleciu (z okazjonalnymi wycieczkami w odleglejszą przeszłość i refleksją nad protoplastami gatunku) połączone z analizą ważnych tekstów reportażowych. Osadzona w społeczno-kulturowym kontekście lektura utworów niefikcjonalnych ma pokazać, jak zmienił się status reportażu: od "formy bękarciej", która nie miała szans konkurować z powieścią, po gatunek, którego przynależność do literatury pięknej od dawna już nie budzi wątpliwości. Nacisk położony zostanie na proces przejmowania przez reportaż technik powieściowych. Będziemy zastanawiać się nad artystycznymi i etycznymi aspektami tego zjawiska. W analizie tekstów literackich posłużymy się tradycyjnymi narzędziami poetyki, ale sięgniemy również po współczesne teorie narratologiczne. Punktem dojścia zajęć będzie świadoma praca nad własnym tekstem reportażowym.

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentek i studentów z historią reportażu w ostatnim stuleciu (z okazjonalnymi wycieczkami w odleglejszą przeszłość i refleksją nad protoplastami gatunku) połączone z analizą ważnych tekstów reportażowych. Osadzona w społeczno-kulturowym kontekście lektura utworów niefikcjonalnych ma pokazać, jak zmienił się status reportażu: od "formy bękarciej", która nie miała szans konkurować z powieścią, po gatunek, którego przynależność do literatury pięknej od dawna już nie budzi wątpliwości. Nieco miejsca poświęcimy teoretycznym koncepcjom reportażu, dla których najważniejszy był problem jego stosunku do literackiej fikcji. Nacisk położony zostanie na proces przejmowania przez reportaż technik powieściowych, w szczególności technik przedstawiania świadomości bohaterów takich jak monolog wewnętrzny, narracji drugoosobowej, użycia mowy niezależnej. Będziemy zastanawiać się nad artystycznymi i etycznymi aspektami tego zjawiska. W analizie tekstów literackich posłużymy się tradycyjnymi narzędziami poetyki, ale sięgniemy również po współczesne teorie narratologiczne, ponieważ od mniej więcej dekady zaobserwować można zwiększone zainteresowanie narratologii niefikcją. Punktem dojścia zajęć będzie świadoma praca nad własnym tekstem reportażowym.

Literatura podmiotu (pełna lista zostanie uzgodniona na pierwszych zajęciach):

Antologie:

"Wejście w kraj. Wybór reportaży z lat 1944-1964", t. 1-2, wyb. Z. Stolarek, Warszawa 1967.

"The New Journalism. With an Anthology", red. T. Wolfe i E.W. Johnson, Nowy Jork 1973.

"100/XX : antologia polskiego reportażu XX wieku", t. 1-2, red. M. Szczygieł, Wołowiec 2014.

100/XX+50 : antologia polskiego reportażu XX wieku, t. 3, 1910-2000, red. M. Szczygieł, Wołowiec 2015.

"20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła", red. M. Szczygieł, Wołowiec 2009.

E.E. Kisch "Jarmark sensacji" (wybrane teksty)

G. Orwell, "Na dnie w Paryżu i Londynie"

E. Hemingway, "Sygnowano: Hemingway", wybrane teksty

M. Wańkowicz, wybrane reportaże

K. Pruszyński, wybrane reportaże

M. Dąbrowska, wybrane teksty

J. Didion, "Dryfując do Betlejem"

T. Capote, "Z zimną krwią"

J. Lovell, wybrane reportaże

K. Kąkolewski, wybrane reportaże

R. Kapuściński, wybrane reportaże

H. Krall, wybrane reportaże

M. Szejnert, wybrane reportaże

Wybrane reportaże W. Tochmana, M. Szczygła, W. Jagielskiego, M. Rejmer, M. Kąckiego, W. Szabłowskiego, K. Oprzędka

Literatura przedmiotu:

R.S. Boynton, "The New New Journalism. Conversations with America’s Best Nonfiction Writers on Their Craft", Nowy Jork 2005.

M. Czermińska, "Badania nad prozą niefikcjonalną – sukcesy, pułapki, osobliwości", [w:] "Wiedza o literaturze i edukacja: księga referatów Zjazdu Polonistów", red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996.

I. Fik, "O reportażu, [w:] tegoż, "Wybór pism krytycznych", Warszawa 1961.

U. Glensk, "Historia słabych. Reportaż i życie w dwudziestoleciu (1918-1939), Kraków 2014.

U. Glensk, "Po Kapuścińskim. Szkice o reportażu", Kraków 2012.

M. Głowiński "Dokument jako powieść", [w:] "Studia o narracji", red. J. Błoński, S. Jaworski, J. Sławiński, Wrocław 1982.

M. Głowiński, "Kapuściński: reportaż jako sztuka" [w:] "Życie jest z przenikania. Szkice o twórczości Ryszarda Kapuścińskiego", red. B. Wróblewski, Warszawa 2008.

A. Hutnikiewicz, "Od czystej formy do literatury faktu: główne teorie i programy literackie XX stulecia", Warszawa 1995.

M. Horodecka, "Zbieranie głosów. Sztuka opowiadania Ryszarda Kapuścińskiego", Gdańsk 2010.

M. Horodecka, "Pośrednicy. Współczesny reportaż literacki wobec Innego", Kraków 2020.

J. Maziarski, "Anatomia reportażu", Kraków 1966.

"Narrative Facutality. A Handbook", red. M. Fludernik. M.-L. Ryan, Berlin-Boston 2020.

Cz. Niedzielski, "O teoretycznoliterackich tradycjach prozy dokumentarnej (podróż-powieść-reportaż)", Toruń 1966

"Reportaż. Wybór tekstów z teorii gatunku", wyb. i oprac. K. Wolny, Rzeszów 1992.

S. Skwarczyńska, "Przedmiot, metoda i zadania teorii literatury," „Pamiętnik Literacki” 1938, z. 1.

T. Wolfe, "The New Journalism. With an Anthology", red. T. Wolfe i E.W. Johnson, Nowy Jork 1973.

A. Wat, "Literatura faktu", "Wiadomości Literackie" 1929, nr 35.

A. Wójcicka, "Reporterzy bez fikcji", Wołowiec 2011.

Z. Mitosek, "Semantyczne aspekty literatury faktu" [w:] "Z polskich studiów slawistycznych", seria VII, Warszawa 1988