Międzynarodowe prawo karne

ogólnouniwersyteckie

Podstawy wiedzy o państwie i prawie

w sali

Celem przedmiotu jest przedstawienie podstawowych regulacji międzynarodowego prawa karnego jako dziedziny prawa dotyczącej odpowiedzialności karnej za zbrodnie prawa międzynarodowego oraz postępowania w sprawach o te zbrodnie. Zostaną omówione podstawowe rodzaje zbrodni prawa międzynarodowego, w szczególności: zbrodnia ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne oraz zbrodnia agresji. Studenci zapoznają się z zasadami międzynarodowego sądownictwa karnego oraz międzynarodowej współpracy w ściganiu przestępstw.

Celem przedmiotu jest przedstawienie podstawowych regulacji międzynarodowego prawa karnego jako dziedziny prawa dotyczącej odpowiedzialności karnej za zbrodnie prawa międzynarodowego oraz postępowania w sprawach o te zbrodnie.

Podczas omawiania międzynarodowych systemów ochrony praw człowieka studenci zapoznają się m.in. z działalnością Organizacji Narodów Zjednoczonych, Rady Europy oraz innych organizacji międzynarodowych w dziedzinie ochrony praw człowieka. Studenci zapoznają się z zasadami międzynarodowego sądownictwa karnego: zasadą odpowiedzialności za zbrodnie prawa międzynarodowego przed sądami krajowymi, zasadą uniwersalizmu, zasadą komplementarności, zakazem ponownego ścigania (ne bis in idem).

Zostaną omówione podstawowe rodzaje zbrodni prawa międzynarodowego, w szczególności: zbrodnia ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne oraz zbrodnia agresji. Oprócz części materialnoprawnej studenci również zapoznają się z podstawami postępowania przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym, w szczególności zostaną omówione takie zagadnienia jak status procesowy uczestników postępowania, postępowanie dowodowe, wyrokowanie, postępowanie odwoławcze, reparacje dla ofiar zbrodni i wykonywanie orzeczeń.

Ponadto, studenci zapoznają się z genezą międzynarodowego prawa karnego, historią powstania i działalności Trybunału Norymberskiego i Trybunału Tokijskiego, działalnością Trybunału Karnego dla Byłej Jugosławii i Trybunału Karnego dla Rwandy.

Szczególna uwaga zostanie poświęcona regulacjom krajowego prawa karnego dotyczącym zagadnień prawnomiędzynarodowych oraz międzynarodowej współpracy w ściganiu przestępstw.

Literatura podstawowa:

• Gardocki L., Gardocka T., Majewski Ł., Prawo karne międzynarodowe: zarys systemu, red. Lech Gardocki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017

• Hofmański P., Kuczyńska H., Międzynarodowe prawo karne, Warszawa: Wolters Kluwer 2020

• Królikowski M., Wiliński P., Izydorczyk J., Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business, 2008

• Kuczyńska H., Model oskarżenia przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2014

• Marszałek P.K., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych: dokumenty, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2019

Literatura uzupełniająca:

• Bachvarova T., The standing of victims in the procedural design of the International Criminal Court, Boston: Brill Nijhoff, 2017.

• Broomhall B., International justice and the international criminal court: between sovereignty and the rule of law, Oxford, New York: Oxford University Press, 2004.

• Clark J.N. International trials and reconciliation: assesing the impact of the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia, New York: Routledge Taylor & Francis Group, 2015.

• Cybichowski Z., Międzynarodowe prawo karne : kompetencja sądów do ścigania przestępstw zagranicznych /. Warszawa : [s.n.], 1927, Wersja cyfrowa: http://kpbc.umk.pl/publication/165561

• Czernicki F., Stały Międzynarodowy Trybunał Karny: wybrane zagadnienia implementacyjne w ujęciu prawnoporównawczym, Warszawa, 2015.

• Dwertmann E., The reparation system of the International Criminal Court: its implementation, possibilities and limitations, Leiden, Boston, Mass.: Martinus Nijhoff Publishers, 2010.

• Gardocki L., Gardocka T., Majewski Ł., Prawo karne międzynarodowe: zarys systemu, red. Lech Gardocki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.

• Górzyńska M., Stany Zjednoczone Ameryki wobec Międzynarodowego Trybunału Karnego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado, 2009.

• Hagan J. Justice in the Balkans : prosecuting war crimes in the Hague Tribunal, Chicago and London: The University of Chicago Press, 2003.

• Hofmański P., Kuczyńska H., Międzynarodowe prawo karne, Warszawa: Wolters Kluwer 2020

• Ius ad bellum versus ius in bello, Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich, 2018.

• Izydorczyk J., Wiliński P., Międzynarodowy Trybunał Karny: powstanie, organizacja, jurysdykcja, akty prawne, Kraków: Kantor Wydawniczy "Zakamycze", 2004.

• Jurewicz J. Jurysdykcja przedmiotowa Międzynarodowego Trybunału Karnego; Wydział Prawa i Administracji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2008.

• Karska E., Odpowiedzialność państwa za naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.

• Konwencje genewskie 60 lat później... : nowe wyzwania dla międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych : materiały z dorocznej konferencji 2009 Katedry Prawa i Administracji Akademii Obrony Narodowej, red. B. Janusz-Pawletta, Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2010.

• Królikowski M., Wiliński P., Izydorczyk J., Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business, 2008.

• Kroplewski J., Skelnik K., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych w praktyce: zbiór kazusów z komentarzami i odpowiedziami, Warszawa: CeDeWu, 2021.

• Kowalczewska K., Sztuczna inteligencja na wojnie: perspektywa międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych: przypadek autonomicznych systemów śmiercionośnej broni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2021.

• Konflikt rosyjsko-gruziński w 2008 roku, Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich, 2016.

• Kuc O. The Rome Statute and legal limitations to the international surrender regime, Boston: New England Law, 2012.

• Kuczyńska H., Model oskarżenia przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2014.

• Kupis P.A., Jurisdiction of the International Criminal Court, Poznań: Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula, 2014.

• Leśko T., Międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych. Warszawa: Wydaw. Prawnicze, 1982.

• Marszałek P.K., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych: dokumenty, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2019.

• Masło K. Międzynarodowa odpowiedzialność karna jednostek za zbrodnie przeciwko ludzkości, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, 2020.

• Międzynarodowy Trybunał Karny: Humboldt Kolleg Międzynarodowy Trybunał Karny: teoria, praktyka, wyzwania, red. Adam Górski, Warszawa: Difin, 2017.

• Międzynarodowy Trybunał Karny: USA i UE: dwa różne podejścia, pod red. Eleonory Zielińskiej, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2004.

• Moffett L., Justice for victims before the International Criminal Court, London and Newy York: Routledge, 2014.

• Milik P. Komplementarność jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego i trybunałów hybrydowych, Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2012.

• Mendel W., Odpowiedzialność karna żołnierzy za przestępstwa popełnione podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej poza granicami państwa, Warszawa, 2018. Wersja cyfrowa: https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/3297/rozprawa%20doktorska%20MENDEL%2016.11.2018..pdf?sequence=1

• Melzer N., International humanitarian law: a comprehensive introduction, coordinated by Etienne Kuster, Geneva: International Committee of the Red Cross, 2016.

• Odpowiedzialność międzynarodowa w związku z naruszeniem praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego : materiały VII Warszawsko-Toruńskiego Kolokwium Praw Człowieka i Międzynarodowego Prawa Humanitarnego (Toruń, 4-5 grudnia 2014 r.) / pod red. Michała Balcerzaka i Julii Kapelańskiej-Pręgowskiej, Toruń: Katedra Praw Człowieka, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2016.

• Piątkowski M., Wojna powietrzna a międzynarodowe prawo humanitarne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2021.

• Pictet J., Humanitarian law and the protection of war victims, Geneva : Henry Dunant Institute, 1975.

• Sands P., Powrót do Lwowa: o genezie "ludobójstwa" i "zbrodni przeciwko ludzkości", przekładu dokonał Jacek Soszyński, Instytut Historii Nauki im. L. i A. Brikenmajerów Polskiej Akademii Nauk. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, 2018.

• Schabas W.A., An introduction to the International Criminal Court, Sixth edition, Cambridge University Press, 2020.

• Schabas W.A., The UN international criminal tribunals: the former Yugoslavia, Rwanda and Sierra Leone, Cambridge: Cambridge University Press, 2006.

• Smith A.M., After genocide: bringing the devil to justice, Amherst: Prometheus Books, 2009.

• Sassòli M., Nagler P.S., International humanitarian law : rules, controversies, and solutions to problems arising in warfare / Marco; with the assistance of. Cheltenham, UK ; Northampton, Ma, USA : Edward Elgar Publishing, 2019.

• The United States and the international criminal court : national security and international law, edited by Sarah B. Sewall and Carl Kaysen, American Academy of Arts and Sciences. Lanham, Boulder, New York, Oxford : Rowman & Littlefield Publishers, Inc. : American Academy of Arts and Sciences, 2000.

• Vagias M. The territorial jurisdiction of the International Criminal Court, foreword by John Dugard, Cambridge: Cambridge University Press, 2014.

• Wierczyńska K. Przesłanki dopuszczalności wykonywania jurysdykcji przez międzynarodowy trybunał karny: studium międzynarodowoprawne, Warszawa: Instytut Nauk Prawnych PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2016.

• Wierczyńska K., Pojęcie ludobójstwa w kontekście orzecznictwa międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc, Instytut Nauk Prawnych PAN, Fundacja Promocji Prawa Europejskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", 2010.

• Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na systemy ochrony praw człowieka oraz międzynarodowe prawo karne i humanitarne, red. nauk. E. Karska. Warszawa: Katedra Ochrony Praw Człowieka i Prawa Międzynarodowego Humanitarnego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2013.

• Wojna na Ukrainie. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich, 2016.

• Współczesne wyzwania dla międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych [Dokument elektroniczny] / red. Anita Garnuszek, Rafał Baranowski, Warszawa: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego: Interdyscyplinarne Koło Naukowe Dyplomacji i Prawa, 2012. Wersja cyfrowa: http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=101120

Akty prawne:

• Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu, zatwierdzone przez Prezydenta Stanów Zjednoczonych, dnia 23.04.1863 r. (Kodeks Francisa Libera)

Instructions for the Government of Armies of the United States in Field

• Konwencja o poszanowaniu praw i zwyczajów wojny na ladzie i załącznik do niej: Regulamin dotyczący praw i zwyczajów wojny na lądzie, sporządzone w Hadze, dnia 29.07.1899 r.

• Konwencja o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (I Konwencja haska)

• Konwencja w sprawie ograniczenia użycia siły w celu odzyskania długów zawarowanych umową, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (II Konwencja haska)

• Konwencja dotycząca rozpoczęcia kroków nieprzyjacielskich, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (III Konwencja haska)

• Konwencja praw i zwyczajów wojny lądowej, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. i załącznik do niej: Regulamin dotyczący praw i zwyczajów wojny lądowej (IV Konwencja haska)

• Konwencja dotycząca praw i obowiązków mocarstw i osób neutralnych w razie wojny lądowej, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (V Konwencja haska)

• Konwencja o postępowaniu ze statkami handlowymi nieprzyjaciela na początku działań wojennych, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (VI konwencja haska)

• Konwencja o przerabianiu statków handlowych na okręty wojenne, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (VII Konwencja haska)

• Konwencja o bombardowaniu przez morskie siły zbrojne w czasie wojny, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (XI Konwencja haska)

• Konwencja o pewnych ograniczeniach w wykonywania prawa zdobyczy podczas wojny morskiej, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (XI Konwencja haska)

• Konwencja dotycząca praw i obowiązków mocarstw neutralnych w razie wojny morskiej, sporządzona w Hadze, dnia 18.10.1907 r. (XIII Konwencja haska)

• Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie Ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych z dnia 26 czerwca 1945 r.

• Konwencja Genewska o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych, sporządzona w Genewie dnia 12.08.1949 r. (I Konwencja genewska)

• Konwencja Genewska o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu, sporządzona w Genewie, dnia 12.08.1949 r. (II Konwencja genewska)

• Konwencja Genewska o traktowaniu jeńców wojennych, sporządzona w Genewie, dnia 12.08.1949 r. (III Konwencja genewska)

• Konwencja Genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny, sporządzona w Genewie, dnia 12.08.1949 r. (IV Konwencja genewska)

• Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z dnia 12.08.1949 r., dotyczący ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzony w Genewie, dnia 8.07.1977 r. (Protokół I)

• Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z dnia 12.08.1949 r., dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzony w Genewie, dnia 8.06.1977 r. (Protokół II)

• Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z dnia 12.08.1949 r., dotyczący przyjęcia dodatkowego znaku rozpoznawczego, sporządzony w Genewie, dnia 8.12.2005 r. (Protokół III)

• Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, sporządzona w Nowym Jorku, dnia 9.12.1948 r.

• Zasady Norymberskie 1950 r. (Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ)

• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 roku (oraz protokoły do niej)

• Konwencja o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości, sporządzona w Nowym Jorku, dnia 26 listopada 1968 r.

• Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego traktowania albo karania, sporządzona w Nowym Jorku, dnia 10.12.1984 r.

• Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, sporządzona w Paryżu, dnia 26.11.1987 r.

• Konwencja o amunicji kasetowej, sporządzona w Dublinie, dnia 30.05.2008 r.

Po zakończeniu zajęć student/ka

w sferze wiedzy:

• Zna podstawowe źródła międzynarodowego prawa karnego.

• Rozumie podstawowe pojęcia oraz genezę międzynarodowego prawa karnego.

• Wymienia zasady odpowiedzialności karnej za zbrodnie międzynarodowe.

• Rozumie zasady międzynarodowego sądownictwa karnego.

• Zna status, organizację Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz zasady postępowania przed nim.

w sferze umiejętności:

• Definiuje podstawowe pojęcia z zakresu międzynarodowego prawa karnego

• Dokonuje analizy konwencji międzynarodowych z zakresu zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni ludobójstwa i zbrodni agresji.

• Potfafi dokonać krytycznej oceny stanu faktycznego zbrodni z zakresu międzynarodowego prawa karnego.

• Dokonuje kwalifikacji prawnej zbrodni z zakresu międzynarodowego prawa karnego.

• Może rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy związane z postępowaniem przed międzynarodowymi trybunałami karnymi.

w sferze kompetencji społecznych:

• Potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu międzynarodowego prawa karnego do pogłębionej analizy genezy, przebiegu i konsekwencji konkretnych procesów związanych z popełnieniem zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni ludobójstwa.

• Potrafi formułować racjonalne i trafne opinie na temat regulacji zawartych w źródłach międzynarodowego prawa karnego.

• Potrafi z wykorzystaniem źródeł pozyskiwać, selekcjonować i krytycznie analizować informacje potrzebne do rozwiązania problemów badawczych.

• Posiada umiejętność do samodzielnego formułowania poglądów, popierania ich rozbudowaną argumentacją opartą na analizie źródeł międzynarodowego prawa karnego.

• Potrafi pozyskiwać, selekcjonować i krytycznie analizować informacje potrzebne do rozwiązania problemów związanych z postępowaniem przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym.

1. Bieżąca ocena aktywnego udziału w czasie zajęć – formułowania i prezentowania argumentów merytorycznych

2. Esej.