Metody badań społecznych

obowiązkowe

Zajęcia stanowią pierwsze zetknięcie się Studentów z prowadzeniem empirycznych badań społecznych. Dlatego zaproponowaliśmy ich przeprowadzenie jako WARSZTATU i to nie przez jednego "ćwiczeniowca" lecz przez ZESPÓŁ pracowników naukowo-dydaktycznych dysponujących gruntowną wiedzą i doświadczeniem w realizacji badań metodami jakościowymi.

Warsztat ma wyraźnie określone cele dydaktyczne, wskazane poniżej. W semestrze zimowym zajęcia poświęcone są metodom jakościowych w badaniach społecznych. (W semestrze letnim - metodom badań ilościowych - tu towarzyszy im wykład).

W semestrze zimowym cele zajęć są następujące:

- praktyczne ćwiczenie zdolności interpretacji towarzyszącej całemu procesowi badawczemu; interpretację rozumiemy jako grę wyobraźni i wiedzy badacza;

- nauczenie Studentów jak uprawiać metarefleksję dotyczącą pracy z danymi na każdym etapie badań;

- rozwijanie u Studentów umiejętności korzystania z otwartego horyzontu badań jakościowych i zachęta do samodzielnej modyfikacji lub tworzenia metod badawczych;

- zapoznanie Studentów z podstawowymi, "ugruntowanymi" metodami badań jakościowych, takimi jak:

a) praca z tzw. danymi zastanymi,

b) praca w terenie i w Internecie metodą obserwacji,

c) praca w terenie i w Internecie metodą wywiadu swobodnego,

d) praca metodą fokusową;

- opanowanie przez Studentów umiejętności niezbędnych do zbierania danych wyżej opisanymi metodami;

- nauczenie Studentów jak opracowywać dane jakościowe i jak prowadzić analizy:

a) 1 rzędu (połączone ze sposobami porządkowania danych);

b) 2 rzędu (połączone z analizami wątków tematycznych);

c) 3 rzędu (połączone z końcową interpretacją wyników);

- opanowanie przez Studentów jednego z dostępnych programów do komputerowej analizy danych jakościowych; zapoznanie Ich z możliwościami tego rodzaju programów;

- nauczenie Studentów zasad wnioskowania, generalizacji i interpretacji danych jakościowych w procesie badawczym;

- opanowanie przez Studentów umiejętności formułowania rekomendacji i wniosków praktycznych;

- opanowanie przez Studentów umiejętności przekazywania wyników badań w postaci raportu, prezentacji i komunikatu z badań.

Ponadto zajęcia winny unaocznić Studentom zalety i ograniczenia pracy zespołowej oraz zalety i ograniczenia metody triangulacji w jej wariantach teoretycznym, metodologicznym i empirycznym.

Warsztat będzie związany z wykonywaniem poszczególnych prac domowych przez zespoły badawcze, na które Studenci podzielą się na pierwszych zajęciach. Konsultacje prac będą prowadzone głównie zdalnie lub pocztą elektroniczną albo w trakcie dyżurów pracowników naukowo-dydaktycznych prowadzących przedmiot. Na zaliczenie Uczestnicy zajęć pracujący zespołowo przygotowują raport z samodzielnie przeprowadzonych badań. UWAGA! istnieje też możliwość by zespoły włączyły się w aktualnie realizowane przez prowadzących projekty badawcze.

mieszany: w sali i zdalnie

Warsztat w sem. zimowym ma na celu przećwiczenie w zespołach badawczych sposobów zbierania, analizy i interpretacji danych jakościowych. Na poziomie zbierania danych studenci przećwiczą praktycznie pracę: na danych zastanych; metodą obserwacji oraz metodą wywiadu swobodnego i fokusowego. Na poziomie opracowywania materiału empirycznego studenci przećwiczą pracę różnymi metodami porządkowania, analizowania i interpretacji danych. Cząstkowe zaliczenie zajęć w semestrze zimowym: zespoły przygotują raporty badawcze.

W sem. letnim warsztat skupi się na metodach ilościowych. Studenci pracując w zespołach przećwiczą projektowanie, przeprowadzanie i analizę wyników.

Wykład

Przygotowuje studentów do samodzielnej realizacji badań empirycznych, prezentując kluczowe pojęcia i idee różnych typów przedsięwzięć badawczych. Kurs omawia podstawowe rodzaje badań społecznych, rozwijając umiejętność rozpoznawania założeń stojących za nimi.

SEMESTR ZIMOWY

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

1)SOCJOLOGIA I ANTROPOLOGIA JAKO NAUKI EMPIRYCZNE

Dedukcja i indukcja, rola teorii w badaniach

charakterystyki paradygmatyczne nurtów socjologii empirycznej; różne tradycje badań jakościowych

CEL: zrozumienie specyfiki podejścia, rozpętanie wyobraźni i wiedzy

Charakterystyka metod jakościowych i ilościowych oraz „metodologii III drogi” ze względu na:

- typy danych: zastanych, w tym urzędowych, biograficznych, publicznych intymnych itd.; wytworzonych przez badacza, w tym: behawioralnych, tekstowych, ikonicznych, wielozmysłowych;

- metody badawcze i miejsce w procesie badawczym

- generalizacje i wnioskowania

ZADANIE DOMOWE (dalej ZD): podział grup na zespoły, wybór tematu badawczego

Konsultacja elektroniczna tematów badawczych.

MODUŁ I - ZBIERANIE DANYCH

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

2) PRZYGOTOWANIE DO BADAŃ; ROZPOCZĘCIE PROCESU BADAWCZEGO i DANE ZASTANE

CEL: nabycie umiejętności gromadzenia wiedzy i materiału do projektu badawczego;

- studia literaturowe (teoria, metoda);

- analiza stanu wiedzy źródłowej o przedmiocie badania (Internet, literatura, inne źródła);

- sposoby wykorzystywania wiedzy potocznej

ZD: przygotowanie do badania: zebranie literatury, omówienie stanu wiedzy o przedmiocie badań

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac.

Prowadzący: dr Albert Jawłowski

3) GŁÓWNE METODY JAKOŚCIOWE: OBSERWACJA

CEL: przećwiczenie umiejętności prowadzenia obserwacji i dzienniczka badacza

Teren obserwacji

Typy obserwacji

Problemy etyczne obserwacji

Arkusze obserwacji

Dzienniczek badacza – jak prowadzić

ZD: przeprowadzenie i zapisanie obserwacji

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

4) GŁÓWNE METODY JAKOŚCIOWE: WYWIAD

CEL: nabycie umiejętności tworzenia scenariusza wywiadu; odróżniania pytań do badacza od pytań do badanych

Typy wywiadów (swobodny z dyspozycjami, narracyjny tematyczny, narracyjny biograficzny, fokus)

Dobór prób(y): stabilnej, „wędrującej”

Łączenie wywiadu z obserwacją

Konstrukcja scenariusza wywiadu swobodnego z dyspozycjami

wg schematu pytania do badacza – pytania do badanych

ZD: przygotowanie scenariusza wywiadu swobodnego

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Albert Jawłowski

5) REALIZACJA WYWIADU SWOBODNEGO Z DYSPOZYCJAMI

CEL: nabycie umiejętności prawidłowego i etycznego realizowania wywiadów

Problemy etyczne wywiadu, (świadoma zgoda, reguły okazywania szacunku – grzeczność badacza, anonimowość i anonimizacja)

aranżacja sytuacji wywiadu versus spontaniczność

zakończenie wywiadu i metody przechowywania danych

ZD: przeprowadzenie wywiadu pilotażowego, przygotowanie notatki metametodologicznej

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac zespołów

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

6) GŁÓWNE METODY JAKOŚCIOWE: WYWIAD ZOGNISKOWANY (fokus, Focus Group lnterviews - FGI/s) a WYWIAD GRUPOWY

CEL: charakterystyka fokusów (np.: Mini Group, Brief Group czy Extended Group)

Scenariusz fokusa wraz z „didaskaliami”

Wywiad grupowy - specyfika, zalety i ograniczenia, kiedy lepiej stosować

ZD: wybranie wersji fokusa i przygotowanie scenariusza wywiadu zogniskowanego

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

7) ANALIZA SCENARIUSZY WYWIADU POPRAWIANIE BŁĘDÓW

Problemy z realizacją wywiadu fokusowego

Wskazówki dla moderatora

Refleksja metametodologiczna

ZD: realizacja pilotażowego fokusa; spisanie uwag na temat realizacji badania pilotażowego

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

MODUŁ II

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

8) PORZĄDKOWANIE DANYCH NA PRZYKŁADZIE ZBIORU MATERIAŁÓW ZASTANYCH

Interpretacja jako ciągły element procesu badawczego

Zakładanie baz danych tekstowych, ikonicznych

Kodowanie jako procedura interpretacyjna

ZD: zakodowanie 100 rekordów z przykładowego badania jakościowego

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Paweł Tomanek

9) WYKORZYSTANIE PROGRAMÓW KOMPUTEROWYCH DO ANALIZY DANYCH JAKOŚCIOWYCH

Na przykładzie programu QDA Miner Lite

Możliwości programów komputerowych

ZD: zakodowanie części zgromadzonego materiału

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Paweł Tomanek

10) NA PRZYKŁADZIE ZAKODOWANEGO MATERIAŁU ANALIZA POMYSŁÓW INTERPRETACYJNYCH I BŁĘDÓW

Do ćwiczenia zostaną wykorzystane materiały przygotowane przez Studentów i/lub (w razie potrzeby) przykłady przygotowane przez prowadzącego.

ZD: metarefleksja – notatka zespołu nt. kodowania

MODUŁ III ANALIZY II i III RZĘDU

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

11) POWRÓT DO GRY Z TEORIĄ: KONFRONTACJA WYNIKÓW BADANIA Z WIEDZĄ TEORETYCZNĄ I WIEDZĄ PODRĘCZNĄ BADACZA

Typologie vs klasyfikacje: wskazówki odnośnie metody tworzenia typologii w badaniach jakościowych

Sposoby prezentacji wyników badania w oparciu o jedną teorię i o podejście striangulowane

ZD: stworzenie interpretacji wyników własnego badania zespołu lub z przykładu dostarczonego przez prowadzącą

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

12) ANALIZA BŁĘDÓW I POMYSŁÓW INTERPRETACYJNYCH; A PRZEDE WSZYSTKIM WKŁAD DO TEORII i MODYFIKOWANIE METOD

Kontekst odkrycia i waga kontekstu

Analiza przykładów dostarczonych przez prowadzącą i pochodzących z badań studentów: odkrycie nowego typu gier nie uwzględnionego przez Rogera Caillois; Przekształcenie TST w Inwentarz JA-MY-ONI

ZD: metarefleksja nt. interpretacji – notatka

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

MODUŁ IV

Prowadzący: dr Albert Jawłowski (dr Paweł Tomanek)

13) PRZYGOTOWANIE RAPORTU Z BADAŃ

specyfika pisarstwa naukowego vs popularyzacja wyników

metoda ilustracyjna: kiedy i jak stosować

struktura raportu, komunikatu z badań, prezentacji, artykułu

forma przekazu i edycja

ZD: zaprojektowanie struktury raportu i przedstawienie jej w formie konspektu z zaznaczeniem który członek zespołu czym się zajmie

Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga (prof. Magdalena Dudkiewicz)

14) WNIOSKI TEORETYCZNE, METODOLOGICZNE, REKOMENDACJE PRAKTYCZNE

Reguły wnioskowania; problem reprezentatywności badań jakościowych, granice uogólnień w badaniach jakościowych

badania eksploracyjne vs badania zasięgowe

badania jakościowe jako badania diagnostyczne i ewaluacyjne

sposoby prezentacji rekomendacji praktycznych

ZD: napisanie raportu z badań

15) KONSULTACJA RAPORTÓW

prowadzi zespół; prezentacja prac zespołów badawczych

UWAGA istnieje możliwość publikacji najlepszych prac

----------

SEMESTR LETNI

W semestrze letnim studenci również będą pracować w zespołach badawczych.

Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski

1) PRZYGOTOWANIE TEORETYCZNE – PRZEDMIOT BADAŃ, PYTANIA BADAWCZE, HIPOTEZY. TEORIA W BADANIACH EMPIRYCZNYCH.

CEL zajęć: Nabycie umiejętności odróżniania w tekstach naukowych przedmiotu badań, pytań badawczych, hipotez. Odróżnianie badań empirycznych – naukowych i nienaukowych

Stworzenie pytania badawczego/hipotez.

Zaprezentowanie listy książek z badaniami socjologicznymi np. dotyczącymi struktury społecznej, kapitału społecznego, kulturowego.

Zadanie domowe (ZD): Wyodrębnienie w książce naukowej opartej na badaniach empirycznych, przedmiotu badań, pytania badawczego, hipotez.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski

2) TRAFNOŚĆ I RZETELNOŚĆ W BADANIACH

CEL: Nabycie umiejętności oceny badań pod względem trafności i rzetelności metody.

ZD: Ocenić jakość metody badawczej i materiału badawczego w analizowanej książce.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski

3) PLANOWANIE BADAŃ I WYBÓR NARZĘDZI

Dane wytwarzane i dane zastane (wtórne), badania podłużne, badania panelowe

CEL: Zapoznanie studentów z repozytoriami danych społecznych i statystyk publicznych. BDL GUS, archiwum badań społecznych, itp.

ZD: Znaleźć źródła danych dotyczących wybranego problemu badawczego.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

4) KONSTRUOWANIE KWESTIONARIUSZA (x2)

CEL: Umiejętność oceny pytań i konstrukcji kwestionariusza.

ZD: stworzenie pytań dodatkowych do kwestionariusza.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

6) DOBÓR PRÓBY (LOSOWY I CELOWY). REALIZACJA BADAŃ PRZEZ INTERNET.

CEL: Nabycie umiejętności obliczania wielkości próby, przedziału ufności. Identyfikacja źródeł błędów systematycznych (bias) w doborze próby i sondażu.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

7) REALIZACJA BADAŃ - REALIZACJA PILOTAŻU

CEL: Refleksja nad efektem ankieterskim.

ZD: Realizacja pilotażu stworzonego narzędzia.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

8) POZA EKSPERYMENT SONDAŻOWY

CEL: Ocena wyników pilotażu badań.

Eksperyment sondażowy; typy respondentów; etyka; w jaki sposób realizuje się badania komercyjne i akademickie; badania audytoryjne

ZD: Realizacja badań właściwych.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga

9) OPRACOWANIE MATERIAŁU BADAWCZEGO. KODOWANIE

CEL: Nabycie umiejętności klasyfikowanie odpowiedzi w pytaniach otwartych

ZD. zakodowanie i zrekodowanie 100 przykładowych rekordów

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski

10) ANALIZA DANYCH (X2)

Analiza prosta. Opis statystyczny jednej zmiennej. Tabele krzyżowe.

ZD: Opracowanie wyników metryczkowych.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski

12) ANALIZA ROZBUDOWANA.

CEL: Sprawdzanie hipotez.

ZD: Opracowanie wyników przeprowadzonego badania, pomiar związku między zmiennymi.

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

13) GRAFICZNE SPOSOBY PREZENTACJI WYNIKÓW

CEL: Poznanie zasad tworzenia wykresów, map, tabel

ZD: Stworzenie prezentacji podsumowującej najważniejsze wyniki

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

14) INTERPRETACJA WYNIKÓW

CEL: Twierdzenia, trendy, replikowalność badań, błąd ekologiczny, błąd indywidualizmu

Przygotowanie wyników do prezentacji – wskazówki i zasady obowiązujące w tekście

ZD: przygotowanie raportu i komunikatu z badań

Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

15) WNIOSKI TEORETYCZNE, METODOLOGICZNE I REKOMENDACJE PRAKTYCZNE

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

WYKŁAD:

dr Mariusz Piotrowski

Zakres zagadnień:

1) Wiedza, poznanie, rozumowanie: Omówienie podstawowych pojęć nauki, rodzajów wiedzy i sposobów jej poznawania, ze szczególnym uwzględnieniem rozumowania jako podstawy uzasadniania wiedzy. Prezentacja podejść dedukcyjnych i niededukcyjnych, osadzona w kontekście szkoły lwowsko-warszawskiej. (Dwa wykłady)

2) Wyjaśnienie w nauce: Przedstawienie schematów wyjaśnień generalizujących (nomologicznych), funkcjonalnych i genetycznych. Analiza kluczowych różnic w podejściach do definiowania nauki oraz ich konsekwencji dla budowania teorii w naukach społecznych, umiejscawiając teoretyczne podejścia na osi realizm–konstruktywizm. (Dwa wykłady)

3) Teoria społeczna i historia metod badań: Omówienie relacji między teorią a praktycznymi badaniami, ukazanie rozwoju metod badawczych w naukach społecznych oraz ich historycznego kontekstu. Prezentacja wybranych paradygmatów badań społecznych i ich wpływu na sposób uprawiania nauki.

4) Badanie społeczne jako struktura: Wskazanie zestawu pojęć i podejść będących fundamentem naukowego uzasadnienia, od pojęcia i terminu, poprzez wskaźniki i zmienne, aż do hipotez. Omówienie koncepcji falsyfikacjonizmu oraz rozróżnienia podejść badawczych: eksploracji i konfirmacji.

5) Rejestracja zjawisk społecznych: Przedstawienie różnorodnych sposobów rejestrowania zjawisk społecznych, wskazując na wpływ wyboru podejścia na możliwości ich wyjaśnienia w nauce. Omówienie metod rejestracji opartych na pytaniach i odpowiedziach, a także klasyfikacji, kategoryzacji, tworzenia indeksów i typologii.

6) Pomiar. Skale szacunkowe: Omówienie podstawowych sposobów pomiaru stosowanych w badaniach społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem skal szacunkowych. Prezentacja podejścia Likerta, skali Guttmana, skali Stapela oraz dyferencjału semantycznego.

7) Dobór jednostek do badań. Schemat probabilistyczny i metoda reprezentacyjna: Wyjaśnienie warunków, jakie muszą zostać spełnione, aby można było mówić o reprezentatywności w badaniach społecznych. Omówienie metody reprezentatywnej, określania liczebności próby badawczej oraz interpretacji wyników badań reprezentatywnych, z uwzględnieniem pojęcia błędu losowego.

8) Dobór jednostek do badań. Schemat nieprobabilistyczny: Omówienie schematu doboru kwotowego oraz sposobów radzenia sobie z wyzwaniami badawczymi w społecznościach rzadkich, w sytuacjach braku możliwości realizacji badań na próbach probabilistycznych.

9) Badanie jako konfirmacja. Sposoby sprawdzania hipotez. Metoda eksperymentalna, ex post facto, wnioskowanie statystyczne: Wskazanie, jak metody i techniki sprawdzania hipotez są wykorzystywane w naukach społecznych. Omówienie metody eksperymentalnej oraz nieeksperymentalnych sposobów poszukiwania związku pomiędzy zjawiskami.

10) Wywiad jako sposób zbierania danych. Wywiad standaryzowany: Omówienie typów wywiadów standaryzowanych, ich zastosowań oraz ograniczeń. Przedstawienie współczesnych wyzwań związanych z realizacją badań sondażowych.

11) Badanie jako eksploracja. Wywiad jako sposób zbierania danych. Wywiad niestandaryzowany: Przedstawienie użyteczności swobodnej rozmowy jako techniki badawczej. Omówienie wywiadów swobodnych i narracyjnych, stanowiących technikę metody biograficznej, oraz sposobu konstruowania alternatywnego podejścia badawczego wokół tych technik.

12) Metoda monograficzna. Metoda etnograficzna: Skupienie się na tym, co powinniśmy rejestrować w terenie (tam), a co możemy zrobić po powrocie z niego (tu). Określenie, w jaki sposób zdobyte materiały stanowią podstawę analiz.

13) Analiza danych zastanych: Wykład poświęcony źródłom, które mogą zostać wykorzystane w pracy, od archiwów i raportów, po surowe dane (big data). Wskazanie, jak można podchodzić do analizy danych, które nie są tekstem ani liczbami, np. do danych wizualnych.

LITERATURA

Wieloźródłowy Słownik Kultury (dalej jako WSK) dostępny na portalu: www.ozkultura.pl

Hasła: dedukcja, indukcja, nauki empiryczne, dane, dane jakościowe, interpretacja, paradygmat, teoria, metoda, trik badawczy, generalizacja, badania jakościowe, socjologia jakościowa, socjologia interpretatywna,

wiedza potoczna, wiedza podręczna

Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii, Warszawa: PWN, 2018, też polecamy w całości.

Martyn Hammersley, Paul Atkinson, Metody badań terenowych, Poznań: Zysk i S-ka, 2000, najlepiej przeczytać w całości.

Marta Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla Studentów, Warszawa: Scholar, 2018, ss-9-54.

Antoni Sułek, W terenie, w archiwum i w laboratorium, Warszawa: IS UW, 1990, ss. 91-177 (część „W archiwum”)

Chava Frankfort-Nachmias, David Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Warszawa 2001

rozdz. 12 – Badania jakościowe, str. 297 – 319

Dodatek B – Zasady pisania raportu z badań, str. 568 - 576

Aleksandra Dukaczewska – Nałęcz, Zogniskowane wywiady grupowe – jakościowa technika badawcza, w: Domański H., Lutyńska K., Rostocki A., (red.) Spojrzenie na metodę, IFiS PAN, Warszawa 1999, str. 149 -161

Ilona Przybyłowska, Wywiad swobodny ze standaryzowana lista poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych, w: Przegląd socjologiczny nr XXX, 1978, str. 53 – 63

David Silverman, Interpretacja danych jakościowych, PWN, Warszawa 2007

Rozdz. 3 – Wywiady, s. 111-142.

-------

metody ilościowe

Badania replikowane na bazie książki i badań:

propozycja: T. Zarycki, Kapitał kulturowy w Polsce i Rosji, Warszawa

C. Hempel, Podstawy Nauk Przyrodniczych, Warszawa, Wydawnictwo Naukow-Techniczne, rozdział: 2, Badanie naukowe: pomysł i test. s 12-34

K. R. Popper, Jedność metody w naukach przyrodniczych i społecznych [w:] P. Sztompka; Metodologiczne podstawy socjologii, Kraków 1980, s. 143-149

S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985, rodział Metody naukowe a metody badawcze. Opisowe i normatywne podejście do metod. s. 19-39

H. Ogryzko-Wiewórkowski, Wprowadzenie do metod badawczych w socjologii, Lublin 1996, rozdział: Klasyfikacja zdań naukowych, s 24-38

R. Merton, O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań empirycznych [w:] A. Sułek metody analizy socjologicznej

J. Bąk, Statystycznie rzecz biorąc, czyli ile trzeba zjeść czekolady, żeby dostać Nobla, Warszawa, 2020, rozdział: Czy naukowcy są jak żony i nigdy się nie mylą?

Lektura:

S. Nowak , Metodologia badań społecznych rozdział: Rodzaje zjawisk wykorzystywanych jako wskaźniki w badaniach socjologicznych

S. Nowak, (red.), 1965, Metody badań socjologicznych, Warszawa 1965 rozdział: O wieloznaczności terminu: trafność skali, s. 270-274.

A. Sułek, Ogród metodologii socjologicznej. rozdział: V.

A. Sułek, W terenie, w archiwum i w laboratorium. Warszawa 1990, rozdział: O rzetelności i nierzetelności badań sondażowych w Polsce. Próba analizy empirycznej

H. Schuman, Metoda i znaczenie w badaniach sondażowych, Warszawa 2013, rozdział:y: Wstęp. Badanie sondażowe, metody i znaczenie. S17-33; rozdział: piąty. Świat badań i inne światy s 202-231

Sułek, A. 2001, Jak działa kwestionariusz? Forma pytania jako źrodło zmienności odpowiedzi ankietowych, w: Sondaż polski, Warszawa: IFiS PAN, s. 143-173)

Sułek A.,(2001): Ilu jest w Polsce Żydów? Eksperymentalne studium wpływu skali na odpowiedzi ankietowe, W: Sondaż polski, IFiS PAN, Warszawa, s.175-187.

K. Lutyńska (1984): Wywiad kwestionariuszowy, Ossolineum, Wrocław, rozdz. III, Przygotowanie narzędzia badawczego do wywiadów kwestionariuszowych, s. 125- 171.

K. Lutyńska, (1985): Wywiad kwestionariuszowy. IFiS PAN, Warszawa, rozdz. II, , Wady pytań kwestionariuszowych, s. 67-123.

G. Lissowski. Z zagadnień doboru próby, s11-67

H. Blalock. Statystyka dla socjologów. Rozdział: dobór próby

G. Lissowski. Problem jedną z tych niedostępnych w reprezentacyjnych badaniach socjologicznych s7-35

K. Lutyńska, Surveye w Polsce. Spojrzenie socjologiczno-antropologiczne, Warszawa 1993, rozdział:: Wpływ i efekt ankieterski. Ich źródła s 95-126

Podręcznik ankietera. Sawiński Z., Sztabiński P.B., Sztabiński [ Red. ], SMG/ KRC Poland Media SA, IFiS PAN, Warszawa, 2000

P. Sztabiński, Efekt ankieterski: czy zmienia się tylko respondent?, ASK nr 1/1995 s. 82

J. P. Gremy, 1995, Wpływ sposobu formułowania pytań kwestionariuszowych na uzyskiwanie odpowiedzi, w: ASK, nr 2, s. 7-18.

G. Babiński Wybrane zagadnienia z metodologii socjologicznych badań empirycznych, Kraków 1980 s 153-191

S. Nowak, Metody badań socjologicznych, Warszawa 1971, rozdział:: Metody obliczania wyników, sporządzania tablic i analizy zależności między zmiennymi s. 543-561

S. Nowak, Metody badań socjologicznych, Warszawa 1971, rozdział: P. F Lazarsfeld, Przyczynowa interpretacja zależności statystycznych przy zastosowaniu zmiennej kontrolnej, s 571-586

LITERATURA - WYKŁAD:

Podręczniki:

Babbie, E.R., Badania społeczne w praktyce, tłum. W. Betkiewicz i A. Dudzińska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 (wydanie dowolne).

Mayntz, R., Holm, K., i Hübner, P., Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, tłum. W. Lipnik, Państ. Wydaw. Naukowe, Warszawa 1985.

Frankfort-Nachmias, C., i Nachmias, D., Metody badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo Zysk i S-ka

Lofland, J. W.N., Analiza układów społecznych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa : 2009.

Creswell, J.W., Projektowanie badań naukowych : metody jakościowe, ilościowe i mieszane, tłum. J. Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013, Enchiridion.

Clark, T., Foster, L., Sloan, L., Bryman, A., i Bryman, A., Bryman’s social research methods, Oxford University Press, Oxford 2021, Sixth edition.

Carr, D., Boyle, E.H., i Cornwell, B., The Art and Science of Social Research (2nd Edition), Norton Publishing, New York, N.Y 2021.

Nowak Stefan., Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, Wyd.2.

Brzeziński, J., Metodologia badań psychologicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022, Wydanie 4, nowe.

Literatura uzupełniająca (dla poszczególnych wykładów):

Quine W.V., Granice wiedzy i inne eseje filozoficzne, PIW, Warszawa 1986

Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa 1965

Jadacki J.J., Tałasiewicz M., i Tędziagolska J., O rozumowaniach w nauce, „Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria”, 1997

Sozański T., Co to jest nauka, [w:] J. Goćkowski, J.S. Marmuszewski (red.): Nauka. Tożsamość, Tradycja, Kraków 1995

Woleński J., Nauka i nienauka: Problem demarkacji, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria”, 2004

Woleński J., O wyjaśnianiu genetycznym, „Filozoficzne Aspekty Genezy”, 2023

Nowak S., Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006

Włodarczyk A., Dedukcyjno-nomologiczny model wyjaśniania Hempla a wyjaśnianie w naukach humanistycznych, „Filozofia Nauki”, 2009

Such J., O rodzajach procedur interpretacyjnych w nauce, „Studia Metodologiczne”, 1969

Sztompka P., Teoria i wyjaśnienie : z metodologicznych problemów socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973

Ziółkowski M., Teoria socjologiczna początku XXI wieku, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, i M. Ziółkowski, Wydawnictwo Naukowe „SCHOLAR” 2006

Sułek A., Pochwała metodologii, „Przegląd Socjologiczny / Sociological Review”, 1999

Szmatka J., Problem aksjomatyzacji teorii socjologicznych, „Studia Socjologiczne”, 1975

Kleszcz R., Problem osobliwości nauk społecznych, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria”, 2004

Pawłowski T., Wskaźniki w naukach społecznych, „Przegląd Socjologiczny / Sociological Review”, 1963

Przełęcki M., Operacjonizm, [w:] Logiczna teoria nauki. Wybór tekstów, red. T. Pawłowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1966

Hempel C.G., Podstawy nauk przyrodniczych, tłum. B. Stanosz, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1968

Babiński G. Wybrane zagadnienia z metodologii socjologicznych badań empirycznych, Kraków 1980

Lakatos I., Pisma z filozofii nauk empirycznych, red. W. (1919-2006). Tł. Krajewski, tłum. W. Sady, Wydawnictwo Naukowe PWN

Wójtowicz A., Falsyfikacjonizm a test hipotezy zerowej, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria”, 2014.

Jonkisz A., Podział podziałów. Ujęcie metodologiczne, „Ruch Filozoficzny”, 2017

Brzeziński J., i Brzezińska A., Elementy metodologii badań psychologicznych: skrypt dla studentów psychologii i pokrewnych dyscyplin socjologii i pedagogiki, Państ. Wydaw. Naukowe, Warszawa 1984

Marody M., Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy : analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami, PWN, Warszawa 1976

Goode W.J., i Hatt P.K., Skala zależnościowa Likerta, [w:] Metody badań socjologicznych, red. S. Nowak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1965.

Lissowski G., Z zagadnień doboru próby (w:) K. Szaniawski (red.) Metody statystyczne w socjologii, Warszawa 1968

Sułek A., Zasady prezentacji wyników badań sondażowych w prasie ze szczególnym uwzględnieniem sondaży wyborczych, „ASK”, 1997

Kordos J., Współzależność pomiędzy rozwojem teorii i praktyki badań reprezentacyjnych w Polsce, „Przegląd Statystyczny”, 2012

Becker H.S., Triki badawcze w socjologii, tłum. P. Tomanek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018

Sułek A., Eksperyment w badaniach społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.

Gostkowski Z., Ogólne zasady prowadzenia wywiadu skategoryzowanego, [w:] Badania empiryczne w socjologii: Wybór tekstów, red. M. Malikowski i M. Niezgoda, Tyczyn 1997

Sztabiński P.B., Prowadzenie wywiadu, [w:] Badania empiryczne w socjologii: Wybór tekstów, red. M. Malikowski i M. Niezgoda, Tyczyn 1997

Rosenthal G., Rekonstrukcja historii życia. Wybrane zasady generowania opowieści w wywiadach biograficzno-narracyjnych, [w:] Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek i M. Ziółkowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1990

Kaźmierska K., i Waniek K., Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda – technika – analiza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2020.

Lutyński J., Antropologiczna monografia terenowa i badania społeczno-kulturowych przeobrażeń w Polsce współczesnej, „Przegląd Socjologiczny”, 1961

Clifford J.L., Praktyki przestrzenne : badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii, [w:] Badanie kultury : elementy teorii antropologicznej : kontynuacje, red. M. Kempny i E. Nowicka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004

Hammersley M., i Atkinson P., Metody badań terenowych, tłum. S. Dymczyk, Zysk i S-ka. Wydaw, Poznań 2000

Po ukończeniu zajęć warsztatowych z metod jakościowych badań społecznych zakładamy, że Student:

- będzie potrafił rozróżniać podstawowe procedury przygotowania i realizacji badań jakościowych oraz zalety, możliwości rozwoju i ograniczenia tej metodologii

- będzie potrafił samodzielnie i zespołowo przygotować projekt badawczy, z uwzględnieniem podstawowych metod badań jakościowych

- będzie potrafił posługiwać się nie tylko metodami zbierania danych, ale przede wszystkim ich interpretowania i wskazywania zastosowań wiedzy

Po ukończeniu zajęć warsztatowych z metod ilościowych badań społecznych zakładamy, że Student:

- będzie potrafił oceniać wartość badań empirycznych

- będzie potrafił samodzielnie zaprojektować, przeprowadzić, analizować i interpretować wyniki badań.

Po ukończonym wykładzie zakładamy, że Studenci będą:

- Posiadać dogłębną wiedzę na temat podstawowych rodzajów badań społecznych oraz ich teoretycznych i metodologicznych założeń.

- Umieć krytycznie analizować badania społeczne, rozpoznając ukryte założenia i potencjalne ograniczenia.

- Być w stanie samodzielnie projektować i realizować badania empiryczne, dobierając adekwatne metody i techniki do specyfiki problemu badawczego.

- Wykazywać umiejętność interpretacji i prezentacji wyników badań, uwzględniając kontekst teoretyczny i ograniczenia metodologiczne.

Warsztaty: w semestrze zimowym i letnim: ocena cząstkowa złożona ze średniej ocen z prac wykonywanych w trakcie semestru przez zespoły badawcze i z oceny raportu końcowego.

Wykład - egzamin pisemny, w formie testowej (pytania z listą wyboru i otwarte)

Praktyki nie są przewidywane. Zawsze mile widziane jest angażowanie się Studentów w prace naukowo-badawcze prowadzone przez personel naukowy ISNS. W szczególności, staże badawcze Studentom oferują organizacje pozarządowe, z którymi współpracują pracownicy ISNS.