Kooperacja, protest, wspólnota

Zajęcia poświęcone będą rozmaitym radykalnym ideom wspólnotowym w kontekście współczesnego miasta. Nie chodzi jednak o miasto rozumiane jedynie jako kompleks urbanistyczny, czy nawet wyłącznie jako organizm społeczny, ale raczej miasto pojmowane bliżej starogreckiego znaczenia terminu polis – miejsca formowania się tożsamości zoon politikon, zwierzęcia politycznego, jednocześnie miejsce narodzin polityki, języka i kultury (rozumianej jako wytwarzanie wciąż nowych wartości). Zajęcia miałyby zatem ambicję wypracowywania nowego języka do opisu zmian, jakie następują na naszych oczach, dosłownie: uwrażliwienia na formy nadchodzącej wspólnoty, która przenika miasto i formuje nowe możliwości miejskich polityk.

Zajęcia poświęcone będą rozmaitym radykalnym ideom wspólnotowym w kontekście współczesnego miasta. Nie chodzi jednak o miasto rozumiane jedynie jako kompleks urbanistyczny, czy nawet wyłącznie jako organizm społeczny, ale raczej miasto pojmowane bliżej starogreckiego znaczenia terminu polis – miejsca formowania się tożsamości zoon politikon, zwierzęcia politycznego, jednocześnie miejsce narodzin polityki, języka i kultury (rozumianej jako wytwarzanie wciąż nowych wartości). W warunkach, opisanych przez badaczy społecznych na czele z Zygmuntem Baumanem, postnowoczesnych i postindustrialnych procesów radyklanej transformacji globalnej gospodarki i lokalnych kultury, które dotykają także współczesne miasta w stopniu porównywalnym jedynie z pierwszą rewolucją społeczno-przemysłową, tożsamość (społeczna, kulturowa, polityczna) obywateli tychże nie może być już rozumiana w formie substancjalnego i idealnego podmiotu nowoczesności utożsamianego z tradycją suwerenności politycznej, o tę tożsamość toczy się walka pomiędzy rozmaitymi aktorami globalnej sieci społeczno-polityczno-ekonomicznej, naddeterminowując jej znaczenie i przeformułowując status miasta we współczesnym świecie. Wszystko to dzieje się w okresie narastającego niezadowolenia społecznego i ogólnoświatowych niepokojów, który stwarza ogromne możliwości rozwoju rozmaitych utopii i alternatyw form życia wspólnotowego dla świata pączkujących w tempie geometrycznym i rozpalających wyobraźnie wielu ideologów, badaczy i aktywistów miejskich. Temat utopijności, możliwości nowego życia i potencjalności sprawiedliwej wspólnoty zdaje się przenikać współczesne miasto w stopniu nie mniejszym niż w innych kluczowych dla jego wzrastania momentach – dobie rozwoju średniowiecznych zrzeszeń kupieckich i walk o autonomię miasta od władzy książęcej, okresie Oświecenia, gdy miasta stają się ośrodkami wyzwolenia myśli, dobie wielkiego przemysłu, który przyciąga do miast rzesze robotników formujących rewolucyjny proletariat. Zajęcia miałyby zatem ambicję wypracowywania nowego języka do opisu zmian, jakie następują na naszych oczach, dosłownie: uwrażliwienia na formy nadchodzącej wspólnoty, która przenika miasto i formuje nowe możliwości miejskich polityk.

Propozycje literatury, która może ulec zmianom.

Wprowadzenie

1. Miasto vs państwo – przyczynek do teorii oporu i pochwycenia

- G. Deleuze, F. Guattari, Tysiąc plateau, roz. 13: 7000 p.n.e. – Aparaty pochwycenia, fragment.

- P. Kropotkin, Państwo i jego rola w rozwoju historycznym, w: P. Kropotkin, Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju, fragment.

Formowanie miejskiego doświadczenia politycznego – od fabryki do sieci

2. Doskonała miejska wspólnota – utopijne marzenie nowoczesności

- F. Armand, R. Maublanc, Fourier – wybór pism.

- F. Jameson, Fourier, w: F. Jameson, Archeologie przyszłości.

- W. Benjamin, Paryż. Stolica XIX wieku, w: W. Benjamin, Pasaże.

3. Miejskie masy a działanie polityczne (Rewolucja 1905 roku)

- W. Marzec, Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, roz. Proletariacka sfera publiczna.

- Rewolucja 1905. Przewodnik Krytyki Politycznej, red. W. Marzec, K. Piskała.

4. Rzeczpospolita spółdzielcza – kooperatyzm miejski

- E. Abramowski, Idee społeczne kooperatyzmu, w: Kooperatyzm, spółdzielczość, demokracja. Wybór pism, red. B. Błesznowski.

- A. Próchnik, „Szklane domy”. Eksperyment z życia spółdzielczego, w: Kooperatyzm, spółdzielczość, demokracja. Wybór pism, red. B. Błesznowski.

- T. Toeplitz, Znaczenie spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, w: Kooperatyzm, spółdzielczość, demokracja. Wybór pism, red. B. Błesznowski.

5. Rządzenie przestrzenią – miasto biopolityczne

- M. Foucault, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w College de France 1977-1978, fragment.

- Space, Knowledge and Power. Foucault and Geography, red. J. W. Crampton, S. Elden, fragment.

- G. Agamben, Metropolis, strona: http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0057agamben.pdf

6. Miasto sieciowe – władza i opór w czasach Internetu

- M. Castells, Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze Internetu, fragment.

- M. Castells, Społeczeństwo sieci, fragment.

Ku radykalnej wspólnocie miejskiej

7. Heterotopia – wspólnota potencjalna

- G. Agamben, Wspólnota, która nadchodzi, fragment.

- M. Foucault, Inne przestrzenie, „Teksty drugie” 2005, nr 6 (96).

8. Sytuacjonizm – urbanistyka dryfująca

- Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wyb. M. Kwaterko i P. Krzeczkowski.

- P. Mościcki, My też mamy już przeszłość. Guy Debord i historia jako pole bitwy.

9. Nowy kooperatyzm

- M. Vieta, The New Cooperativism, „Affinities” 2010, vol. 4, no. 1.

- P. Ranis, Cooperatives Confront Capitalism.

- A. Bilewicz, D. Potkańska, Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie? Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego, „Trzeci sektor” 2013, nr 1 (3).

10. Ekonomia wspólnoty

- J. K. Gibson-Graham, The Community Economy, w: J. K. Gibson-Graham, Postcapitalist Politics.

- Making Other Worlds Possible. Performing Diverse Economies, red. G. Roelvink, K. ST. Martin, J. K. Gibson-Graham.

- R. Hahnel, E. O. Wright, Alternatives to Capitalism. Proposals for a Democratic Economy.

11. Nowe ruchy protestu miejskiego

- R. J. F. Day, Gramsci is Dead. Anarchist Currents in the Newest Social Movements, fragment.

- M. Kowalewski, Protest miejski. Przestrzenie, tożsamości i praktyki niezadowolonych obywateli miast, fragment.

12. Postoperaizm – wprowadzenie do teorii dóbr wspólnych

- M. Hardt i A. Negri, Rzecz-pospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne.

- G. Roggero, Pięć tez o dobru wspólnym, http://www.praktykateoretyczna.pl/gigi-roggero-piec-tez-o-dobru-wspolnym/

13. Prawo do miasta – miasto jako dobro wspólne

- D. Harvey, Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja.

- P. Juskowiak, Przestrzenie wspólnoty. Filozofia wspólnotowości w perspektywie badań nad miastem postindustrialnym.

- A. Merrifield, Nowa kwestia miejska.

14. Radykalne uwspólnotowienie miasta przyszłości

- K. Nawratek, Miasto jako idea polityczna.

- Futuryzm miast przemysłowych, red. M. Kaltwasser, E. Majewska, K. Szreder.

- E. O. Wright, Envisioning Real Utopias, fragment.

Podsumowanie wiedzy uzyskanej przez studentów:

- uzyskać wiedzę na temat podstawowych założeń teorii miejskich wspólnot, kooperatyzmu, ruchów o charakterze wzajemnościowym, emancypacji politycznej w kontekście miejskim. Studenci powinni:

- zapoznać ze współczesnymi alternatywnymi kierunkami w myśleniu dot. wspólnoty, kooperacji i emancypacji politycznej.

- nauczyć się odpowiednio problematyzować i interpretować omawiane teksty.

- nauczyć się modelu lektury krytycznej, w której uwagę zwraca się na słabości w argumentacji, problematyczne miejsca w tekstach omawianych autorów.

Obecność, udział w dyskusjach, referat, praca pisemna i rozmowa o pracy.