Socjologia czasu wolnego

fakultatywne

Celem seminarium jest przedstawienie zróżnicowania społecznego i kulturowego z perspektywy badań czasu wolnego.

Dobrowolność uważa się za cechę definicyjną czasu wolnego, ale to, co ludzie robią w/ze swoim czasem wolnym nie ma pełnej dowolności: w tej sferze obowiązują podziały i dystynkcje; istotna jest przynależność grupowa; normy i wartości rzutują na wybór zajęć rekreacyjnych.

Przyjrzymy się kategorii czasu wolnego. Poddamy analizie praktyki czasu wolnego różnych grup, np. migrantów i mniejszości, kobiet, osób starszych, osób niezamożnych. Porównamy znaczenia wybranych form czasu wolnego dla różnych grup (np. praktyki wspólnego spożywania posiłków; wysiłek fizyczny w czasie wolnym itd.). Zastanowimy się nad opresyjnym wymiarem czasu wolnego.

W ramach seminarium badania czasu wolnego (leisure studies) będą soczewką, przez którą przyglądać się będziemy zróżnicowaniu społecznemu i kulturowemu. Jako pojęcie uwrażliwiające czas wolny pozwala analizować zróżnicowanie w kontekście ekonomii moralnej, walk o uznanie, dystynkcji, a także – paradoksalnie –nieoczywistych mechanizmów wykluczenia i przymusu.

Dobrowolność uważa się za cechę definicyjną czasu wolnego, ale to, co ludzie robią w/ze swoim czasem wolnym nie ma pełnej dowolności: w tej sferze obowiązują podziały i dystynkcje; istotna jest przynależność grupowa; normy i wartości rzutują na wybór zajęć rekreacyjnych.

W ramach zajęć przyjrzymy się samej kategorii czasu wolnego. Umieścimy ją w kontekście zróżnicowania społecznego, pracy, praw człowieka, a także przedyskutujemy, jak włącza się ona w procesy modernizacyjne, których istotną częścią jest różnicowanie społeczne. Zastanowimy się nad jej definicjami wskazującymi na czasowość, rodzaj aktywności i doświadczenie. Zastanowimy się nad nieostrością granicy między tym, co jest czasem wolnym a co nim nie jest. Przykładowo, nad tym, czy za czas wolny można uznać absorbujące zaangażowanie w biegi maratońskie, wolontariat czy protesty społeczne? Albo: czy i dla kogo, w jakich okolicznościach przygotowanie obiadu może być czasem wolnym? Interesować nas będzie także normatywny wymiar dyskursów wolnoczasowych.

W ramach mini projektów porównawczo zbadamy czym wypełniają swój czas wolny różne grupy, np. migranci i mniejszości, kobiety, osoby starsze, osoby niezamożne (np. zachowanie różnych grup w publicznym parku; sobotni poranek różnych grup; reprezentacje czasu wolnego w serialu, gdzie przedstawione są różne grupy itd.). Porównamy znaczenia wybranych aktywności czasu wolnego dla różnych grup (np. praktyki wspólnego spożywania posiłków; wysiłek fizyczny w czasie wolnym itd.). Interesować na będą oddolne doświadczenia, relacyjne budowania znaczeń czasu wolnego. Wreszcie, zastanowimy się nad opresyjnym wymiarem czasu wolnego: czy praktyki czasu wolnego prowadzą do nierówności i wykluczenia, czy stoją na przeszkodzie osiągnięcia przez wybrane grupy uznania społecznego, czy z różnym natężeniem dyscyplinują

Bombol Małgorzata (2005) Ekonomiczny wymiar czasu wolnego. Warszawa: SGH.

Gershuny Jonathan (2000). Changing Times. Work and Leisure in Postindustrial Societies. Oxford University Press.

GUS (2013) Budżety czasu Polaków.

Gdula Maciej, Sadura Przemysław (red.) (2012) Style życia a porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Scholar. <Rozdział „Style życia jako rywalizujące uniwersalności”>

Jacyno Małgorzata (2007) Kultura indywidualizmu. Warszawa: PWN.

Kramarczyk, Justyna (2018) Życie we własnym rytmie. Socjologiczne studium slow life w dobie przyspieszenia. Kraków Universitas.

Liu Farrer Gracia (2004) The Chinese Social Dance Party in Tokyo: Identity and Status in an Immigrant Leisure Subculture, Journal of Contemporary Ethnography, 33: 651-674.

Mroczkowska, Dorota (2020) Zrozumieć czas wolny. Przeobrażenia, tożsamość, doświadczanie. Poznań: Wydawnictwo UAM.

Mroczkowska, Dorota (2010). Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy. Warszawa: Difin. <Rozdział Marii Nawojczyk „Czas wolny – pochodna czy determinanta pozycji społecznej” (ss. 121-136); rozdział Moniki Frąckowiak-Sochańskiej „Czas wolny kobiet i mężczyzn. Ilość i jakość czasu wolnego jako wymiar nierówności społecznych” (ss. 190-210).>>

Orłowska, Małgorzata (2007) Przymus bezczynności. Warszawa: PWN.

Rojek Chris (2010) The Labour of Leisure. The Culture of Free Time. Sage.

Rosa Hartmut, Scheueramnn W.E. (eds.) (2009) High-Speed Society. Social Acceleration, Power, and Modernity. Pennsylvania State University. <Chapter 6 by H. Rosa>

Stodolska Monika et al. (2014) Race, Ethnicity and Leisure. Champaign, IL: Human Kinetics. <Chapters 1 i 15>

Straczuk Justyna (2015) Andrzeja Sicińskiego badania stylów życia – spojrzenie z dystansu, Kultura i Społeczeństwo, nr 3.

Tarkowska Elżbieta (1992) Czas w życiu Polaków. Warszawa: IFiS PAN.

Veblen Thorstein [1899] (2008) Teoria klasy próżniaczej, przekł. J. Frentzel-Zagórska, Warszawa: Muza.

Wajcman Juduth (2015) Pressed for Time. The Acceleration of Life in Digital Capitalism. Chicago University Press. <Chapter 3>

Zadrożyńska Anna (1983) Homo faber i homo ludens. Warszawa PWN.

K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych

K_W14 posiada podstawową wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym Polski i współczesnego świata

K_W15 posiada podstawową wiedzę o metodach badania zróżnicowania kulturowego

K_W16 posiada podstawową wiedzę o problemach wynikających ze zróżnicowania kulturowego współczesnego społeczeństwa

K_U01 umie rejestrować i prowadzić obserwację zjawisk społecznych w sposób metodologicznie poprawny

K_K01 potrafi skutecznie współpracować z członkami zespołu zadaniowego

K_K04 potrafi gromadzić, wyszukiwać i syntetyzować informacje na temat zjawisk społecznych

K_K09 umie prezentować wyniki swojej pracy badawczej

-udział w dyskusji,

-mini-projekt,

-prezentacja,

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2

Zasady zaliczania poprawkowego: takie same jak w I terminie