Zwierzęta w literaturze nowożytnej

fakultatywne

Celem przedmiotu jest zapoznanie się symbolami, motywami, kontekstami i tradycjami literatury wczesnej nowożytności dotyczących tematyki animalistycznej. Zajęcia pozwolą zapoznać się z zagadnieniem ciągłości i przemiany motywów zwierzęcych pomiędzy starożytnością i początkami nowożytności.

W czasie zajęć przewidziana jest analiza tekstów źródłowych z wczesnej nowożytności oraz opracowań współczesnych dotyczących wieków XVI-XVIII umożliwiająca zapoznanie się z ich treścią oraz identyfikację genezy motywów. Celem lektury tekstów jest nauka ich interpretacji w części konwersatoryjnej zajęć.

Uczestnicy, którzy prowadzą badania nad kulturą dawną lub nad toposami animalistycznymi są zachęcani do wykorzystania znajomości poznanych tekstów we własnych projektach badawczych.

W trakcie zajęć semestralnych zostaną omówione zostaną zagadnienia alegorycznego rozumienia postaci zwierząt, znaczenia ich symboliki moralnej, baśniowej, legendarnej i religijnej. Będzie również mowa o syntetyzującym, „kompendialnym” charakterze kultury średniowiecznej, w której nastąpiła synteza tradycji biblijnej i antycznej. Tematami, które złożą się na treść zajęć będzie również problem zwierzęcia-symbolu, zwierzęcia jako wskaźnika etycznego i uczuciowego zachowań ludzkich oraz zwierzęcia jako obiektu naukowego, badawczego i ikonograficznego

Na zajęciach tematy będą omawiane w porządku chronologicznym, według czasu ich powstania na postawie tekstów źródłowych i opracowań naukowych

Tematy:

1. Piotr Krescentyn i jego Księgi o gospodarstwie.

2. Symbolika zwierząt w ikonografii wczesnonowożytnej.

3. Fauna w Zielniku Stefana Falimirza.

4. Fauna w literaturze jezuickiej

5. Wczesnonowożytna ochrona przyrody.

6. Zwierzyńce.

7. Jaku Spanmüller i Wirydarz duchowny Stanisława Grochowskiego.

8. Konrad Gesner i jego Historia animalium

9. Ulisses Aldrovandi i jego encykopedyczne opracowania

10. Jana Jonstona Historiae naturalis de quadrupedibus

11. Michel de Montaigne i św. Franciszek Salezy o zwierzętach. Późny humanizm.

12. Pojęcie zwierzęcia -maszyny

13. Zwierzę- domownik człowieka i podmiot literacki.

14. Zoologia w Orbis Pictus Jana Amosa Komenskiego

15. Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego

Piotr Krescentyn, Księgi o gospodarstwie:

https://dbc.wroc.pl/publication/158196/ksiegi-o-gospodarstwie-crescenzi-pietro-de-1233-ca-1320?language=pl

Conrad Gesner, Historiae animalium https://archive.org/details/gri_33125010867691

Ian Ionston, Historiae naturalis de quadrupedibus https://polona.pl/preview/225d041e-7fe0-491b-944e-af51e4c4fefc

Bestiarium staropolskie, oprac. Justyna Ratajczyk, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2021.

Obraz natury w kulturze intelektualnej, literackiej i artystycznej doby staropolskiej, red. Elwira Buszewicz, Justyna Dąbkowska-Kujko, Aleksandra Jakóbczyk-Gola, Alina Nowicka-Jeżowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020.

Sala Bartłomiej Grzegorz, Królowie pradawnych puszcz : o dzikach, jeleniach, łosiach, niedźwiedziach, rysiach, tarpanach, turach, wilkach i żubrach w kulturze i tradycji polskiej, Astrais, Kraków 2018.

K. Pomian, Zbieracze i osobliwości, Paryż – Wenecja XVI–XVIII wiek, tłum. A

Pieńkos, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.

Benedykt Chmielowski, Nowe Ateny albo akademia wszelkiej sciencyi pełna https://literat.ug.edu.pl/ateny/

Czytanie księgi zwierząt. Ciekawość, wyobraźnia, wiedza, wiara, red. M. Chodyko, A. Jakóbczyk- Gola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023

Abramowska Janina, Pisarze w zwierzyńcu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.

Aviarium staropolskie, oprac. Justyna Ratajczyk, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2014.

Badyna Piotr, Obraz rodzimej przyrody dzikiej w kulturze staropolskiej. Wybrane zwierzęta

łowne w dziełach ks. Krzysztofa Kluka i Jakuba Kazimierza Haura, Wydawnictwo Adam,Marszałek, Toruń 2013

Bieńkowski Tadeusz, Wiedza o przyrodzie w Polsce XVI—XVIII wieku. Funkcja edukacyjna

i kierunki zainteresowań, „Rozprawy z Dziejow Oświaty” 1981, t. 24 (8), s. 15–32.

Chemperek Dariusz, Od „śmierdzącego dudka” po banialuki. Obraz ptakow w literaturze renesansu

i baroku – rekonesans, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia

Historicolitteraria” 2020, nr 20, s. 76–96.

Chemperek Dariusz, Poezja Jana Gawińskiego i kultura literacka drugiej połowy XVII wieku,

Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005.

Czapla Julia, Między autorem a drukarzem. Dobor ilustracji w „Historia naturalis” Jana

Jonstona, red. Bartłomiej Wołyniec, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantow

UJ. Nauki Społeczne” 2016, t. 14, nr 3, s. 9–26.

Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual

Arts, red. Karl A.E. Enenkel, Mark S. Smith, Brill, Leiden 2007

Fedorowicz Zygmunt, Zoologia w Gdańsku w stuleciach XVII i XVIII, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1968.

Jakóbczyk-Gola Aleksandra, Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie, Wydawnictwa

Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski, Warszawa 2021

Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych, red. Jacek Sokolski,Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010, s. 147–166.

Sokolski Jacek, Barokowa księga natury, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

1992.

JanJonston: w 400 lecie urodzin (1603–2003), red. Alojzy Konior, Leszczyńskie Towarzystwo

Kulturalne, Leszno 2003, s. 10–16.

Miazek-Męczyńska Monika, Nauka w służbie wiary, czyli ile można zdziałać ad maiorem Dei

gloriam. O wydanych i niewydanych pracach naukowych Michała Boyma SI, „PoznańskieStudia Polonistyczne. Seria Literacka” 2017, nr 31, s.147–166

Nowicka-Jeżowa Alina, Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino. Dialog poetow europejskiego baroku, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2000.

Samborska-Kukuć Dorota, W kręgu poźnobarokowej zootanatologii. Trzy probki literackie Jana Ludwika Platera, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2020, nr 20, s. 135–141.

Dla studentów I stopnia

Wiedza. Absolwent

K_W01: Zna funkcję recepcji i naśladownictwa w naukach humanistycznych.

K_W05: Zna podstawowe metody analizy i interpretacji relacji między słowem i obrazem w literaturze wczesnonowożytnej.

K_W07: Zna najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych tekstów literackich z uwzględnieniem gatunków literackich

Umiejętności: Absolwent:

K_U02: Dokonywać analizy podstawowej symboliki zwierzęcej dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych

KU_03: Skontekstualizować dzieło kultury w odniesieniu do czasu jego powstania, rozpoznać najważniejsze nurty filozoficzne.

KU_08: przygotować wypowiedź pisemną na temat fauny w literaturze nowożytnej uwzględniając elementarne wymogi stawiane pracom akademickim

Kompetencje społeczne. Absolwent:

K_K02: Ma przygotowanie do pracy w zespole i uczestnictwie w dyskusji.

K_K07: przestrzega zasady tolerancji, rozumie dziedzictwo kulturowe w tym pojęcia novus mundus oraz orientalizmu i ma poszanowanie dla różnic kulturowych

K_K10: Dostrzega związek między metodą filozoficzną a etyką badawczą w odniesieniu do zwierząt

Przy ocenie końcowej brana będzie pod uwagę merytoryczna wartość wypowiedzi, aktywność podczas zajęć oraz ocena projektu zaliczeniowego.

Maksymalna liczba nieobecności w semestrze :3