Antropologia kultury

obowiązkowe

Kurs wiedzy antropologicznej (oparty na autorskim programie i podręczniku Antropologia kultury), zapoznający z podstawowymi zasadami współczesnej analizy systemów kulturowych oraz stosowanym w niej pojęciami i kategoriami. Prezentacja różnorodnych stanowisk i orientacji antropologicznych (wzbogaconych o perspektywę socjologii i historii kultury), ujęć najnowszych i klasycznych.

Kurs wiedzy antropologicznej (oparty na autorskim programie), zapoznający z podstawowymi zasadami współczesnej analizy systemów kulturowych oraz stosowanym w niej pojęciami i kategoriami. Prezentacja różnorodnych stanowisk i orientacji antropologicznych (wzbogaconych o perspektywę socjologii i historii kultury), ujęć najnowszych i klasycznych. Poruszane będą następujące zagadnienia:

1/ Antropologia kultury: przedmiot badań, geneza i rozwój dyscypliny;

2/ Wybrane paradygmaty, szkoły, podejścia i teorie – przegląd historyczny;

3/ Wybrane zagadnienia z zakresu antropologii kultury:

Formy myślenia i systemy wyobrażeń o świecie: umysłowość pierwotna, archaiczna, prelogiczna, mityczna – myślenie magiczne i spontaniczno-praktyczne; społeczny model mentalité E. Durkheima; pensée primitive L. Lévy-Bruhla; myśl nieoswojona i myślenie konkretne C. Lévy-Straussa; umysł bikameralny J. Jaynesa; umysłowość logocentryczna; umysł metafizyczny, abstrakcyjny, racjonalny i wiedza teoretyczna;

Formy poznania: umysł i habitus; eksternalizm, umysł i poznanie ucieleśnione (embodied mind and cognition); hipoteza umysłu rozszerzonego i wyciekającego (the extended and leaky mind hypothesis); myślenie ciałem (thinking through the body); poznanie umiejscowione (situated cognition); poznanie rozproszone (distributed cognition);

Symbole i znaczenia: symbolon i kultura symboliczna; symbolizowanie aksjologiczne i semantyczne; symbole faktualne i instauranty; prehistoria metafory; wytwarzanie znaczeń; rozpoznanie a interpretacja;

Kultura materialna człowieka, ontologia rzeczy i ich wymiar poznawczy: rzeczy, przedmioty, artefakty; rzeczy i stany rzeczy; chaînes opératoires, mikrotemporalność, transdukcja: technologie culturelle; biografie rzeczy; społeczne życie rzeczy i sprawczość; rzeczy i ludzie – antropologia symetryczna; przedmioty splątane (entangled objects); poznawczy wymiar rzeczy: MET – material engagement theory, świadomość tektonoetyczna (tectonoetic awareness), brain – artefact interfaces (BAIs), thinging (rzeczomyślenie), myślenie przez, z oraz o; parity principle, sprzężenie (coupling), material surrogacy; enaktywizm i teoria autopojezy; material mind;

Przestrzeń, czas i krajobraz jako kategorie antropologiczne: czas święty, cykliczny i linearny; miejsce i przestrzeń w ujęciu fenomenologicznym; przestrzeń geometryczna a przestrzeń jako efekt wydarzania się; krajobraz kulturowy w podejściu ekologicznym;

Ciało, osobowość i ruch: ciało jako konstrukt kulturowy; ciało rozproszone a ciało zintegrowane; ciało i jego ekstensje: appartenances – zasada przynależności; extended self – rozszerzone Ja; dividual personhood, prawe i lewe; kinezyka: formy aktywności ruchowej jako elementy kulturotwórcze: procesyjność, taniec, gestyczność;

Formy i funkcje zachowań społecznych: instytucje życia zbiorowego i wyobrażenia zbiorowe; kozioł ofiarny; dary i wymiana; uczty, widowiska i performanse; mity i tworzenie opowieści, tożsamość narracyjna; oralność i epos;

Kulturotwórcza funkcja pamięci: ars memoriae: pamięć w społecznościach oralnych i piśmiennych; hipolepsa, mediatyzacja pamięci, semiofory, egzogramy i sztuczna pamięć; społeczne ramy pamięci i mémoire collective; pamięć kulturowa; pamięć ikoniczna; pamięć rzeczy;

Słowo, język, tekst: sprawczość mowy; zasada physei i thesei; determinizm i relatywizm językowy; matryca piśmienności; od ciała ku tekstowi; porządek narracyjny;

Wizualność, obraz, sztuka: widzenie i percepcja wizualna; początki sztuki w perspektywie antropologii; ontologia obrazu; funkcja poznawcza sztuki; mediatyzacja, estetyzacja, zaczarowanie (enchantement) i metodologiczny filistynizm.

Zmysły: aisthesis; multisensoryczność i synestezja; fenomenologia percepcji; podejście ekologiczne (ecological approach).

Podana przez Wykładowcę w aktualnym cyklu dydaktycznym.

Po ukończeniu przedmiotu student/studentka:

- zna podstawy problematyki, historii i metodologii antropologii kulturowej na podstawie wybranych tekstów i elementów wykładu (K_W01, K_W02, K_W04, K_W15)

- rozumie i potrafi krytycznie zastosować najważniejsze pojęcia z zakresu antropologii kulturowej i pokrewnych jej dziedzin badań nad kulturą i społeczeństwem (K_W05)

- na podstawie własnego projektu etnograficznego zrealizowanego pod opieką wykładowcy zna i potrafi odnieść zagadnienia antropologii do współczesnego świata, zastosować podstawowe metody pracy etnograficznej i analizy kulturowej oraz zaprezentować ich wyniki (K_U01, K_U06, K_U07, K_K02, K_K04, K_K07)

- w sposób merytoryczny i logiczny uczestniczy w dyskusji na podstawie lektur i prezentacji (K_U07, K_U11, K_K10)

Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się progamu studiów:

Wiedza: absolwent zna i rozumie

- rodzaje oraz specyfikę przedmiotowej i metodologicznej dyscyplin, które dotyczą studiów nad kulturą

- podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa

- podstawową terminologię z zakresu antropologii kultury

- powiązania między dyscyplinami humanistycznymi oraz specyficzne zależności między poszczególnymi dyscyplinami, które dotyczą studiów nad kulturą; nabył podstawy podejścia interdyscyplinarnego w studiach kulturoznawczych

- podstawowe metody analizy właściwe antropologii kulturowej, w tym najważniejsze teorie i tradycje poszczególnych szkół powstałych w trakcie rozwoju tej dyscypliny

Umiejętności: absolwent potrafi

- wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł, w tym źródeł łacińskich i nowołacińskich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych

- interpretować tekst literacki nawiązujący do dziedzictwa antyku

- zastosować w rozwiązywaniu problemów i opracowywaniu tematów badawczych podstawowe ujęcia teoretyczne i paradygmaty właściwe wiedzy o kulturze, w tym antropologii kulturowej, filologii, historii i semiotyce kultury

- uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski

- samodzielnie wyodrębnić podstawowe tezy wysłuchanej prezentacji / przeczytanego tekstu w języku polskim oraz w wybranym języku Śródziemnomorza

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do

- uświadomienia sobie dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych

- realizowania planu pracy własnej, będącej wkładem w dane zajęcia, zgodnie z wytycznymi prowadzącego

- zrozumienia podstawowych wyzwań związane z badaniem kultury i relacji międzycywilizacyjnych

- aktywnego uczestnictwa w dyskusji w języku polskim oraz wybranym języku Śródziemnomorza, szanując poglądy partnerów

Egazmin ustny/ egzamin pisemny/ praca pisemna