Nauka o państwie i prawie

Przedmiot realizowany jest w dwóch semestrach. W pierwszym semestrze omawiane są zagadnienia z zakresu nauki o państwie, w drugim semestrze z zakresu nauki o prawie. Podstawowym celem zajęć jest wprowadzenie studentów w tematykę państwa i prawa w ujęciu zarówno historycznym, jak i politologicznym z elementami filozofii, socjologii i prawa.

Omówienie zagadnień związanych z pojmowaniem istoty państwa, przyczyn jego postania, celów, funkcji oraz ewolucji pojęcia państwowości od czasów starożytnych po współczesność stanowi punkt wyjścia do realizacji kolejnych przedmiotów w tym module (WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE).

Zakres tematyczny przedmiotu obejmuje zagadnienia związane z funkcjonowaniem państwa jako szczególnej organizacji społecznej, która była i jest przedmiotem refleksji naukowej w obszarze nauk społecznych i humanistycznych. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi definicjami i pojęciami dotyczącymi państwa, zarówno państwa współczesnego, jak również analiza ewolucji państwa i zmieniających się teorii, koncepcji na temat istoty, funkcji, zadań państwa. W drugim semestrze omawiane są problemy istoty i funkcji prawa jako jednego z regulatorów stosunków społecznych w państwie oraz instrumentu władzy państwa.

Pojęcia państwa i pojęcie prawa pozostając ze sobą w genetycznym związku ewaluowały wraz z rozwojem społecznym. Osią rozważań są pojęcia: państwo policyjne - państwo prawa - demokratyczne państwo prawne.

W ramach pierwszego semestru omawiane będą zagadnienia dotyczące istoty państwa, wskazane zostaną elementy definicji państwa (ludność, terytorium, władza) , jego cechy i podstawowe funkcje. Osobnym zagadnieniem będzie istota suwerenności państwa - w ujęciu historycznym, jak i współczesnym.

Omówione zostaną kwestie związane z genezą państwa, następnie przedstawione koncepcje pochodzenia państwa w wybranych doktrynach starożytnych, średniowiecznych, nowożytnych i współczesnych. Istota państwa zostanie wskazana poprzez dokonania filozofów i teoretyków pańątwa państwo ( państwo wspólnotą dobra ogółu, wspólnotą etyczna, organizacją zła społecznego, korporacją terytorialną, przymusową organizacją społeczeństwa, globalną organizacją społeczeństwa).

Omówiony zostanie również problem typologii państw i Kontrowersje wokół pojęcia typ państwa. Forma państwa (Pojęcie formy państwa (trzy składniki). Forma rządów- modele i przykłady. Monarchie i republiki.

Ustrój terytorialny państwa. Federalizm. Unitaryzm. Regionalizm. Przykłady i charakterystyka państw unitarnych i federalnych. Konfederacje. Centralizacja i decentralizacja.

Pojęcie reżimu politycznego: Reżim demokratyczny. Definicja demokracji. Demokracja według starożytnych. Tradycje demokratyczne. Charakterystyka reżimu demokratycznego. Zagrożenia dla demokracji: populizm. Reżimy niedemokratyczne. Pojęcie autorytaryzmu i pojęcie totalitaryzmu. Reżim autorytarny oraz reżim totalitarny – cechy charakterystyczne, przykłady, różnice.

Władza polityczna i państwowa. Zjawisko władzy. Funkcje władzy. Pojęcie władzy politycznej i państwowej. Podziały i jedność władzy w państwie. Legitymizacja władzy. Koncepcje legitymizacji -D. Eastona, D. Beethama, M. Webera.

Zmiana w dziejach państwa. Rewolucja. Reforma. Transformacja. Zamach stanu. Pucz.

Jednostka, społeczeństwo, naród, państwo i ich relacje w rozwoju historycznym. Naród. Nacjonalizm. Państwo a naród – wzajemne relacje. Państwo narodowe i jego przemiany; państwo narodowe w obliczu globalizacji i integracji europejskiej. Pojęcia: państwo narodowe, globalizacja, europeizacja. Prawa człowieka

Funkcjonariusze państwa: Polityk a urzędnik. Etyka i polityka- wzajemne zależności. Etyka odpowiedzialności i etyka przekonań w polityce. Cechy dobrego polityka według M. Webera. Polityka a administracja w ujęciu M. Webera.).

W drugim semestrze będą omawiane zagadnienia z zakresu prawoznawstwa oraz prawa polskiego: istota i pojęcie prawa; tworzenie i stosowanie prawa; podstawowe gałęzie prawa w Polsce.

Omówiona zostanie również rola prawa w kształtowaniu stosunków społecznych w państwie: prawo powszechnie obowiązujące i prawo wewnętrzne. Prawo jako zjawisko polityczne.

Zostaną również zaprezentowane podstawowe elementy prawa konstytucyjnego: zasady ustroju państwowego, system źródeł prawa, poszczególne organy władzy publicznej.

CHAUVIN T., STAWECKI T., WINCZOREK P., Warszawa 2019.

GARLICKI L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2020.

HEYWOOD A., Politologia, Warszawa 2010;

SZMULIK B., ŻMIGRODZKI M. (red.), Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, Lublin 2003, 2007;

WINCZOREK P., Wstęp do nauki o państwie, Warszawa 2000, 2005, 2011;

ZIELIŃSKI E., Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2006.

Absolwent rozpoznaje i rozumie w zaawansowanym stopniu omawiane na zajęciach teorie, instytucje, procesy oraz zjawiska z zakresu nauki o polityce i administracji i nauk prawnych, właściwych dla wiedzy o społeczeństwie, zorientowane na zastosowania praktyczne w zakresie nauczania wiedzy o społeczeństwie w oddziałach jedno i dwujęzycznych w języku angielskim (K_W01)

Absolwent zna i rozumie adekwatną do zakresu tematycznego zajęć terminologię polską z zakresu dziedzin nauki o polityce i administracji oraz nauk prawnych, właściwą dla nauczania przedmiotu wiedza o społeczeństwie (K_W02)

Absolwent zna i rozumie funkcjonowanie różnych rodzajów struktur społecznych i instytucji życia społecznego oraz zachodzące między nimi relacje, ze szczególnym uwzględnieniem Polski, Unii Europejskiej oraz krajów języka angielskiego (K_W05)

Zaliczenie pisemne w formie testu. Podstawą podejścia do test jest posiadanie 80% obecności na zajęciach.

Ocena jest podwyższona na podstawie systemu punktowego, który obejmuje punkty za aktywność oraz wykonanie dodatkowej prezentacji na jeden z wybranych tematów omawianych w trakcie zajęć.

Limit nieobecności: 2 nieobecności.

w sali

Przedmiot realizowany jest w dwóch semestrach. W pierwszym semestrze omawiane są zagadnienia z zakresu nauki o państwie, w drugim semestrze z zakresu nauki o prawie. Podstawowym celem zajęć jest wprowadzenie studentów w tematykę państwa i prawa w ujęciu zarówno historycznym, jak i politologicznym z elementami filozofii, socjologii i prawa.

Omówienie zagadnień związanych z pojmowaniem prawa, jego funkcji, wybranych gałęzi oraz instytucji stanowi punkt wyjścia do realizacji kolejnych przedmiotów w tym module (WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE).

Temat 1: Zróżnicowanie systemów normatywnych

1/ pojęcie i rodzaje systemów normatywnych

2/ prawne systemy normatywne

3/ system prawa, gałęzie prawa, kodyfikacje, instytucje prawne, zasady prawa, klauzule generalne

4/ inne systemy normatywne i ich związki z prawnymi systemami normatywnymi

Temat 2: Prawo i normy prawne

1/ wieloznaczność pojęcia „prawo”

2/ koncepcje prawa

3/ język prawny a języki prawnicze

4/ norma prawna i jej budowa

5/ norma prawna a przepis prawny

Temat 3: Zdarzenia prawne i stosunki prawne

1/ pojęcie stosunku prawnego

2/ pojęcie i rodzaje zdarzeń prawnych

3/ relacja zdarzeń prawnych i stosunków prawnych na wybranych przykładach

4/ rodzaje stosunków prawnych

Temat 4: Prawo a państwo

1/ związki prawa z państwem

2/ główne kultury prawne świata

3/ rola prawa w demokratycznym państwie prawnym

4/ sankcje i odpowiedzialność w prawie polskim

Temat 5: Źródła prawa

1/ rozumienie pojęcia systemu źródeł prawa

2/ akt prawny jako źródło prawa

3/ system źródeł prawa RP a system organów państwowych

4/ hierarchia źródeł prawa w RP

Temat 6: Stanowienie prawa

1/ koncepcja racjonalnego prawodawcy i technika prawodawcza

2/ stanowienie konstytucji i jej struktura

3/ stanowienie ustawy i jej budowa

4/ proces stanowienia prawa międzynarodowego

5/ stanowienie aktów wykonawczych

6/ stanowienie prawa miejscowego

Temat 7: Proces stosowania prawa polskiego i prawa międzynarodowego

1/ istota stosowania prawa polskiego

2/ rodzaje rozumowań prawniczych

3/ wykładnia prawa i jej rodzaje

4/ stosowanie prawa międzynarodowego w systemie prawa wewnętrznego

Temat 8: Wprowadzenie do prawa cywilnego

1/ Podmioty prawa cywilnego.

2/ Zdolność prawna

3/ Zdolność do czynności prawnej

4/ Czynności prawne

Temat 9: Wprowadzenie do prawa rzeczowego

1/ Pojęcie i podział rzeczy

2/ Własność i współwłasność

3./ Użytkowanie wieczyste

4/ Ograniczone prawa rzeczowe

Temat 10: Wprowadzenie do prawa zobowiązań

1/ Istota i wykonanie zobowiązań

2/ Źródła zobowiązań

3/ Odpowiedzialność cywilnoprawna

4/Wybrane przykłady umów cywilnych

Temat 11: Wprowadzenie do prawa spadkowego

1/podstawowe pojęcia prawa spadkowego

2/ dziedziczenie ustawowe

3/ nabycie praw spadkowych

4/ dziedziczenie testamentowe

Temat 12: Wprowadzenie do prawa rodzinnego i opiekuńczego

1/ zawarcie i ustanie małżeństwa

2/ prawa i obowiązki małżonków

3/ ustalanie pochodzenia dziecka

4/ władza rodzicielska, obowiązek alimentacyjny

Temat 13: Wprowadzenie do prawa rodzinnego i opiekuńczego

1/ Stosunki majątkowe małżeńskie

2/ Separacja i rozwód.

3/ Obowiązki rodziców w ramach władzy rodzicielskiej.

4/ Przysposobienie.

Temat 14-15 Podstawowe instytucje prawa karnego

1/ zasady odpowiedzialności karnej

2/ formy popełnienia przestępstwa

3/ wyłączenie odpowiedzialności karnej

4/ kary i środki karne w prawie karnym

5/ czynniki wpływające na wymiar i wykonanie kary

- W. Siuda: Elementy prawa dla ekonomistów, Poznań 2013

- M. Łoszewska-Ołowska, Podstawy prawa dla dziennikarzy. Warszawa 2008

- Z. Radwański, Prawo cywilne-część ogólna, Warszawa 2005

- E. Gniewek, Prawo rzeczowe, Warszawa 2003

- Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania-część ogólna, Warszawa 2005

- E. Skowrońska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2003

- K. Kruczalak, Prawo handlowe. Zarys wykładu, Warszawa 2008

- T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2005

- Kodeks cywilny, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks pracy, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania administracyjnego, Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, inne ustawy wskazane przez prowadzącego

Zajęcia są prowadzone stacjonarnie w terminach zgodnych z planem zajęć.

Obecność sprawdzana jest poprzez odczytanie listy studentów i ustne potwierdzenie obecności.Obecność na zajęciach jest obowiązkowa (zgodnie z Regulaminem Studiów UW, III. Prawa i obowiązki studenta artykuł 19, punkt 2).