Rekultywacja terenów zdegradowanych

w sali i w terenie

Degradacja i dewastacja środowiska glebowego. Główne formy i przykłady degradacji gleb związanej z działalnością człowieka.

Pojęcia odnoszące się do rekultywacji zdegradowanych terenów i ochrony gleb stosowane w wybranych przepisach prawnych w Polsce.

Rekultywacja – cele, założenia, fazy i kierunki zagospodarowania terenów zdegradowanych. Biologiczna faza rekultywacji - właściwy dobór gatunków roślin, zagrożenia związane z gatunkami ekspansywnymi i inwazyjnymi. Wykorzystanie naturalnej sukcesji w przywracaniu wartości przyrodniczej terenom zdegradowanym.

Rola zieleni na terenach zurbanizowanych m.in. przykłady retencji wody opadowej z wykorzystaniem roślin, znaczenie roślin w remediacji.

Wielkoskalowa degradacja gleb na skutek pożarów i metody rekultywacji.

Problemy degradacji i rekultywacji gleb na wybranych przykładach

Opis wykładu:

Degradacja i dewastacja środowiska glebowego; skala zjawiska. Formy degradacji - erozja, degradacja geomechaniczna, hydrologiczna, chemiczna (m.in. zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, zasolenie). Odpady przemysłu energetycznego i problem ich zagospodarowania. Degradacja gleb pod wpływem pożarów.

Wybrane aspekty prawne odnoszące się do rekultywacji terenów zdegradowanych i ochrony gleb w Polsce; rozwinięcie pojęć rekultywacji, remediacji, rewitalizacji, renaturyzacji, kompensacji przyrodniczej.

Sposoby i uwarunkowania procesu rekultywacji – cele, założenia, fazy rekultywacji. Możliwe kierunki zagospodarowania zdegradowanych terenów. Wykorzystanie w rekultywacji biologicznej różnych gatunków roślin, ich biologia i ekologia; właściwy dobór roślin, ryzyko ekspansji i inwazji.

Rola naturalnej sukcesji w odtworzeniu bioróżnorodności zdegradowanych terenów. Potrzeba ochrony obszarów cennych pod względem przyrodniczym.

Rola zieleni na terenach zurbanizowanych m.in. przykłady retencji wody opadowej z wykorzystaniem roślin, fitoremediacja.

Opis ćwiczeń:

Zajęcia prowadzone są w sali i w terenie.

W części kameralnej omawiane są przykłady degradacji wybranych obszarów i sposoby ich rekultywacji lub rewitalizacji. Prowadzone jest doświadczenie z uprawą roślin na zdegradowanym podłożu. Omawiane jest znaczenie roślin w remediacji podłoża na przykładzie fitofiltracji. Poznawanych jest szereg gatunków roślin o zastosowaniu w rekultywacji, w tym mogących stanowić zagrożenie dla rodzimej flory.

W części terenowej prezentowanych jest kilka obiektów na terenie Warszawy, na których zakończono lub prowadzi się nadal prace rekultywacyjne (m.in. składowisko odpadów komunalnych Radiowo, składowisko popiołów przy EC Siekierki).

Literatura

- Karczewska A. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2008

- Wierzbicka M. Ekotoksykologia. Rośliny, gleby, metale, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015

- Turek, A., Maciejewska A. 2019. Rewitalizacja terenów poprzemysłowych. Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Po ukończeniu przedmiotu student:

- Zna podstawowe procesy degradacji gleby i sposoby przeciwdziałania im

- Potrafi określić oddziaływanie na środowisko różnych gałęzi przemysłu

- Potrafi powiązać rodzaj zanieczyszczenia z rodzajem prowadzonej działalności gospodarczej

- Dostrzega różnicę między tradycyjną rekultywacją a renaturyzacją terenów zdegradowanych

- Rozpoznaje gatunki roślin stosowane w rekultywacji, w tym potencjalnie inwazyjne i ekspansywne

- Potrafi wymienić problemy środowiskowe składowisk odpadów komunalnych, hałd poprzemysłowych, terenów zasolonych, zdegradowanych przez erozję oraz podać sposoby ich rekultywacji

- Rozumie znaczenie podstawowych pojęć związanych z rekultywacją zdegradowanych terenów w wybranych polskich przepisach o ochronie środowiska

- Potrafi określić kierunek rekultywacji na podstawie uwarunkowań środowiskowych

- Zna przebieg kolejnych faz rekultywacji i potrafi ocenić przebieg tego procesu

- Rozróżnia wpływ technicznych i biologicznych metod rekultywacji na środowisko

Wykład: pisemny egzamin

Ćwiczenia: obecność na ćwiczeniach (możliwe dwie nieobecności), przygotowanie prezentacji, raportów i ustne kolokwium

nie dotyczy