Dydaktyka geografii w szkole ponadpodstawowej

uprawnienia pedagogiczne

Studenci I roku studiów II stopnia (magisterskich) na kierunku geografia, realizujący Blok pedagogiczny.

Studia stacjonarne. Warunek: zaliczony blok pedagogiczny na poziomie studiów licencjackich.

w sali

Przedmiot jest przeznaczony dla studentów uczestniczących w bloku pedagogicznym przygotowującym do wykonywania zawodu nauczyciela geografii w szkole ponadpodstawowej. Celem przedmiotu jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności niezbędne do planowania dydaktycznego procesu nauczania/uczenia się geografii oraz do prowadzenia zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych w ramach edukacji geograficznej w szkołach ponadpodstawowych.

Celem przedmiotu jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności niezbędnych do:

- planowania dydaktycznego procesu nauczania/uczenia się geografii w szkole ponadpodstawowej,

- realizacji przygotowanych planów, zwłaszcza w zakresie metod nauczania/uczenia się geografii, form pracy na lekcji, pomocy dydaktycznych,

- ewaluacji realizowanych planów, zwłaszcza w zakresie sprawdzania i oceniania zdobytej przez uczniów wiedzy, umiejętności i postaw.

Zakłada się, że studenci zdobędą wiedzę i umiejętności niezbędne nie tylko do planowania, realizowania i sprawdzania treści kształcenia w zakresie geografii na poziomie ponadpodstawowym, ale także niezbędne do prowadzenia samodzielnych badań nad procesem kształcenia geograficznego w celu podnoszenia efektywności realizowanych przez siebie projektów.

Szacowany nakład pracy studenta niezbędny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się wynosi łącznie 50-65 godz., w tym 25-30 godz. aktywny udział w zajęciach, 15-20 godz. przygotowanie prac pisemnych związanych z omawianymi zagadnieniami, 5-10 godz. zapoznanie z tekstami źródłowymi i literaturą przedmiotu, 5 godz. konsultacje.

Podstawowa:

- Kruszewski K., Konarzewski K. (red.), 2023, Sztuka nauczania, t. I Nauczyciel, t. II Szkoła, PWN, Warszawa.

- Łobocki M., 1994, Metody badań pedagogicznych, WSiP, Warszawa.

- Niemierko B.,1990, Pomiar sprawdzający w dydaktyce, PWN, Warszawa.

- Piskorz S., Zarys dydaktyki geografii, 2001, PWN, Warszawa.

- Okoń W., 1975, Nauczanie problemowe we współczesnej szkole, Wyd. PWN, Warszawa.

Uzupełniająca:

- Ciżkowicz K., Ochenduszko J., 1986, Pomiar sprawdzający wielostopniowy. Poradnik konstruktora i analityka, T.I. WSP, Bydgoszcz.

- Czaińska Z., Wojtkowicz Z., 1999, Aktywne metody w edukacji geograficznej. Propozycja metodyczna do pracy z uczniem w gimnazjum. Część I, II. Stowarzyszenie oświatowców Polskich Oddział w Toruniu.

- Hibszera A., Szkurłat E., 2021, Kształtowanie i ocenianie umiejętności w edukacji geograficznej - założenia teoretyczne i ich praktyczna weryfikacja, Prace Monograficzne KEG PTG, t. 11, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. [rozdział: Ocenianie wiadomości i umiejętności na maturze z geografii w latach 2015–2020 , s. 187-267]. https://www.kegptg.uni.lodz.pl/fileadmin/Wydzialy/Wydzial_Nauk_Geograficznych/KOMISJA_EDUKACJI_GEOGRAFICZNEJ/Monografie_KEG/Prace_KEG_PTG_11_web

- Piróg D., Świętek A., 2021, Ewaluacja osiągnięć w kształceniu geograficznym: ujęcia teoretyczne oraz aplikacyjne. Oficyna Wydawnicza “Impuls”, Kraków.

- Podgórski Z., 1997, Skrypt do ćwiczeń z dydaktyki geografii, Wyd. UMK, Toruń.

- Pulinowa M., 1996, Człowiek bliżej Ziemi, WSiP, Warszawa.

- Tywoński K.,1983, Pomoce dydaktyczne do geografii, WSiP, Warszawa.

Wybrane artykuły z „Geografii w Szkole” oraz inne zalecone przez prowadzących zajęcia.

Efekty uczenia się: D.1.W3; D.1.W6; D.1.W8; D.1.W9; D.1.W.11; D.1.U1; D.1.U2; D.1.U7; D.1.K3; D.1.K4; D.1.K6; D.1.K9.

Wiedza

Studenci po ukończeniu kursu potrafią:

- scharakteryzować treści kształcenia zamieszczone w podstawach programowych geografii w szkole ponadpodstawowej w zakresie podstawowym i rozszerzonym,

- opisać metody, formy i typy lekcji geografii prowadzonych w szkołach ponadpodstawowych,

- opisać źródła wiedzy geograficznej stosowanej na lekcjach geografii,

- określić zasady i funkcje oceniania uczniów na lekcjach geografii w szkołach ponadpodstawowych w zakresie podstawowym i rozszerzającym,

- scharakteryzować egzamin maturalny, specyfikę i typy zadań maturalnych z geografii oraz niezbędną, w celu ich rozwiązania, wiedzę i umiejętności uczniów,

- opisać zasady pracy z uczniami zdolnymi, przygotowującymi się do olimpiady geograficznej i nautologicznej,

- scharakteryzować metody i narzędzia służące nauczycielowi do ewaluacji realizowanych działań dydaktycznych.

Umiejętności

Studenci po ukończeniu kursu potrafią:

- dokonać analizy podstaw programowych do geografii w szkole ponadpodstawowej na poziomie podstawowym i rozszerzającym,

- dokonać analizy celów, materiału i wymagań do wybranej lekcji geografii w szkole ponadpodstawowej na poziomie podstawowym,

- dobrać odpowiednią strategię, metodę, technikę nauczania-uczenia się do określonych tematów lekcji geografii,

- zaplanować wykorzystanie wybranych metod aktywizujących (np. dyskusji, debaty, metody projektu), umożliwiających uczenie się przez działanie, odkrywanie i dociekanie naukowe oraz pracę badawczą ucznia (metody problemowe),

- dobrać odpowiednie źródła wiedzy geograficznej do wybranej lekcji geografii w szkole ponadpodstawowej, na poziomie podstawowym,

- zaplanować działania dydaktyczne rozwijające kompetencji cyfrowych uczniów, szczególnie w zakresie zastosowania narzędzi GIS do analizy zjawisk i procesów zachodzących w przestrzeni geograficznej,

- zaplanować ewaluację prowadzonego przez siebie procesu kształcenia geograficznego, analizować i oceniać wyniki ewaluacji, w tym testowania,

- zaplanować pracę z uczniem zdolnym przygotowującym się do kolejnych etapów olimpiady geograficznej,

-prowadzić własną pracę badawczą, której celem jest podniesienie efektywności procesu kształcenia geograficznego.

Kompetencje społeczne

Po ukończeniu kursu studenci są przygotowani do nieustannego rozwoju własnych kompetencji, aby zwiększać efektywność działań dydaktycznych. Potrafią zachęcać i motywować uczniów do podejmowania badań naukowych, np. poprzez realizację projektów edukacyjnych. Promują odpowiedzialne i krytyczne wykorzystywanie mediów cyfrowych, dbając o poszanowanie praw własności intelektualnej. Jednocześnie wspierają budowanie systemu wartości, rozwijanie postaw etycznych oraz kompetencji komunikacyjnych uczniów. Dodatkowo stymulują ich do samodzielnej pracy i uczenia się przez całe życie.

W tracie zajęć stosowane będą zróżnicowane metody kształcenia: dyskusja, obserwacje, analiza materiałów źródłowych (dokumentów oświatowych), zadania praktyczne oraz różne formy pracy studentów: zbiorowa, w grupach, indywidualna.

Ocena końcowa obejmuje: a) bieżącą ocenę aktywności studenta na zajęciach oraz b) ocenę wykonywanych przez niego prac dot. omawianych zagadnień , przygotowane w formie portfolio.

Obecność na zajęciach jest obowiązkowa (dopuszcza się dwie usprawiedliwione nieobecności). W sytuacji nieobecności na zajęciach student musi zrealizować założone cele kształcenia i wykonać niezbędne zadania, zgodnie z instrukcją podaną przez wykładowcę. Przewidziany czas na uzupełnienie zaległości 2 tygodnie.