Sąsiedztwa i wspólnoty lokalne

obowiązkowe

w sali
zdalnie

Część A: Sąsiedztwa: różnorodność, wyzwania, działania:

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z problematyką sąsiedztwa

i wspólnot lokalnych. Zaprezentowane zostają następujące zagadnienia:

zrównoważone relacje międzygeneracyjne, miasta przyjazne ludziom

i starzeniu się, zróżnicowanie etniczne w zbiorowościach miejskich,

tworzenie sieci współpracy sąsiedzkiej, planowanie działań sąsiedzkich

oraz ich realizacja.

Część B: Miejskie wspólnoty – perspektywa antropologiczna:

Celem zajęć jest przedstawienie antropologicznej perspektywy w

badaniach miejskich – założeń, metodologii i aplikacji – oraz

wykorzystanie jej do omówienia zagadnień związanych z tematyką

sąsiedztw i wspólnot lokalnych w kontekście miejskim.

Zajęcia opierają się na rekonstruowaniu i omówieniu wybranych tekstów

teoretycznych, krytycznej analizie wybranych zjawisk w przestrzeni

miejskiej oraz spotkaniach z gośćmi – praktykami zagadnień poruszanych

w kolejnych modułach.

Część A:

Zajęcia prezentują najważniejsze zagadnienia dotyczące sąsiedztw

i wspólnot lokalnych. Składają się z sześciu obszarów tematycznych:

zrównoważone relacje międzygeneracyjne (OT1), miasta przyjazne

ludziom i starzeniu się (OT2), zróżnicowanie etniczne w zbiorowościach

miejskich (OT3), tworzenie sieci współpracy sąsiedzkiej (OT4), planowanie

działań sąsiedzkich (OT5) oraz realizacja działań sąsiedzkich (OT6). W

pierwszej części semestru szczególna uwaga zostanie poświęcona

obszarom 1-3, w drugiej – obszarom 4-6.

Tematy poruszane w ramach obszarów 1-3 będą związane z

problematyką różnorodności w kontekście relacji międzygeneracyjnych, z

odwołaniem do ujęć inteligencji generacyjnej, napięć w tym obszarze i

użyteczności narzędzia społecznego jakim jest dialog międzypokoleniowy.

Omówione zostaną również praktyki w zakresie projektowania

uniwersalnego i tzw. mieszkalnictwa alternatywnego na przykładzie

cohousingów międzypokoleniowych i naturalnie powstające społeczności

emerytów [NORCs]. Pierwszą część zajęć zamknie międzynarodowa

perspektywa relacji międzyetnicznych, z przeglądem problemów i napięć w

metropoliach etnicznie zróżnicowanych, trudności doświadczanych przez

społeczności sięgające idei inkluzyjności.

Tematy poruszane w ramach obszarów 4-6 związane będą z

zarysowaniem kontekstu dla sieci współpracy, ich definicji, modelów i form działania, uwarunkowań prawnych, a następnie pokazania przykładów

inicjatyw dobrej współpracy. Zostanie omówiona rola

animatora/koordynatora sieci współpracy oraz formy tworzenia takich sieci.

W ramach obszaru 5 omówiony zostanie cały proces planowania działań

sąsiedzkich od diagnozy potrzeb, zasobów i potencjałów poprzez

mapowanie i analizę interesariuszy, narzędzia planowania, kartę projektu,

po komunikację i PR działań sąsiedzkich, w tym omówienie ról nadawców i

odbiorców komunikatów, języka, treści, narzędzi i kanałów komunikacji

oraz pozyskiwanie partnerów do współpracy. Druga część zajęć zakończy

się omówieniem realizacji działań sąsiedzkich, w tym takich zagadnień,

jak: prowadzenie spotkań sieci, formułowanie mierzalnych celów i podział

zadań, motywowanie uczestników sieci do współpracy, cykl życia projektu,

narzędzia praktyczne do planowania działań, analiza ryzyka, monitoring i

ewaluacja działań.

Część B:

Ta część dzieli się na 5 modułów tematycznych:

Celem pierwszego modułu jest przedstawienie antropologicznej

perspektywy w badaniach miejskich oraz sposobów jej wykorzystania do

analizy zjawisk miejskich. W tej części zajęć antropologia miasta posłuży

jako rama do rozważenia takich zagadnień jak przestrzeń, praktyki, relacje

społeczne, tożsamości lokalne, pamięć miejska.

Moduł drugi nakierowany jest na antropologiczną praktykę badawczą.

Przedmiotem dyskusji będą wybrane przykłady antropologicznych badań

miasta, w których pojawiają się wątki związane ze wspólnotami miejskimi:

ich założenia, metody oraz rezultaty.

Przedmiotem modułu trzeciego są architektoniczne wizje i projekty

przestrzeni miejskich. Odczytanie ich z antropologicznej perspektywy ma

na celu analizę wpisanych w nie projektów człowieka, wspólnot i ich relacji

oraz ich realizacji w miejskich przestrzeniach.

Przedmiotem modułu czwartego są polityki miejskie dotyczące wspólnot

mieszkańców i lokalnej integracji. W trakcie zajęć analizowane będą teksty

opisujące sposoby zarządzania miastami oraz wybrane raporty z badań i

diagnoz, dokumenty i broszury dotyczące tematu dotyczące Warszawy.

Ostatni moduł poświęcony będzie analizie wybranych przez grupę

zagadnień związanych ze wspólnotami miejskimi. Podczas analizy

wykorzystane zostaną rozpoznania i narzędzia wypracowane podczas

wcześniejszych zajęć.

Wśród proponowanych tematów znajdują się: animacja wspólnot

lokalnych, rewitalizacja – od prawa do wykonania, reprywatyzacja, wspólnoty sąsiedzkie, wspólnoty protestu, ruchy miejskie, miejski aktywizm, wspólnoty

podmiejskie, przestrzenie utracone i opuszczone.

Część A:

TA 1:

S. Biggs, A. Lowenstein, 2011, Generational Intelligence. A critical

Approach to Age Relations, Routledge, NY, s. 127-150

M. Rosochacka-Gmitrzak, 2014, Intergenerational dialogue as an ageing

Europe toolkit for meeting its challenge [w] Sociology and Healthcare -

SGEM Conference Proceedings, tom II, Albena Bulgaria, s.455-462

TA 2:

M. Rosochacka-Gmitrzak, 2011, Niezła bajka: coś z komuny i kibucu, czyli

o domach niespokojnej starości i cohousingu– doświadczenia zagraniczne.

“Trzeci Sektor” 25, s. 50-55

M. Rosochacka-Gmitrzak, 2013, Starzenie się w miejscu zamieszkania –

w stronę szerszego rozumienia koncepcji [w] W. Wilimska (red.),

(Nie)czekając na starość. Wyzwania dla polityki społecznej w obliczu

demograficznych przemian. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej

w Krakowie, Kraków, s. 117-124

R. Hambleton, 2015, Leading the inclusive city: Place-based innovation for

a bounded planet, Policy Press, Bristol, s. 237-256, 257-280, 309-328

TA 3:

Eckhardt F., Eade J. (red.), 2011, The Ethnically Diverse City, BWV –

Berliner Wissenschafts-Verlag, Berlin, s. 9-18, 85-114, 193-212, 559-578

TA 4:

B. Skrzypczak, Organizator kultury jako animator społeczny, punkt: Kim

jest i jaką rzeczywiście rolę pełni lub może spełniać animator?, (w:)

Godlewski Grzegorz i in. (red.), Animacja kultury. Doświadczenie

I przyszłość, Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002, ss. 345-348.

B. Skrzypczak, Profil animatora społecznego, w: Henzler P., Skrzypczak B.

(red.), Kim jest animator społeczny, Warszawa 2006.

F. Gerrits, P. Vlaar, Profil kompetencji. Organizator społeczności lokalnych

http://www.osl.org.pl/wp-

content/uploads/2012/04/Profil_Kompetencji_preview_stronami.pdf

M. Green, H. Moore, J. O’Brien, Rozwój społeczności w oparciu o zasoby

Model ABCD w praktyce http://www.osl.org.pl/wp-

content/uploads/2014/03/ABCD_w_praktyce.pdf

TA 5:

M. Dudkiewicz, Metodologiczny kontekst badań aktywizujących,

w: Animacja Życia Publicznego. Analizy i Rekomendacje, Zeszyty Centrum

Badań społeczności i Polityk Lokalnych nr

5/2011 http://www.badaniawdzialaniu.pl/publikacje/animacja-zycia-

publicznego/

B. Lewenstein, Zasoby lokalne: zarys koncepcji, (w:) P. Gliński,

B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego:

III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, Wydawnictwo IFiS

PAN, Warszawa 2004, ss. 281-301.

J. Grad, U. Kaczmarek, Organizacja i upowszechnianie kultury w Polsce.

Zmiany modelu, Poznań 1999, Schemat ze strony 122 (pod tytułem:

Proponowany schemat programowania imprezy).

A. Barr, S. Hashagen Jak osiągnąć lepszy rozwój społeczności Podręcznik

do planowania i ewaluacji MODEL ABCD http://www.osl.org.pl/wp-

content/uploads/2013/11/ABCD_Leap_www.pdf

A. Barr, J. Dailly Podręcznik do nauki ewaluacji i planowania w rozwoju

społeczności LEAP http://www.osl.org.pl/wp-

content/uploads/2013/11/ABCD_Leap_www.pdf

TA 6:

Skrypt ABC tworzenia projektu praktyczny przewodnik – materiał

opracowany przez Zespół Centrum PISOP

http://ekonomiaspoleczna.pisop.pl/wp-content/uploads/2018/03/skrypt-abc-

tworzenia-projektu-nowy-3.pdf

G. Makowski, F. Pazderski, Inspirator obywatelski– przewodnik po

metodach nieformalnej edukacji obywatelskiej w bibliotekach publicznych

I nie tylko…, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011

http://www.isp.org.pl/publikacje,1,461.html

J. Gralczyk, B. Skrzypczak, Domy kultury jako Centra Aktywności Lokalnej,

Kwartalnik Trzeci Sektor nr 19, zima 2009.

Model domu sąsiedzkiego wypracowany w ramach projektu „CEAL – nowe

spojrzenie na ekonomię społeczną z perspektywy brytyjskich doświadczeń

http://www.cal.org.pl/wp-content/uploads/2012/04/GFIS_MODEL_-Dom-

S%C4%85siedzki.pdf

Sąsiedzi nie gryzą, czyli 20 lokalnych inicjatyw w Warszawie i nie tylko

http://bibliotekawolontariatu.pl/wp-content/uploads/publikacja.pdf

Ewaluacja projektów miękkich KOMPENDIUM, Stowarzyszenie Centrum

Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP, Poznań 2008 r.

https://pisop.org.pl/pliki/7d851f8cbb29faee940b9abb52f8207f43946/ewalu

acja-projektow-miekkich-kompendium.pdf

Część B:

Moduł I:

J. Jacobs, Śmierć i życie wielkich miast Ameryki, Centrum Architektury,

Warszawa 2014, frag.

Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie, red. Ewa Rewers, NCK, Warszawa 2014, frag.

K. Pobłocki, Antropologia miasta – urbanizacja, przestrzeń i relacje

społeczne, “Lud” 2011, nr 95, s. 79-91.

M. Saryusz-Wolska, Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach, WUW, Warszawa 2011.

Moduł II:

B. Bossak-Herbst, Warszawska enklawa. Świat społeczny wyścigów

konnych na Służewcu, Oficyna Naukowa, Warszawa 2020, frag.

K.J. Dudek, S. Sikora, Pustynia kulturalna? Siedem szkiców o działaniu na

Grochowie, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Warszawa 2018, frag.

Z. Grębecka, Obcy w mieście. Żołnierze radzieccy w pamięci,

doświadczeniu i opowieści legniczan, Wydawnictwo Libron, Kraków 2017,

frag.

M. Madurowicz, Miejska przestrzeń tożsamości Warszawy, WUW, Warszawa 2008.

Miasto na żądanie, red. Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk, WUW, Warszawa 2014, wybrane rozdziały

Nie-widzialne miasto, red. M. Krajewski, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa

2012 frag.

M. Sznel, Społeczne tworzenie przestrzeni Powiśla, “Etnografia do

kieszeni 2013, nr 1, s. 64-96.

Moduł III:

Architektura wspólnoty, “Autoportret” 2015, nr 4, wybór tekstów.

M. Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, PWN, Warszawa 2011, frag.

J. Gehl, Życie między budynkami, RAM, Kraków 2013, frag.

L. Krier, Architektura wspólnoty, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011, frag.

Karta ateńska, w: Le Corbusier, Karta ateńska, Centrum Architektury,

Warszawa 2017, frag.

- J. Kusiak, Chaos Warszawa. Porządki przestrzenne polskiego kapitalizmu, Bęc Zmiana, Warszawa 2017, frag.

J. Rykwert, Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast, przeł. T. Bieroń, MCK, Kraków 2013.

D. Sudjic, Język miast, przeł. A. Sak, Karakter, Kraków 2017.

Moduł IV:

B. Katz, J. Nowak, New localism, w: Shaping cities in an urban age, red. R.

Burdett, P. Rode, Phaidon Press Limited, London 2018, s. 164-171.

K. Nawratek, Dziury w całym, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa

2012, frag.

K. Pobłocki, Czułe punkty miasta, “Pismo”, magazynpismo.pl,

https://magazynpismo.pl/cykle-pisma/madre-miasta/czule-punkty-miasto-

aktywizm-urbanizacja/

Skąd się biorą warszawiacy? Migracje do Warszawy w XIV-XXI wieku, red. K. Wagner, K. Zwierz, P. Piechocki, Muzeum Warszawy, Warszawa 2016.

Moduł V:

A. Bonnett, Poza mapą, przeł. J. Żuławnik, PWN, Warszawa 2015, fragm.

M. Dobiasz, Przybornik animatora kultury. Lokalne projekty twórcze,

Publikacja CEO, Warszawa 2013;

https://issuu.com/majadobiasz/docs/przybornik_animatora_kultury.

Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, red. D. Czaja, Czarne, Wołowiec 2013, wybrane rozdziały

K. Kajdanek, Ideał podmiejskiego zamieszkiwania. Koncepcje

deweloperów a praktyki przestrzenne mieszkańców na przykładzie

wybranych osiedli strefy podmiejskiej Wrocławia, “Kultura i społeczeństwo”

2009, nr 2, s. 21-43.

M. Kowalewski, Protest miejski. Przestrzenie, tożsamości i praktyki

niezadowolonych obywateli miast, Nomos, Kraków 2016, frag.

P. Kubicki, Ruchy miejskie w Polsce, Nomos, Kraków 2020, frag.

K. Rogatka, Rewitalizacja i gentryfikacja w wymiarze społecznym,

Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019, frag.

Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, red. T. Fudala, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa 2016, frag.

A. Stępień, Porządki na Banacha, „Etnografia do kieszeni” 2013, nr 2, s.

59-84.

Część A:

Ocena końcowa składać będzie się z: obecności (10%) i aktywności na

zajęciach (40%), prezentacji (20%) oraz egzaminu pisemnego (30%)

Część B:

Na ocenę końcową składają się: obecność i aktywność na zajęciach

(60%), praca zaliczeniowa (40%).