Strategia w systemie bezpieczeństwa

obowiązkowe

Student ma wiedzę, umiejętności i kompetencje wynikające z programu studiów w zakresie nauk o bezpieczeństwie na poziomie I roku studiów drugiego stopnia.

w sali

Zagadnienia podstawowe:

1. Aksjologiczne, doktrynalne, normatywne, organizacyjne, proceduralne i kadrowe aspekty decydowania strategicznego w systemie bezpieczeństwa w Polsce na tle porównawczym, w tym: pojęcie, istota, i zakres przedmiotowy oraz rola strategii jako narzędzia określania celów, porządkowania i zagospodarowania zasobów oraz doskonalenia rozwiązań systemu bezpieczeństwa na tle ogólnej wiedzy na temat bezpieczeństwa narodowego.

2. Uwarunkowania, założenia i zmiany w strategii bezpieczeństwa Polski w warunkach współczesnego świata, w tym zmiany koncepcji strategii bezpieczeństwa na tle zmian w okresie po 1989 r. do strategii bezpieczeństwa narodowego z 2020 r. oraz czasu wyzwań związanych z wojną na Wschodzie.

3. Związki zachodzące między bezpieczeństwem zewnętrznym i wewnętrznym oraz w ramach działań systemowych oraz nowe strategiczne wyzwania w systemie bezpieczeństwa i wartościowanie w dziedzinie strategicznego zarządzania bezpieczeństwem na tle porównawczym.

1. Strategia, system, bezpieczeństwo - modelowe ujęcie relacji. Pojęcie, istota, i zakres przedmiotowy bezpieczeństwa i systemu bezpieczeństwa w ujęciu strategicznym na tle ogólnej wiedzy na temat strategii jako narzędzia określania celów, porządkowania i zagospodarowania zasobów oraz doskonalenia rozwiązań normatywnych, instytucjonalnych, proceduralnych i kadrowych (bezpieczeństwo narodowe, bezpieczeństwo zewnętrzne a bezpieczeństwo wewnętrzne; bezpieczeństwo a koncepcja rozwoju kraju, elementy składowe strategii; rola strategii w zarządzaniu przyszłością).

2. Strategia bezpieczeństwa narodowego jako zadanie, zasób i mechanizm kształtowania rozwiązań w systemie bezpieczeństwa (specyfika, strona podmiotowa i przedmiotowa, status, uwarunkowania, powiązania, kryteria oceny, wyzwania i pola napięć; znaczenie strategii w decydowaniu systemowym w sprawach dotyczących bezpieczeństwa).

3. Zmiany koncepcji strategii bezpieczeństwa narodowego RP w okresie po 1989 r. do dnia dzisiejszego w ujęciu systemowym, instytucjonalnym i funkcjonalnym na tle zmian historycznych (główne etapy ewolucji, prawidłowości i kierunki zmian; aktualny system założeń, celów i zadań strategicznych i sektorowych; perspektywa transformacyjna; kontekst europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony; kontekst wymagań przyszłości). Koncepcje strategiczne w bezpieczeństwie po zmianach politycznych w Polsce w roku 2015, w tym Strategiczny Przegląd Obronny 2016 r. oraz Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.).

4. Aktualny kształt strategii bezpieczeństwa narodowego w Polsce oraz koncepcja strategiczna obrony Ojczyzny i ochrony ludności. Główne problemy i rozwiązania. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP do 2023 r. (usytuowanie w ramach długookresowej i średniookresowej strategii kraju, doktryna, cele i kierunki interwencji, instytucje, relacje wewnątrzsystemowe i procedury, mechanizmy wdrażania, monitorowania i ewaluacji). Strategia bezpieczeństwa narodowego z 2020 r. na tle treści i kierunków krytyki w okresie po 2015 r. strategii z 2014 r. (kontekst wartości, interesów narodowych i celów strategii bezpieczeństwa narodowego; uwarunkowania globalne, regionalne i wewnętrzne; główne filary strategii: bezpieczeństwo państwa i obywateli, miejsce Polski w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego, obrona tożsamości i dziedzictwa narodowego, wzmacnianie rozwoju społecznego i gospodarczego oraz ochrony środowiska; wymiar operacyjny strategii, założenia działań w ramach podsystemów: kierowania bezpieczeństwem narodowym, obronności, ochrony, społecznego, gospodarczego) oraz wyzwań wynikających z wojny na Wschodzie.

5. Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu strategicznym. Zakres, zasady, instrumenty i formy ujęcia w strategii rozwoju bezpieczeństwa narodowego RP zagadnień bezpieczeństwa wewnętrznego (ujęcie instytucjonalne: naczelne organy władzy i administracji publicznej, terenowe organy władzy i administracji, Siły Zbrojne i wyspecjalizowane organy bezpieczeństwa wewnętrznego; ujęcie funkcjonalne: specyfika ujęcia sytuacji kryzysowych i stanów nadzwyczajnych).

6.Nowe strategiczne wyzwania i uwarunkowania w systemie bezpieczeństwa (kontekst: globalizacji, informatyzacji i cyfryzacji, integracji, współczesnych relacji międzynarodowych i międzypaństwowych, migracji, przestępczości zorganizowanej, terroryzmu, nowego znaczenie bezpieczeństwa energetycznego, dysfunkcji sfery publicznej, zmieniającego się rozumienia pojęcia suwerenności). NATO, Unia Europejska oraz uwarunkowania geopolityczne a polska strategia bezpieczeństwa. Wyzwania związane z wojną na Wschodzie.

7.Wartościowanie w dziedzinie strategicznego zarządzania bezpieczeństwem (kryteria ocen; punkty węzłowe w ujęciu procesowym - aspekty związane z programowaniem i planowaniem, monitorowaniem, rozpoznaniem zagrożeń, wykorzystywaniem zasobów, działalnością interwencyjną, działalnością następczą); wyzwanie koordynacji, rodzaje oraz mechanizmy nadzoru, kontroli i ewaluacji; problemy odpowiedzialności; rodzaje patologii i mechanizmy ich ograniczania; standardy związane z ochroną praw i wolności człowieka i obywatela.

8 Perspektywa porównawcza (polska strategia bezpieczeństwa a strategie innych wybranych państw współczesnych). Zmiany w strategiach bezpieczeństwa państw europejskich w kontekście wojny na Wschodzie.

1. Dokumenty i zbiory dokumentów (w nawiasach miejsca dostępu elektronicznego):

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa 2020, zał. do postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 maja 2020 r. w sprawie zatwierdzenia „Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”, M.P. z 2020 r. poz. 413 (strona Monitora Polskiego); Strategia Cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2019–2024 przyjęta przez Radę Ministrów w uchwale nr 125 z 29 października 2019 r., M. P. z 2019 r., poz. 1037 (strona Monitora Polskiego); Założenia do strategii AI w Polsce. Plan działań Ministerstwa Cyfryzacji, Warszawa 2018, (strona mc.gov.pl.); Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) – uchwała Nr 8 Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2017 r., M.P. z 2017 r., poz. 260 (strona Monitora Polskiego); Strategia „Sprawne państwo 2020”(przyjęta przez Radę Ministrów 12.02.2013 r.), M.P. z 2013 r., poz. 136 (strona Monitora Polskiego); Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP, Warszawa 2014 (strona internetowa www.bbn.gov.pl); Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2012-2022 przyjęta przez Radę Ministrów 9.04.2013 r. (strony www.mon.gov.pl. oraz www.bbn.gov.pl); Dokumenty Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego, w tym Biała księga bezpieczeństwa narodowego RP, Warszawa 2013 (strona www.spbn.gov.pl); Strategie i programy bezpieczeństwa. Wybór dokumentów, red. S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2012; Wyniki Strategicznego Przeglądu Obronnego 2016 (omówienie strona www.bip.mon.); Koncepcja obronna Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiona w dniu 23 maja 2017 r. przez Ministra Obrony Narodowej (strona www.bip.mon.gov.pl.)

2. Opracowania do wykorzystania (w przypadku, gdy takie są, podano w nawiasach adresy elektroniczne):

M. Fryc, „Doktryna Komorowskiego” – próba scharakteryzowania. Idea, zakres, priorytety, realizacja, Bezpieczeństwo Narodowe 2014, nr 30 (https://www.bbn.gov.pl/download/1/17029/41-72sMariuszFryc.pdf) ; J. Gryz red., Strategia bezpieczeństwa narodowego Polski, Warszawa 2020 (2013); W. Kitler, Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Warszawa 2011; S. Koziej, A. Brzozowski, 25 lat polskiej strategii bezpieczeństwa, Bezpieczeństwo Narodowe 2014, nr 30 (https://www.bbn.gov.pl/download/1/17028/11-40sSKoziejABrzozowski.pdf); S. Koziej, Pierwsza dekada funkcjonowania w strukturach bezpieczeństwa NATO i UE – strategiczne doświadczenia Polski( https://www.bbn.gov.pl/download/1/11465/str19-45StanislawKoziej.pdf); M. Kulisz, Analiza procesu planowania strategicznego bezpieczeństwa Polski w latach 1990–2007 (http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Doctrina_Studia_spoleczno_polityczne/Doctrina_Studia_spoleczno_polityczne-r2008-t5/Doctrina_Studia_spoleczno_polityczne-r2008-t5-s99-111/Doctrina_Studia_spoleczno_polityczne-r2008-t5-s99-111.pdf); R. Kupiecki (red.) Strategia bezpieczeństwa narodowego RP. Pierwsze 25 lat, Warszawa 2015 (zob. też: R. Kupiecki, Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP 2014, jako instrument polityki państwa. Uwarunkowania zewnętrzne i aspekty procesowe (https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/03/KUPIECKI_33-2015.pdf) ; G. Rydlewski, Megasystem bezpieczeństwa narodowego w Polsce. Ujęcie procesowe i funkcjonalno-decyzyjne, Toruń 2017 (w publikacji tej też omówienie dokumentów strategicznych oraz obszerna bibliografia); G. Rydlewski, System ustrojowo-polityczny i normatywny Polski (AD 2022) wobec zagrożenia wojną [w:] Bezpieczeństwo Polski w świetle wojny na Wschodzie, red. R. Kuźniar, G. Rydlewski, Decydowanie w sprawach bezpieczeństwa wewnętrznego, [w:] Decydowanie publiczne, red. G. Rydlewski, Warszawa 2011; G. Rydlewski, Uwarunkowania i kierunki zmian w systemie instytucjonalnym bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce, [w:] Trzy wymiary współczesnego bezpieczeństwa, red. S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2014; M. Smolarek, Wstęp do strategii bezpieczeństwa. Podręcznik akademicki, Wrocław 2013; S. Sulowski, M. Brzeziński red., Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa: wybrane zagadnienia, , Warszawa 2009; Sulowski S. (red.), Tożsamość nauk o bezpieczeństwie, Toruń 2015; Ścibiorek Z., Wiśniewski B., Kuc B., Dawidczyk A., Bezpieczeństwo wewnętrzne. Podręcznik akademicki, Toruń 2015.

Po ukończeniu zajęć student:

1) ma podstawową wiedzę w zakresie istoty, praktycznego znaczenia, uwarunkowań, ewolucji historycznej oraz aktualnej treści strategii

bezpieczeństwa narodowego Polski ze szczególnym uwzględnieniem strategii bezpieczeństwa wewnętrznego; potrafi rozpatrywać w sposób uporządkowany i całościowy zagadnienia aksjologiczne, doktrynalne, normatywne, organizacyjne, proceduralne i kadrowe systemu bezpieczeństwa w Polsce na tle porównawczy; rozumie uwarunkowania, założenia i zmiany w ujęciach strategicznych

bezpieczeństwa Polski w warunkach współczesnego świata;

2) ma umiejętność analizy i wyjaśniania relacji zachodzących w systemie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego w sposób systemowy;

3) jest przygotowany do uwzględnienia w swoich dalszych studiach i pracy zawodowej kontekstu strategicznego dotyczących bezpieczeństwa oraz ma umiejętności identyfikacji współzależności i nowych strategicznych wyzwań pojawiających się w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego.

Tym samym po ukończeniu zajęć student:

1) zna i rozumie: istotę, miejsce i znaczenie bezpieczeństwa wewnętrznego jako dyscypliny nauk społecznych oraz jego relacje z innymi obszarami nauk, a także dysponuje poszerzoną i pogłębioną wiedzą na temat metod i technik badawczych oraz narzędzi opisu stosowanych w obszarze strategii bezpieczeństwa (K_W01, z odniesieniem do drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji dla kwalifikacji w ramach szkolnictwa wyższego na poziomie 4: P7S_WG); więzi społeczne, które mają znaczenie dla bezpieczeństwa człowieka i grup społecznych oraz ma wiedzę o procesach zachodzących w nich zmian, jak również o twórczej działalności człowieka w zakresie kreowania porządku społecznego, politycznego i gospodarczego dotyczącego bezpieczeństwa (K_W02 z odniesieniem do 4: P7S_WG); normy i reguły i mechanizmy służące przeciwdziałaniu i rozwiązywaniu konfliktów i kryzysów oraz utrzymaniu porządku społecznopolitycznego i bezpieczeństwa w Polsce i na świecie (K_W03 z odniesieniem do P7S_WK); instytucjonalne rozwiązania w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego oraz współpracy międzynarodowej służącej przeciwdziałaniu regionalnym i globalnym zagrożeniom (K_W06 z odniesieniem do P7S_WK);

2) potrafi: analizować i wyjaśniać wzajemne relacje i zależności zjawisk społecznych i politycznych w odniesieniu do szeroko pojętego bezpieczeństwa (K_U01 z odniesieniem do P7S_UW); formułować samodzielne opinie, prognozy i propozycje rozwiązań w zakresie zjawisk i mechanizmów bezpieczeństwa (K_U04 z odniesieniem do P7S_UW);

3) ma kompetencje w zakresie zdefiniowania priorytetów służących realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania zagrożeniom w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa (K_K01 z odniesieniem do P7S_KK).

Egzamin w formie ustnej z możliwością wyboru przez studenta formy pisemnej. Trzy pytania z wcześniej udostępnionej i omówionej listy 30 pytań mające na celu weryfikację wiedzy, umiejętności i kompetencji w stanowiącej przedmiot wykładu problematyce. Za odpowiedź na każde pytanie można otrzymać do 3 pkt. Trzeba uzyskać minimum 5,5 pkt. Przy 6 pkt. ocena dost. plus.; 7 pkt. - ocena db., 7,5 pkt. - ocena db. plus oraz od 8 pkt. - ocena bdb.

====