Spór o istotę demokracji

ogólnouniwersyteckie

w sali

Wykład ma na celu przedstawienie i krytyczną ocenę różnych koncepcji demokracji, zarówno proceduralnych, a więc skoncentrowanych na wyłanianiu i legitymizacji władz, jak też strukturalnych, a zatem odnoszących się do konstrukcji państwa oraz funkcjonalnych – odwołujących się do oceny praktyki. Chodzi także o identyfikację głównych płaszczyzn sporu o demokrację, a więc ustalenie, jakie cechy ustroju państwa pozwalają na określenie go mianem demokratycznego. Przedmiotem wykładu będzie także próba oceny konsekwencji rozwoju nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych dla ustroju demokratycznego.

1. Demokracja - analiza koncepcji i definicji; punkty wspólne i przeciwieństwa. Modele demokracji. Demokracja większościowa i konsensualna.

2. Płaszczyzny sporu o pojęcie demokracji: 1) jednowymiarowe czy holistyczne rozumienie demokracji, 2) problem granic władzy suwerena, 3) problem paradygmatu demokracji – spór o demokracje nieliberalną, 4) spór o granice zmiany konstytucji, 5) spór o rolę władzy sądowniczej.

3. Przeciwieństwa demokracji: dyktatura większości i tyrania mniejszości. Demokracja a populizm.

4. Prawda i post-prawda a ustrój demokratyczny. Zmiana znaczenia słów jako zagrożenie dla praw i wolności.

5. Rola Uniwersytetu w ustroju demokratycznym

6. Demokracja jako kultura ograniczenia władzy większości przez prawa człowieka.

7. Zagrożenia demokracji w świecie współczesnym i w Polsce oraz ich przyczyny.

8. Demokracja a rozwój nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych: między utopią a dystopią.

R. A. Dahl: Demokracja i jej krytycy, Warszawa 2012

G. Sartori: Teoria demokracji, Warszawa 1994

M. Tushnet: The New Fourth Branch, Cambridge 2021

A. Lijphart: Democracies. Patterns of Majoritarian and Consensus Government in Twenty-One Countries, New Haven and London 1984.

K. R. Popper: Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, Warszawa 2007.

F. Zakaria: The Rise of Illiberal Democracy, „Foreign Affairs” 11-12/1997

A. Antoszewski: Demokracja nieliberalna jako projekt polityczny, “ Przegląd Europejski” 2/2018

Y. Meny, Y. Surel: Demokracja w obliczu populizmu, Warszawa 2007

R. Piotrowski: Demokracja nieliberalna czyli oksymoron konstytucyjny, w: M. Serowaniec, A. Bień-Kacała, A. Kustra-Rogatka, red.: Potentia non est nisi da bonum. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Witkowskiemu, Toruń 2018.

R. Piotrowski: Konstytucja i granice władzy suwerena w państwie demokratycznym, w: J. Jaskiernia, K. Spryszak: Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne, Toruń 2017,

R. Piotrowski: Wartości i polityka. Refleksje o dysfunkcjonalnej praktyce konstytucyjnej, "Zagadnienia sądownictwa konstytucyjnego", nr 1/2011.

T. Snyder: Droga do niewolności, Kraków 2019.

J. Talmon: Źródła demokracji totalitarnej, Kraków 2015.

D. Held: Modele demokracji, Kraków 2010.

S. Levitsky, D. Ziblatt: Tak umierają demokracje, Łódź 2018.

P. Rosanvallon: Dobre rządy, Warszawa 2018

T. Snyder: O tyranii, Kraków 2017

M. Saward: Demokracja, Warszawa 2008.

Zongchao Peng, Ben Ma, Taoxiong Liu: Chiński model demokracji kooperatywno-harmonijnej, Toruń 2022.

H. A. Kissinger, E. Schmidt, D. Huttenlocher: The Age of AI And Our Human Future, London 2021.

R. Piotrowski: New Technologies or New Human Rights: The Right to a Government by Humans and the Right to One’s Own Thoughts, “Studia Iuridica 2018, vol. LXXVI.

uczestnik zajęć rozumie złożoność pojęcia demokracji, kryzysu demokracji w świecie współczesnym, zagrożeń demokracji i ich przyczyn

lista obecności, udział w zajęciach, możliwość napisania pracy zaliczeniowej