Zagrożenie demokracją "nieliberalną"

nieobowiązkowe

Wiedza dotycząca norm Konstytucji i zagadnień ustrojowych, wchodząca w zakres nauczania w ramach przedmiotu „Prawo konstytucyjne”. Pożądana jest znajomość aktów normatywnych oraz podstawowej literatury z zakresu prawa konstytucyjnego, a także kierunków orzecznictwa sądowego i Trybunału Konstytucyjnego.

w sali

Przedmiotem wykładu jest przedstawienie i ocena konsekwencji deformacji ustroju demokratycznego w rezultacie zmiany znaczenia pojęcia demokracji w praktyce stosowania konstytucji. Przedmiotem zajęć będzie analiza funkcjonowania polskiego systemu konstytucyjnego z punktu widzenia mechanizmów podziału i równowagi władz. Chodzi także o próbę identyfikacji współczesnych dylematów ustroju demokratycznego oraz zagrożeń dla demokracji i rozważenie na tym tle praktyki konstytucyjnej w Polsce. Demokracja „nieliberalna” bywa postrzegana jako alternatywa dla demokracji afirmujących tradycyjne wartości. W swej istocie może jednak oznaczać rezygnację z tych wartości lub ich znaczące ograniczenie.

1. Demokracja i jej postacie. Systemy organów państwa we współczesnych państwach demokratycznych.

2. Spór o pojęcie demokracji.

3. Zagrożenia demokracji w świecie współczesnym i w Polsce oraz ich przyczyny.

4. Populizm a demokracja.

3. Zasady ustroju RP i ich znaczenie dla funkcjonowania systemu organów państwa w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Demokracja konstytucyjna.

4. Demokracja „nieliberalna” i jej współczesne postacie. Efekty demokracji „nieliberalnej” w dziedzinie praw i wolności jednostki.

5. Demokracja „nieliberalna” a demokratyczne państwo prawne i demokracja konstytucyjna.

6. Kryzys konstytucyjny w Polsce i jego przejawy w funkcjonowaniu władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej a demokracja „nieliberalna”.

7.Obywatel w demokracji „nieliberalnej” – próba oceny ryzyka.

8. Prawda i post-prawda a ustrój demokratyczny. Zmiana znaczenia słów jako zagrożenie dla praw i wolności.

F. Zakaria: The Rise of Illiberal Democracy, „Foreign Affairs” 11-12/1997

A. Antoszewski: Demokracja nieliberalna jako projekt polityczny, “ Przegląd Europejski” 2/2018

D. J. Galligan,red.: Constitution in Crisis, London-New York 2017

Y. Meny, Y. Surel: Demokracja w obliczu populizmu, Warszawa 2007

R. A. Dahl: Demokracja i jej krytycy, Warszawa 2012

M. Tushnet: The New Fourth Branch, Cambridge 2021

K. R. Popper: Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, Warszawa 2007.

R. Piotrowski: Demokracja nieliberalna czyli oksymoron konstytucyjny, w: M. Serowaniec, A. Bień-Kacała, A. Kustra-Rogatka, red.: Potentia non est nisi da bonum. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Witkowskiemu, Toruń 2018.

R. Piotrowski: Konstytucja i granice władzy suwerena w państwie demokratycznym, w: J. Jaskiernia, K. Spryszak: Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne, Toruń 2017,

R. Piotrowski: Europa a granice władzy ustrojodawczej, w: Ł. Pisarczyk, red.: Prawne problemy i wyzwania Unii Europejskiej, Warszawa 2018.

R. Piotrowski: Legislatywa – zagrożenia i nadzieje, w: T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz: Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, Warszawa 2012.

R. Piotrowski: Wartości i polityka. Refleksje o dysfunkcjonalnej praktyce konstytucyjnej, "Zagadnienia sądownictwa konstytucyjnego", nr 1/2011.

T. Snyder: Droga do niewolności, Kraków 2019.

Y. Mounk: The People VS. Democracy. Why Our Freedom Is in Danger and How to Save It, Cambridge 2018.

J. Talmon: Źródła demokracji totalitarnej, Kraków 2015.

E. Łętowska: Państwo prawa na peryferiach Europy, https://publica.pl/teksty/letowska-panstwo-prawa-na-peryferiach-europy-61676.html

W. Sadurski: Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020

D. Held: Modele demokracji, Kraków 2010

S. Levitsky, D. Ziblatt: Tak umierają demokracje, Łódź 2018

P. Rosanvallon: Dobre rządy, Warszawa 2018

T. Snyder: O tyranii, Kraków 2017

uczestnik zajęć rozumie złożoność pojęcia demokracji, kryzysu demokracji w świecie współczesnym, zagrożeń demokracji i ich przyczyn, a także identyfikuje znaczenie pojęcia demokracji konstytucyjnej i „nieliberalnej”

lista obecności, udział w zajęciach, możliwość napisania pracy zaliczeniowej