Unia Europejska w teorii i praktyce

obowiązkowe

Głównym celem wykładu jest wszechstronna prezentacja ekonomicznego wymiaru funkcjonowania Unii Europejskiej. Treść wykładu zawiera więc podstawy teoretyczne integracji gospodarczej oraz wybranych jej form i etapów, jak i opis i analizę poszczególnych polityk unijnych. Pokazany będzie również szerszy, globalny kontekst europejskiej integracji gospodarczej.

1. Wprowadzenie: od EWG do UE oraz główne instytucje unijne:

• Krótka historia Wspólnot Europejskich;

• Kolejne rozszerzenia i Brexit

• Główne instytucje UE oraz process podejmowania decyzji w UE. Obecne ramy prawne UE.

2. Podstawy teoretyczne unii celnej i polityka handlowa UE.

• Efekty ceł importowych w małej i dużej gospodarce (analiza w ramach równowagi cząstkowej i ogólnej)

3. Efekty statyczne unii celnej (kreacja, ekspansja i przekierowanie handlu), element efektów dynamicznych: nieefektywność menadżerska, efekty skali, demonopolizacja rynku.;

4. Jednolity Rynek Europejski (SEM) dla dóbr:

• Eliminacja technicznych barier w handle, likwidacja kontroli na granicy, polityka standaryzacyjna UE: pierwsze szacunki konsekwencji SEM

5. Zewnętrzna polityka handlowa UE

• Polityka handlowa UE: wspólne cła zewnętrzne, ograniczenia ilościowe i inne bariery pozataryfowe;

• UE: umowy z krajami sąsiednimi i ACP, wybrane umowy dwustronne’;

6. Wspólna Polityka Rolna (WPR)

• Cele WPR w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, instrumenty CAP, ceny interwencyjne, zmienne opłaty importowe, refundacja w eksporcie i ilościowe ograniczenia produkcji, problem nadwyżek podaży i nadmiernych kosztów.

7. Reformy WPR

• Finansowanie CAP i jej reform: Reformy McSharry’ego i umowa z Blair House; obniżka cen i wprowadzenie płatności bezpośrednich; WPR po rozszerzeniu na Wschód; modulacja i malejące płatności bezpośrednie

8. Konsekwencje swobody przepływu czynników produkcji. Wspólny Rynek EWG i UE

• Podstawy neoklasycznej teorii przepływów czynników produkcji. Ekonomia Wspólnego Rynku: konsekwencje międzynarodowych przepływów czynników produkcji;

• Przepływy kapitału: ekonomiczne skutki w ramach podejścia równowagi cząstkowej: podstawowe regulacje w UE, prawo spółek i prawo bankowe, konsekwencje przepływów kapitału w Europie;

• Szczególny charakter niedoskonałego rynku pracy: konsekwencje wschodniego rozszerzenia dla europejskich przepływów siły roboczej.

9. Polityki strukturalne: tło i ewolucja

koncepcja Nowej Geografii Ekonomicznej: siły aglomeracji i deglomeracyjne; regiony centralne i peryferyjne  potrzeba polityki strukturalnej

10. Budżet UE: struktura wydatków.

• Ewolucja wydatków budżetowych i finansowania WPR; rosnąca rola polityk strukturalnych, nowe wyzwania dla budżetu po wschodnim rozszerzeniu i Brexicie.

11. Ekonomia integracji walutowej: Europejska unia gospodarcza i walutowa

• Podstawy teoretyczne integracji walutowej – Teoria optymalnego obszaru walutowego; koszty i korzyści z przyjęcia wspólnej waluty.

• Historia (zachodnio)europejskiej integracji walutowej; Europejski System Walutowy i Mechanizm Kursu Walutowego;

12. Integracja walutowa w praktyce

• Droga do euro

• Rozszerzanie strefy euro

• Euro: sukces czy porażka

13. Polityka fiskalna w UE

• Fiskalne uwarunkowania integracji walutowej

• Początki funkcjonowania Paktu Stabilności i Wzrostu

14. Reguły polityki fiskalnej przed i po wielkim kryzysie finansowym

15. Pomiar efektów integracji

• Analizy ex ante – symulacja modelowa

• Analizy ex post – szacunki zmian w handlu i metoda syntetycznych zmiennych kontrolnych.

Literatura podstawowa:

• R. Baldwin, Ch. Wyplosz: Economics of European Integration, Mc Graw Hill, 3rd edition 2019.

• P. de Grauwe, Economics of Monetary Union, Oxford University Press wyd. 13 (2020) lub późniejsze)

• W. Molle, The Economics of European Integration. Theory, Practice and Policy, Ashgate Publishing Company 2019. (Jest polskie tłumaczenie starszego wydania pt. Ekonomika integracji europejskiej, Fundacja Gospodarcza Gdańsk 2000).

• S. Kluza, S. (2023, red.), Polska w Unii Europejskiej. Bilans korzyści, Raport na zamówienie Fundacji Przyjazny Kraj (Quant Tank)

Literatura dodatkowa:

• M. Jovanovic, The Economics of International Integration, Edward Elgar, second edition 2015.

• El-Agraa, The European Union. History, Economics and Policies, Prentice Hall, Seventh edition, 2004.

• Routledge Handbook of the Economics of European Integration, eds. Harald Badinger and Volker Nitsch, 2015

• W. Orłowski, (2021, red), "Gdzie są konfitury? Najważniejsze gospodarcze korzyści członkostwa Polski w Unii Europejskiej." Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.

• J. Hagemejer, JJ. Michałek, P. Svatko, P. (2021). "Economic impact of the EU Eastern enlargement on New Member States revisited: The role of economic institutions." Central European Economic Journal, 8 (55), 1-18.

Po ukończeniu zajęć w ramach przedmiotu student/studentka:

WIEDZA:

-zna i rozumie mechanizmy tworzenia unii celnej i wspólnego rynku obejmującego swobodę przepływu towarów, czynników produkcji i usług

UMIEJĘTNOŚCI:

- potrafi wyjaśnić motywy i skutki ekonomiczne funkcjonowania strefy wolnego handlu, unii celnej jednolitego rynku i unii monetarnej

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

-jest gotów do krytycznej oceny korzyści i kosztów wynikających z udziału krajów w różnych formach ugrupowań integracyjnych tworzonych stopniowo w UE

K_W02, K_U01, S_W03, S_W04, S_U01, S_U03

Umiejętność udzielenia poprawnych odpowiedzi na pytania testowe i otwarte.