Zaawansowana teoria wymiany międzynarodowej

obowiązkowe

Wymagania wstępne

Studenci muszą mieć odpowiednie przygotowanie z mikroekonomii.

Wymagania formalne

Zakłada się, że studenci uczestniczący w zajęciach dysponują zakresem wiedzy w zakresie mikroekonomii I i II. Znajomość wykładu Handel Międzynarodowy (dawne MSE) jest pożądana, chociaż niekonieczna.

Bierna znajomość języka angielskiego jest konieczna do czytania literatury źródłowej.

Założenia wstępne

Znajomość mikroekonomii I i II, wstępu do ekonomii oraz historii gospodarczej ułatwi osiągnięcie lepszych wyników.

1. cel zajęć: ukazanie i wyjaśnienie jakie są mechanizmy funkcjonowania gospodarki otwartej, powiązanej ze światem więzami handlowymi.

2. podstawowe treści: wykład obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. Przedstawione zostaną współczesne teorie wyjaśniające przyczyny i skutki handlu międzynarodowego pomiędzy krajami. Pokazane zostaną również główne instrumenty polityki handlowej i skutki ich stosowania.

3. Metoda realizacji przedmiotu: wykład w trakcie którego omawiane są główne modele teorii handlu i polityki handlowej oraz odniesienia do ich empirycznej weryfikacji. Uzupełnieniem są ćwiczenia, w trakcie których rozwiązuje się głównie zadania obliczeniowe, ilustrujące główne elementy teorii handlu i polityki handlowej.

Wykład z Teorii Wymiany Międzynarodowej (TWM) ma na celu ukazanie podstaw teoretycznych funkcjonowania gospodarki otwartej, powiązanej ze światem więzami handlowymi. Ma on wyjaśnić dlaczego liberalizacja handlu międzynarodowego prowadzi do globalizacji gospodarki światowej.

Wykład jest oparty o podstawy mikroekonomiczne i obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. Jest on przeznaczony dla tych studentów, którzy wcześniej ukończyli zajęcia z mikroekonomii II oraz z Handlu Międzynarodowego (MSE).

W pierwszej części zajęć, prowadzonej przez prof. A. Cieślika zostaną zaprezentowane rozwinięcia neoklasycznych teorii handlu uwzględniające rolę zewnętrznych korzyści skali oraz tzw. nowa teoria handlu I i II generacji (modele Krugmana i Melitza). Zostaną wyjaśnione główne przyczyny handlu międzynarodowego, czynniki wyjaśniające jego strukturę oraz skutki dobrobytowe wymiany handlowej między krajami.

W drugiej części, prowadzonej przez prof. J.J. Michałka, pokazane zostaną skutki funkcjonowania poszczególnych instrumentów polityki handlowej w warunkach doskonałej i niedoskonałej konkurencji. Zostanie pokazana tu również tzw. strategiczna polityka handlowa, analizująca skutki interwencji państwowej w warunkach niedoskonałej konkurencji. Na zakończenie zostaną wyjaśnione przyczyny polityczne nieefektywnej polityki protekcjonistycznej, stosowanej nadal przez wiele krajów. Wyjaśniają je tzw. modele ekonomii politycznej polityki handlowej.

Wykład ma również wyjaśnić jakie są podstawowe zasady funkcjonowania głównych międzynarodowych instytucji handlowych (GATT/WTO).

Szczegółowy plan wykładu z Handlu Międzynarodowego (HM) przedstawia się następująco (w nawiasach podano odwołania do literatury, która jest pokazana w dalszej części sylabusa):

1. Zewnętrzne korzyści skali w modelu ricardiańskim

Dynamiczna przewaga komparatywna w modelu z wieloma dobrami, krzywa uczenia się przez praktykę, analiza dobrobytowa różnych rodzajów postępu technologicznego, analiza skutków japońskiej polityki przemysłowej, analiza skutków zarazy holenderskiej.

Lit. Krugman P., 1987, The narrow moving band, the Dutch disease, and the competitive consequences of Mrs. Thatcher: Notes on trade in the presence of dynamic scale economies, Journal of Development Economics 27, 41 – 55.

2. Zewnętrzne korzyści skali w modelu Heckschera-Ohlina

Przyczyny geograficznej koncentracji działalności gospodarczej, powiązania popytowo-podażowe, dynamiczna analiza efektów zewnętrznych w modelu za pomocą diagramu fazowego, skutki akumulacji kapitału, dynamiczna wersja twierdzenia Rybczyńskiego, stany równowagi wielorakiej, wnioski dla polityki gospodarczej.

Lit. Krugman P., 1981, Trade, accumulation and uneven development, Journal of Development Economics 8, 149 – 161.

3. Wewnętrzne korzyści skali w modelach oligopolu

Przyczyny i fakty dotyczące handlu wewnątrzgałęziowego, analiza strategicznych zachowań firm w modelach Cournota i Bertranda, modele wzajemnego dumpingu w warunkach stałych i rosnących kosztów krańcowych, analiza dobrobytu.

Lit. Bowen H.P., Hollander A., Viane J.M, 1998, Applied International Trade Analysis, MacMillan Press, London, ch. 9 Imperfect Competition, 329 – 379.

4. Wewnętrzne korzyści skali w modelach konkurencji monopolistycznej

Analiza determinantów wielkości oraz struktury obrotów handlowych w dwusektorowym modelu konkurencji monopolistycznej, zależność między wielkością rynku a specjalizacją w produkcji, analiza źródeł korzyści z handlu, zróżnicowanie produktu a efekty redystrybucji dochodów.

Lit. Krugman P., 1981, Intraindustry specialization and the gains from trade, Journal of Political Economy 89, 959 – 974.

5. Model niejednorodnych firm Melitza

Znaczenie niejednorodności firm w modelach handlu zagranicznego, produktywność firm a strategie ich wejścia na rynki międzynarodowe, skutki liberalizacji handlu w warunkach niejednorodności firm.

Lit. Melitz M.J., 2003, The impact of trade on intra-industry reallocations and aggregate industry productivity, Econometrica 71, 1695-1725.

6. Badania empiryczne nowej teorii handlu

Testy nowych teorii handlu międzynarodowego, modele grawitacji w wersji podstawowej i rozszerzonej, badania empiryczne determinantów handlu wewnątrzgałęziowego, badania heterogeniczności firm.

Lit. Leamer E.E., Levinsohn J., 1995, International trade theory. The evidence, in: Grossman G., Rogoff K. (eds.), Handbook of International Economics, vol. 3., ch. 26, North-Holland, Amsterdam, 1339 – 1394.

Lit. R. Feenstra: Roz. 5.

7. Polityka handlowa w ramach doskonałej i niedoskonałej konkurencji: cła

Analiza dobrobytowa skutków stosowania ceł: reprezentatywny konsument i maksymalizacja użyteczności. Funkcja dobrobytu społecznego w warunkach stosowania ceł. Cła w kraju dużym i małym. Optymalne cło, zmiany terms of trade i efekt pass-through. Cło stosowane wobec zagranicznego dostawcy monopolistycznego

Lit.: R. Feenstra: Roz. 7.

8. Polityka handlowa: Ograniczenia ilościowe i VER-y,

Ekwiwalentność ceł i ograniczeń ilościowych, ilustracja graficzna w kraju dużym i małym, analiza Bhagwatiego, znaczenie systemu dystrybucji licencji importowych, Model Harrisa i Krishny, stosowanie „Dobrowolnych ograniczeń eksportowych” (VER) na amerykańskim rynku samochodowym: badania empiryczne.

Lit.: R. Feenstra: Roz. 8, cz.1

8. Subsydia w warunkach doskonałej i niedoskonałej konkurencji

Subsydia produkcyjna a eksportowe w warunkach doskonałej konkurencji, Subsydia w warunkach doskonalej konkurencji (Itoh & Kazuharu (1987): model ricardiański), subsydia stosowane przez dużego eksportera.

Lit. R. Feenstra: Roz. 8. cz. 2

Itoh M., Kazuharu, 1987, Welfare Enhancing Export Subsidies, Journal of Political Economy,

10. Dumping

Klasyczny dumping, model wzajemnego dumpingu, Dumping poniżej kosztów krańcowych produkcji, Skutecznośc dumping w świetle badan empirycznych

Lit.: R. Feenstra: Roz.. 7 (druga częśc)

Davies, McGuiness, 1982, Dumping at less than marginal cost,*

Lahiri, Sheen,1990, On Optimal dumping, The Economic Journal,

P. Brenton, 2001, Anti-dumping policies in the EU and trade diversion

Strona: wto.org

11. Strategiczna polityka importowa

Model Krugmana polityki importowej jako promocji promocji eksportu, Strategiczna polityka importowa w warunkach duopolu Couronta.

Lit. Feenstra, Roz. 7, s. 224-228

Krugman: Import protection as export promotion w: Rething Internatiponal Trade.

12. Strategiczna polityka handlowa

Konkurencja oligopolistyczna w modelu Cournota: model Brandera-Spencer, poziom optymalnych subsydiów; konkurencja cenowa Bertranda: Model Eatona-Grossmana: możliwość i celowość stosowania optymalnych podatków eksportowych

Lit.: Feenstra: Roz. 8, str. 286 i dalsze.

Michałek, Roz. II.3.

Brander J., Spencer B., 1985, Export subsidies and market share rivalry, JIE

Eaton J., Grossman G., 1986, Optimal trade and industrial policy under oligopoly, Quarterly Journal of Economics,

Rivera-Batiz L., Oliva M. (2003), International Trade, Theory, Strategies and Evidence, , Roz. 7

13. Ekonomia polityczna polityki handlowej, pojęcia wstępne, średni wyborca

Analiza sektora dystrybucji dóbr przy ograniczeniach importu, zjawisko rent-seeking: model A. Kruger, podejście średniego wyborcy, kontrybucje polityczne: Model Mayera.

Lit.: R. Feenstra: Roz. 9, cz. 1

W. Mayer , 1984. Endogenous tariff formation. AER, 74 (5), 970–985.

P. Dutt, D. Mitra, 1999, Endogenous trade policy through majority voting: an empirical investigation, JIE

14. Ekonomia polityczna polityki handlowej: część II

Wyborcy, grupy nacisku i rząd, Model Grossmana-Helpmana: Protekcjonizm na sprzedaż. Próby weryfikacji empirycznej modeli ekonomii politycznej: Goldberg i Maggi oraz Hagemejer i Michałek

Lit.: Feenstra roz. 9. s 305-311.

Grossman-Helpman, 1994, Protection for sale, AER

Goldberg-Maggi, 1999, Protection for Sale. An empirical investigation, AER,

Hagemejer, Michałek, 2007, Testing Grossman-Helpman model for Poland.

15. Analiza skutków liberalizacji handlu przy użyciu modeli równowagi cząstkowej i ogólnej

Modelowanie skutków liberalizacji przy użyciu modeli grawitacyjnych, analiza skutków liberalizacji przy użyciu modeli równowagi ogólnej (GTAP).

Lit.: Francois J. Reinhert: Applied Methods for Trade Policy Analysis, roz. 5

Hagemejer, Michałek, 2008, Symulacja skutków liberalizacji handlu rolnego przy użyciu modelu równowagi ogólnej, Ekonomista

Przypomnienie dla studentów, którzy nie zdawali TWM I (lub Handlu Międzynardowego) :

• Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i praktyka, t.1, PWN, 2007. Cytowane jako podręcznik.

• C. Marrewijk, International Trade & the World Economy, Oxford University Press, 2002

Literatura obowiązkowa:

• R. C. Feenstra, Advanced International Trade, Theory and Evidence, Princeton Univ. Press 2004.

• L. Rivera-Batiz, M-A. Oliva, International Trade. Theory, Strategies and Evidence. Oxford Univ. Press, 2003.

• J. Michałek, 2002, Polityka handlowa, Mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzyanrodowe, PWN.

• J. Francois, K. Reinert, Applied Methods for Trade Policy Analysis, A Handbook, H. Bowen, A. Hollander, J.M. Viaene, Applied International Trade Analysis, Macmillan Press, 1998,

• Artykuły przypisane do kolejnych zajęc i wymienione w sylabusie.

• oraz materiały do wykładów w formie elektronicznej (PDF) dostępne w intranecie.

Wiedza:

Studenci znają:

1. założenia, strukturę i wnioski płynące z modeli handlu zagranicznego (neoklasycznego, nowej teorii handlu I i II generacji)

2. mechanizm funkcjonowania i konsekwencje stosowania głównych instrumentów polityki handlowej (cła, ograniczenia ilościowe, subsydia)

3. modele strategicznej polityki handlowej funkcjonujące w warunkach niedoskonałej konkurencji

4. nowoczesne modele ekonomii politycznej polityki handlowej

Umiejętności: studenci powinni rozumieć:

1. przyczyny powstawania handlu międzynarodowego i globalizacji gospodarki światowej.

2. czynniki wyjaśniające strukturę handlu międzynarodowego

3. konsekwencje dobrobytowe wynikające z liberalizacji handlu międzynarodowego, opisywane przez różne modele wymiany

4. konsekwencje dobrobytowe, dla konsumentów, producentów i dochodów budżetowych wynikające ze stosowania różnych instrumentów polityki handlowej

5. ograniczenia w stosowaniu strategicznej polityki handlowej przez rządy

6. motywy rządów przy stosowaniu nieefektywnych instrumentów polityki handlowej i znaczenie oddziaływania grup interesów

7. znaczenie badań empirycznych dla weryfikacji teorii handlu i polityki handlowej

SW01, SW02, SW03, SW04, SU01, SU02, SU03, SU04, SU05, SU06, SU07, SK01, SK02, SK03

Egzamin pisemny. Warunkiem przystapienia do egzaminu jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń. Ocena z ćwiczeń powyżej 4 jest premiowana. Maksymalna premia, za ocenę bardzo dobrą, stanowi 10% końcowej sumy punktów.

Kryteria zaliczenia ćwiczeń z Handlu Międzynarodowego są podane sylabusie do ćwiczeń.