Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Teoria wymiany międzynarodowej

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2400-PP3TWM
Kod Erasmus / ISCED: 14.3 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0311) Ekonomia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Teoria wymiany międzynarodowej
Jednostka: Wydział Nauk Ekonomicznych
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla III r. licencjackich: Ekonomia, specjalność: MSEMen
Przedmioty obowiązkowe dla III r. studiów licencjackich - Ekonomia Przedsiębiorstwa
Przedmioty obowiązkowe dla III r. studiów licencjackich - Finanse Publiczne i Podatki
Przedmioty obowiązkowe dla III r. studiów licencjackich - Finanse, Inwestycje i Rachunkowość
Przedmioty obowiązkowe dla III r. studiów licencjackich - Informatyka i Ekonometria
Punkty ECTS i inne: 5.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Wymagania formalne

Zakłada się, że studenci uczestniczący w zajęciach dysponują zakresem wiedzy w zakresie mikroekonomii I i II.

Bierna znajomość języka angielskiego, potrzebna do czytania dodatkowej literatury, jest pożądana.


Założenia wstępne

Znajomość mikroekonomii I i II, wstępu do ekonomii oraz historii gospodarczej ułatwi osiągnięcie lepszych wyników.


Skrócony opis:

1. cel zajęć: ukazanie i wyjaśnienie jak funkcjonuje gospodarka otwarta, powiązana ze światem więzami handlowymi.

2. podstawowe treści: wykład obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. Przedstawione zostaną główne elementy teorii wyjaśniające przyczyny i skutki handlu międzynarodowego pomiędzy krajami. Pokazane zostaną również instrumenty polityki handlowej i skutki ich stosowania.

3. Metoda realizacji przedmiotu: wykład w trakcie którego omawiane są główne modele teorii handlu i polityki handlowej oraz odniesienia do ich empirycznej weryfikacji. Uzupełnieniem są ćwiczenia, w trakcie których rozwiązuje się głównie zadania obliczeniowe, ilustrujące główne elementy teorii handlu i polityki handlowej.

4. warunki uczestnictwa: wykład jest przeznaczony dla studentów III roku, którzy wcześniej ukończyli zajęcia z mikroekonomii II.

Pełny opis:

Pełny opis przedmiotu (max 65 tys. znaków)

Wykład z Teorii Wymiany Międzynarodowej (TWM) ma na celu ukazanie i wyjaśnienie jak funkcjonuje gospodarka otwarta, powiązana ze światem więzami handlowymi. Ma on wyjaśnić dlaczego liberalizacja handlu międzynarodowego prowadzi do globalizacji gospodarki światowej.

Wykład jest oparty o podstawy mikroekonomiczne i obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. W pierwszej części zajęć zostanie zaprezentowana klasyczna, neoklasyczna oraz tzw. nowa teoria handlu I i II generacji (model Krugmana i Melitza). Zostaną wyjaśnione przyczyny handlu międzynarodowego, czynniki wyjaśniające jego strukturę oraz skutki dobrobytowe wymiany handlowej między krajami. Pokazane będą również przyczyny i skutki przepływu czynników produkcji zgodnie z teorią neoklasyczną.

Następnie pokazane zostaną skutki funkcjonowania poszczególnych instrumentów polityki handlowej w warunkach doskonałej i niedoskonałej konkurencji. Zostanie pokazana tu również tzw. strategiczna polityka handlowa, analizująca skutki interwencji państwowej w warunkach niedoskonałej konkurencji. Na zakończenie zostaną wyjaśnione przyczyny polityczne nieefektywnej polityki protekcjonistycznej, stosowanej nadal przez wiele krajów. Wyjaśniają je tzw. modele strategiczne polityki handlowej.

Wykład ma wyjaśnić również jakie są podstawowe zasady funkcjonowania głównych międzynarodowych instytucji handlowych (GATT/WTO) oraz skutki handlowe tworzenia regionalnych ugrupowań liberalizujących handel.

Szczegółowy plan wykładu z TWM przedstawia się następująco (w nawiasach podano odwołania do literatury, która jest pokazana w dalszej części sylabusa).

Wprowadzenie: Plan zajęć, gospodarka światowa, handel międzynarodowy i model grawitacyjny

Lit.: Podręcznik: roz. 1 i 2,

1. Model Ricardo i Smitha

Założenia modelu, prezentacja geometryczna, zapis algebraiczny z dwoma dobrami (wersja Krugmana), poziom terms of trade, przewaga względna i bezwzględna model z wieloma dobrami, rola względnych płac.

Lit.: Podręcznik: roz. 3:,

Dodatkowo: Fisher, Dornbusch, Samuelson: Comparative advantage, Trade and Payments,...: tekst w intranecie - podobnie jak inne dodatkowe teksty).

2. Model Heckschera-Ohlina (H-O) z niemobilnymi czynnikami produkcji

Factor specific model (trzy czynniki), założenia, zapis algebraiczny, produktywność czynników i ich wynagrodzenia, twierdzenie Haberlera, handel a korzyści z wymiany.

Lit.: Podręcznik: rozdz. 4 (stare wydanie)

3. Neoklasyczny model H-O (2x2x2)

Założenia modelu 2x2x2; zasobów czynników (twierdzenie Rybczynskiego), diagram Lernera, Tw. Stolper-Samuelsona, zapis Jones’a modelu H-O, tw. Stolpera-Samuelsona oraz twierdzenie o wyrównywaniu cen czynników produkcji.

Lit: Podręcznik: roz. 5 i 6 i dodatek matematyczny do roz. 6

Dodatkowo: R. Jones: „The Structure of Simple General Equilibrium Model"

4. Testowanie modelu H-O i próby wyjaśnienia paradoksu Leontiefa

Wersja Vaneka teorii H-O, Paradoks Leontiefa i późniejsze testy teorii neoklasycznej (Bowena Leamera, Sveikaskasa),

Lit: Podrecznik roz. 5.3

A. Głębocka-Zielińska: roz. 3.2.

A. Cieślik, rozdz. 3, str. 74-90.

Dodatkowo: E. Helpman: Explaining the Structure of Foreign Trade: Where do we Stand?

5. Handel wewnątrz-gałęziowy: modele niedoskonałej konkurencji: zróżnicowanie produktów i korzyści skali

Prace Grubela-Lloyda, teoria nakładających się popytów (Linder), teorie neo-technologiczne, funkcja popytu Dixit-Stiglitza (love for variety), korzyści skali, doskonała konkurencja monopolistyczna (model Chamberlina)

Lit.: Podręcznik roz. 7.

E. Czarny: rozdz. 2.3.

J. Michałek, rozdz. 8.2., Ch. Marrevijk, rozdz. 9 i 10.3, + materiały powielone (Dixit-Stiglitz)

6. Handel wewnątrz-gałęziowy: nowa teoria handlu I i II generacji

Model Krugmana (podręcznikowy i oryginalny), Model Melitza jako rozwinięcie modelu Krugmana w przypadku zróżnicowanych firm pod względem produktywności

Lit.: Podręcznik roz. 8

A. Cieślik s. 37-54.

Dodatkowo:

P. Krugman (1979): Increasing returns to scale, monopolistic competition,…

M. Melitz (2003): The impact of trade on intra-industry reallocations and aggregate industry productivity

Cieślik A., Michałek J, Michałek A., (2012): Determinanty działalności eksportowej polskich przedsiębiorstw, Gospodarka Narodowa nr 7-8, str 67-85.

7. Inne teorie handlu i badania empiryczne struktury handlu wewnątrz-gałęziowego

Model Brandera-Krugmana: wzajemny dumping jako źródło handlu wewnątrz-gałęziowego, model Falveya-Kierzkowskiego wertykalnego handlu wewnątrzgałęziowego. Badania empiryczne handlu wewnątrz-gałęziowego horyzontalnego i wertykalnego, badania dotyczące handlu Polski

Lit. Roz. 3, str. 68-70 Roz. 4, str. 102-107, Aneks do Roz. 6

Od liberalizacji do integracji Polski z Unią, rozdz. 1-3.

Dodatkowo:

D. Greenaway, D. Hine, Ch. Milner (1995): Vertical and Horizontal Intra Industry Trade: A cross Industry Analysis for UK

D. Berenhofen: Intra-industry Trade and strategic interaction: Theory and evidence.

8. Polityka handlowa w ramach wolnej konkurencji: cła

Cło w kraju dużym i małym, analiza w ramach równowagi cząstkowej i ogólnej, wpływ ceł na terms of trade, efektywna protekcja celna, optymalna taryfa celna (ilustracja graficzna i dowód), protekcjonizm wychowawczy, polityka handlowa przy występowaniu niedoskonałości rynkowych.

Lit.: Podręcznik: Rozdz. 9., s. 338-351, dodatek do Roz. 9

J. Michałek., rozdz. 1

9. Polityka handlowa: bariery pozataryfowe (ograniczenia ilościowe, VER-y, subsydia i dumping)

ograniczenia ilościowe, ekwiwalentność ograniczeń ilościowych i ceł, ograniczenia ilościowe w warunkach monopolizacji rynku, wpływ sposobu dystrybucji licencji na poziom dobrobytu, „dobrowolne” ograniczenia ilościowe (VER), cła a subwencje produkcyjne, subwencje eksportowe, specyfika subwencji stosowanych w handlu rolnym, cła wyrównawcze, dumping przy monopolizacji rynku krajowego, cła anty-dumpingowe, minimalne wymogi eksportowe

Lit.: Podręcznik: Rozdz. 9 s. 351-362 J. Michałek: rozdz. 7-10

10. Strategiczna polityka handlowa (w warunkach niedoskonałej konkurencji)

Polityka przemysłowa w krajach przemysłowych: Protekcjonizm jako forma strategicznej (proeksportowej) polityki handlowej służącej przechwytywaniu zysków i uzyskaniu korzyści sali produkcji (rola badań i rozwoju), model Brander-Spencer analiza ogólna polityki w warunkach oligopolu (analiza Eatona-Grossmana),

Lit.: Podręcznik: rozdz. 11, str. 385-394 (stare wydanie)

J. Michałek, rozdz. 2. Ch. Marrevijk, rozdz. 11 + materiały powielone (model Brandera-Spencer i Eatona-Grossmana)

11. Ekonomia polityczna polityki handlowej.

Analiza sektora dystrybucji dóbr przy ograniczeniach importu, zjawisko rent-seeking, odmienne podejścia do modelowania ekonomii politycznej: model Findlay'a-Wellisza, podejście średniego wyborcy, kontrybucje polityczne.

Lit.: Podręcznik: rozdz. 10.1-10.3,

J. Michałek, rozdz. 11.

Dodatkowo: R. Findlay, S. Wellisz (1982) Endogenous tariffs, the Political Economy of Trade Restrictions, and Welfare

12. Elementy teorii integracji handlowej

Statyczne efekty integracji handlowej: efekt kreacji i przesunięcia handlu, efekty dynamiczne integracji związane z korzyściami skali, podniesieniem poziomu konkurencji i efektywnością menedżerską.

Lit.: Podręcznik, Roz 10.5.1,.

J. Michałek, rozdz. 3, Czarczyńska-Śledziewska, rozdz. 3.

13. Mobilność czynników produkcji

Międzynarodowa mobilność kapitału, działalność pożyczkowa, przedsiębiorstwa wielonarodowe, międzynarodowa mobilność siły roboczej

Lit.: Podręcznik: roz. 7. (stare wydanie)

14. Skutki liberalizacji handlu i zasady międzynarodowej polityki handlowej

Podstawowe zasady systemu GATT/WTO, rola KNU i wielostronności negocjacji, zalety systemu wielostronnego, koszty wdrażania przyjętych zasad, klauzule bezpieczeństwa, protekcjonizm uwarunkowany (anty-dumping, cła wyrównawcze, klauzule ochronne).

Lit.: Podręcznik Roz. 10.4-10.5, 12.2

J. Michałek, rozdz. 4-5

Literatura:

Literatura ( max 65 tys. znaków)

Obowiązkowa:

• Maurice Obstfeld, Paul R. Krugman, Marc Melitz, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i praktyka, t.1, PWN, 2019. Cytowane jako podręcznik (dostępny w wersji elektronicznej w BUW)

Alternatywny angielski podręcznik do ekonomii międzynarodowej:

• Ch. van Marrewijk, International Trade, Oxford University Press, 2017

• J.J. Michałek, (2002), Międzynarodowa Polityka handlowa. Mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe. PWN.

Literatura dodatkowa:

• K. Gawlikowska-Hueckel, A. Zielińska-Głębocka, Integracja Europejska. Od jednolitego rynku do unii walutowej, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2004;

• J. J. Michałek, W. Siwiński, M. Socha red. naukowa: Polska w Unii Europejskiej. Dynamika konwergencji ekonomicznej, PWN Warszawa 2007;

Dla ambitnych:

• R. C. Feenstra, Advanced International Trade, Theory and Evidence, Princeton Univ. Press 2004.

Główne materiały do ćwiczeń (por. Sylabus ćwiczeń):

• Zadania do ćwiczeń dostępne w: www.wne.uw.edu.pl/wincenciak/pomoce_msg.html

• P. Folfas, Handel międzynarodowy w zadaniach, Oficyna Wydawnicza SGH, W-wa 2017.

• S. Schuller, D. Ottens, Study Guide for International Trade and the World Economy, Oxford University Press, 2002,

Efekty uczenia się:

Efekty uczenia się (max 4000 znaków)

Wiedza:

Studenci znają:

1. założenia, strukturę i wnioski płynące z modeli handlu zagranicznego (neoklasycznego, nowej teorii handlu I i II generacji)

2. mechanizm funkcjonowania i konsekwencje stosowania głównych instrumentów polityki handlowej (cła, ograniczenia ilościowe, subsydia)

3. efekty handlowe powstające w procesie integracji handlowej

4. neoklasyczne mechanizmy przepływu czynników produkcji

5. neoklasyczne modele ekonomii politycznej polityki handlowej.

Umiejętności studenci powinni rozumieć:

1. przyczyny powstawania handlu międzynarodowego i globalizacji gospodarki światowej.

2. czynniki wyjaśniające strukturę handlu międzynarodowego

3. konsekwencje dobrobytowe wynikające z liberalizacji handlu międzynarodowego, opisywane przez różne modele wymiany

4. przyczyny przepływu czynników produkcji i skutki dobrobytowe liberalizacji przepływu siły roboczej i kapitału

5. konsekwencje dobrobytowe, dla konsumentów, producentów i dochodów budżetowych wynikające ze stosowania różnych instrumentów polityki handlowej

6. znaczenie badań empirycznych dla weryfikacji teorii handlu i polityki handlowej

7. motywy rządów przy stosowaniu nieefektywnych instrumentów polityki handlowej

8. konsekwencje dobrobytowi tworzenia ugrupowań integracyjnych (unii celnej) w porównaniu do wielostronnej polityki handlowej

9. racjonalność tworzenia międzynarodowych zasad polityki handlowej

10. zrozumienie obecnego, dość ograniczonego zakres autonomii Polski w dziedzinie polityki handlowej

Metody i kryteria oceniania:

Metody i kryteria oceniania (max 4000 znaków)

Egzamin pisemny. Warunkiem przystapienia do egzaminu jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń. Ocena z ćwiczeń powyżej 4 jest premiowana. Maksymalna premia, za ocenę bardzo dobrą, stanowi 20% końcowej sumy punktów.

Kryteria zaliczenia ćwiczeń z TWM są podane sylabusie do ćwiczeń.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Andrzej Cieślik, Jan Michałek
Prowadzący grup: Jan Baran, Andrzej Cieślik, Jan Hagemejer, Łukasz Matuszczak, Jan Michałek, Sylwia Wrona
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)