Archeologia Rzymu II

obowiązkowe

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami archeologii świata rzymskiego w okresie od początków epoki żelaza po czasy tetrarchii. Przedmiotem wykładów będą ogólne wiadomości wprowadzające do omawianego tematu, takie jak: osadnictwo rzymskie, organizacja terenów pogranicza, urbanistyka, architektura, sztuka oraz wybrane dziedziny rzemiosła rzymskiego. Słuchacze zapoznają się z technikami budowlanymi, osiągnięciami technologii rzymskiej, strukturami militarnymi, a także z najważniejszymi zabytkami architektury i dokonaniami artystycznymi. Poszczególne wykłady pomogą studentom zapoznać się ze stanowiskami archeologicznymi, zrozumieniem ich rozplanowania oraz charakterem zabytków ruchomych. Spróbujemy odpowiedzieć na pytania związane z życiem codziennym Rzymian: jak się ubierali, jak jedli, jak utrzymywali higienę, jak budowali, jak czcili bogów, jak chowali zmarłych czy jak podróżowali. Tematy te będą starały się przedstawić pewną różnorodność prowincji rzymskich w taki sposób, aby uświadomić słuchaczom wielokulturowość imperium. Wykład będzie szczególnie koncentrował się na materiale źródłowym - kategoriach zabytków najczęściej odkrywanych na wykopaliskach i metodach ich datowania i interpretacji.

w sali

Celem zajęć w semestrze II jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami archeologii prowincji rzymskich. Słuchacze zapoznają się z kategoriami źródeł pozyskiwanymi przez archeologów, sposobami ich datowania, interpretacji i dokumentacji. Zapoznają się zagadnieniami dotyczącymi aspektów materialnych życia codziennego okresu pryncypatu oraz zarysu tej problematyki dla okresu późnego antyku.

Celem zajęć w semestrze II jest przedstawienie wieloaspektowości problematyki związanej z archeologią prowincjonalnorzymską poprzez poszukiwanie odpowiedzi na pytania związane z życiem codziennym w odniesieniu do różnych stanowisk archeologicznych rzymskiego imperium. Przedmiotem zajęć będą ogólne wiadomości wprowadzające do omawianego tematu, takie jak: geografia i administracja imperium oraz topografia granic imperium. W dalszej kolejności postaramy się przyjrzeć bardziej szczegółowym zagadnieniom takim jak bazy wojskowe, materiały i techniki budowlane, religia w prowincjach, ubiór i biżuteria mieszkańców prowincji, aspekty materialne życia codziennego (higiena, czas wolny, posiłki), drogi i podróże w prowincjach, handel i transport, edukacja i piśmiennictwo, nekropole i pomniki sepulkralne, architektura i kultura materialna późnego antyku. Poszczególne zajęcia pomogą studentom zapoznać się ze stanowiskami archeologicznymi, zrozumieniem ich rozplanowania oraz charakterem zabytków ruchomych. Spróbujemy odpowiedzieć na pytania związane z życiem codziennym Rzymian. Tematy te będą starały się przedstawić pewną różnorodność prowincji rzymskich w taki sposób, aby uświadomić słuchaczom wielokulturowość imperium. Zajęcia będą opierały się na zapoznaniu się z materiałem źródłowym - kategoriami zabytków najczęściej odkrywanymi na wykopaliskach.

Treści programowe (dla części prowincjonalnorzymskiej)

1. Geografia i administracja Cesarstwa Rzymskiego. Problemy badawcze archeologii prowincjonalnorzymskiej

2. Miasto rzymskie i prowincjonalnorzymskie

3. Armia rzymska i archeologia armii rzymskiej. Limes i archeologia pogranicz

4. Moda w imperium rzymskim

5. Architektura, materiały i techniki budowlane

6. Religia rzymska i prowincjonalnorzymska

7. Praktyki pogrzebowe - tradycje rzymskie i prowincjonalnorzymskie

8. Higiena w antyku

9. Kultura materialna w wydaniu prowincjonalnym - ceramika, szkło, metale

10. Rozrywka - amfiteatry, teatry, łaźnie publiczne

11. Drogi, komunikacja

12. Gospodarka, wytwórczość, handel i transport

13. Pieniądz w Rzymie i prowincjach

14. Wprowadzenie do epigrafiki i papirologii

15. Transformacja administracyjna i kulturowa imperium w czasach późnoantycznych

Literatura podstawowa:

Adam J.P., Roman Building. Materials and Techniques, Paris 1989.

Adkins, L., Adkins, R., Handbook to Life in Ancient Rome, New York 2004.

Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1999.

Michałowski, K. (red.), Encyklopedia sztuki starożytnej (wiele wydań).

Ostrowski J.A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999.

Potter, D. (red.), A Companion to the Roman Empire, Blackwell, 2006 (wybrane rozdziały).

- Scullard H., Cary M., Dzieje Rzymu, t. I-II, Warszawa 1992.

Simkins, M., Embleton, R., The Roman Army from Caesar to Trajan, Oxford 1984.

Toynbee, J., Death and Burial in the Roman World, Thames&Hudson, 1996.

Wiinniczuk, L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983 (wybrane rozdziały).

Ulrich, R., Quenemon, C., A Companion to the Roman Architecture, Blackwell, 2014.

Wipszycka, E. (red.), Vademecum starożytnej Grecji i Rzymu, t. I-III.

Zerbini, L., Starożytne miasto rzymskie. Historia i życie codzienne, Bellona, 2008

Literatura uzupełniająca:

Biernacka-Lubańska, M., Starożytne akwedukty rzymskie, Warszawa 1959.

Bomgardner, The Story of the Roman Amphitheatre, Blackwell, 2000.

Bonfante, L., Sebesta, J., The World of Roman Costume, London 1994 (lub - Cleland, Davis, Jones, Greek and Roman Dress from A to Z, 2007).

Campbell, D., Roman Legionary Fortress 27 BC – AD 378, Oxford 2006 (lub Bishop, M., Handbook to Roman Legionary Fortresses, Oxford 2012.).

Cowan, R., Roman Legionary (Osprey Series).

Erdkamp, P. (ed.), A Companion to the Roman Army.

Kolendo J., Żelazowski J., Teksty i pomniki. Zarys epigrafiki łacińskiej okresu cesarstwa rzymskiego, Warszawa 2003.

Wisdom, S., Gladiators 100 BC - AD 200 (Osprey Series).

Strony www:

Åhlfeldt, J., Digital Atlas of the Roman Empire (https://dh.gu.se/dare/)

https://www.livius.org/

https://www.antike-tischkultur.de/

http://www.romanaqueducts.info/

Uczestnik zajęć po ukończeniu kursu w semestrze II zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowaną w archeologii starożytnego Rzymu i prowincji (K_W02), ma uporządkowaną wiedzę ogólną o społeczeństwie rzymskim, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii (K_W04), ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii rzymskiego imperium (K_W08), zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury prowincjonalnorzymskiej (K_W09), ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne społeczności (K_W15). W zakresie umiejętności uczestnik zajęć potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze w zakresie archeologii kierując się wskazówkami opiekuna naukowego (K_U04), posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii prowincjonalnorzymskiej (K_U09), wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi (K_U13), rozpoznaje, wykorzystuje, analizuje i klasyfikuje źródła archeologiczne charakterystyczne dla omawianego okresu i terytorium (K_U12), wykrywa proste zależności między artefaktami, a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi (K_U13). Student jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych dotyczących imperium rzymskiego ze świadomością wieloaspektowości interpretacji (K_K04), wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury prowinjonalnorzymskiej i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05).

Egzamin w formie pisemnej po ukończeniu kursu.