Bioarcheologia i archeologia środowiska

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie

Bioarcheologia i archeologia środowiska na stałe weszły w repertuar metod wykorzystywanych w rekonstrukcji życia przeszłych populacji. Pozwalają one na bezpośrednie wejrzenie w warunki, w jakich żyli ludzie w przeszłości, ich relację z otaczającym środowiskiem, dietę, gospodarkę, mobilność itp. Celem zajęć jest przybliżenie studentom metod i osiągnięć bioarcheologii i archeologii środowiska w rekonstrukcji przeszłości. Kolejne zagadnienia będą pokazywane z perspektywy badań nad szczątkami zwierząt i ludzi, tak aby przedstawić najpełniejszy obraz możliwości zastosowanie metod przyrodniczych w archeologii. Zagadnienia teoretyczne zostaną zilustrowane przykładami badań bioarcheologicznych z całego świata.

W trakcie zajęć Bioarcheologia i archeologia środowiska studenci zostaną zapoznani z teoretycznymi aspektami rekonstrukcji przeszłości z wykorzystaniem osiągnięć nauk przyrodniczych. W semestrze letnim omówienie kolejnych zagadnień rozpocznie się od dyskusji nad 1) zasadami i zabiegami hodowli zwierząt w pradziejach. Kolejnymi zagadnieniami będą 2) paleodemografia oraz 3) ocena aktywności fizycznej oraz zmian chorobowych narządów ruchu ludzi i zwierząt, a także 4) mobilność grup ludzkich, migracje hodowców ze zwierzętami oraz metody wypasu stad zwierząt hodowlanych. Następnie zostaną poruszone zagadnienia dotyczące 5) roli zwierząt w obrzędowości i wierzeniach. Na zakończenie zostanie poddana dyskusji kwestia 6) wartości kości ludzkich i zwierzęcych jako źródła archeologicznego.

T. Brown, K. Brown (2011) Biomolecular archeology. An introduction. Wiley-Blackwell.

D. Gifford-Gonzalez (2018) An Introduction to Zooarchaeology, Springer.

M.A. Katzenberg, S.R. Saunders (2008) Biological Anthropology of Human Skeleton, wyd. 2, Cambridge.

C.S. Larsen (2002) Bioarchaeology: The Lives and Lifestyles of Past People, Journal of Archaeological Research 10: 119-166.

A. Lasota-Moskalewska (2008) Archeozoologia, Warszawa.

A. Lasota-Moskalewska (2005) Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa.

R., L. Lyman (1994) Vertebrate Taphonomy, Cambridge 1994.

A. Marciniak (1996) Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii, Warszawa-Poznań.

P. Miracle, N. Milner (red.; 2002) Consuming passion and patterns of consumption, Cambridge.

H. Schutkowski (2006) Human ecology, Springer.

E.J. Reitz, M. Shackley (2012) Environmental archeology, Springer.

E.J. Reitz, E.S. Wing (2008) Zooarchaeology, Cambridge.

N. Wolański (2012) Ekologia Człowieka, Warszawa.

T. Woldron (2008) Palaeopathology, Cambridge.

Student ma podstawową wiedzę o miejscu archeologii w systemie nauk, jej specyfice oraz o jej powiązaniach z naukami przyrodniczymi (K_W01).

Student ma podstawową wiedzę o najważniejszych, nowych osiągnięciach w obrębie bioarcheologii (K_W08).

Student ma pogłębioną wiedzę o specyfice archeologii w zakresie badań nad paleodemografią, gospodarką zwierzętami w pradziejach na terenie Polski i na całym świecie.

Student ma wiedzę na temat źródeł archeologicznych i aktualnych ustaleń dotyczących gospodarki w przeszłości (K_W15) oraz znajomości metod analizy ludzkich i zwierzęcych szczątków kostnych i zasad ich interpretacji (K_W09).

Student ma wiedzę na temat wykorzystania środowiska przez człowieka w przeszłości (K_W14).

Student potrafi wykazać relacje między źródłami bioarcheologicznymi a procesami kulturowymi zachodzącymi w przeszłości (K_U13). Ma on krytyczny stosunek do interpretacji źródeł bioarcheologicznych w kontekście innych nauk.

Student ma świadomość niepowtarzalnej wartości szczątków ludzkich i zwierzęcych oraz ich roli w odtwarzaniu przeszłości (K_K03).

Student rozumie problemy związane z interpretacją źródeł bioarcheologicznych i jest świadomy wieloaspektowości interpretacji (K_K04).

Student rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka, a także ewolucji dotychczasowych ustaleń w miarę przyrostu źródeł i doskonalenia metod ich analizy (K_K05).

Zaliczenie pisemne.