Starsza epoka kamienia. Kiedy staliśmy się ludźmi

uzupełniające

w sali

Konwersatorium stanowi integralną część zajęć realizowanych w ramach specjalności z zakresu „Epoki kamienia i epoki brązu”. „Kiedy staliśmy się ludźmi” to panel

specjalistyczny, którego celem jest szczegółowe zapoznanie słuchaczy z podstawowymi terminami, periodyzacją dziejów, społecznościami paleolitycznymi i mezolitycznymi, rozprzestrzenieniem się człowieka, zmianami klimatycznymi, zmianami kultury materialnej.

1. Pojęcia wstępne, periodyzacja pradziejów, podział pradziejów wg. Jurgensena Chr. Thomsena; podział epoki kamienia. Paleolit – dolny, środkowy, górny, schyłkowy, epipaleolit/mezolit.

2. Świat społeczności paleolitycznych i mezolitycznych. Charakterystyka przemian klimatycznych, środowiskowych oraz geograficznych w plejstocenie (klimat, zlodowacenia, fauna itp.).

3. Podstawy biologicznej ewolucji człowieka. Geneza ewolucji linii homo, przyczyny ewolucji naczelnych w kontekście zmian klimatycznych,

4. Nie tylko ciało. Ewolucja struktur społecznych, diety i zachowań.

5. Pierwsze narzędzia. Datowanie, obszar występowania, najważniejsze stanowiska. Pojęcia – przemysły otoczakowe i pięściakowe.

6. Wyjście człowieka z Afryki i Homo erectus. Geneza, datowanie, biologia, zasięg geograficzny, zróżnicowanie gatunkowe. Drogi i kierunki migracji, najważniejsze stanowiska euroazjatyckie. Konsekwencje zasiedlenia Europy przez Homo erectus. Najwcześniejsze ślady zasiedlenia Europy i ziem polskich.

7. Zasiedlenie Europy. Pierwsze ślady zasiedlenia Europy przez hominidy. Zmiany jakie zachodzą w wyniku zasiedlenia Europy w fizjonomii, strukturze społecznej, kulturze materialnej hominidów.

8. Homo sapiens sapiens. Geneza pojawienia się, struktura społeczna, kultura materialna, możliwości psychomotoryczne, chronologia, biologia, zasięg geograficzny.

9. Neandertalczyk. Geneza, datowanie, biologia, zasięg geograficzny, kwestia relacji z człowiekiem współczesnym (świadectwa paleogenetyczne, współistnienie i kontakty). Neandertalczyk na ziemiach polskich.

10. Homo Denisovan. Datowanie, biologia, analizy DNA, relacje z człowiekiem współczesnym i neandertalczykiem.

11. Trzy gatunki- trzy plemiona. Porównanie trzech gatunków człowieka pod względem kultury materialnej, duchowej; struktury społecznej i demograficznej. Przyczyny zmienności w kulturze materialnej w środkowym paleolicie.

12. Człowiek współczesny w Europie. Migracja homo sapiens poza Afrykę, drogi zasiedlenia, chronologia, geneza kultur górnopaleolitycznych, kwestia kontaktów kromaniończyków z neandertalczykami i denisowczykami, krzyżowanie, przepływ genów, wymieranie.

Podstawowa zalecana literatura:

1. Kozłowski J. K., Świat przed "rewolucją" neolityczną, Wielka Historia Świata, tom. 1,

Kraków 2014

2. Lewin R., Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Warszawa 2002

3. Galiński T., Społeczeństwa mezolityczne, Szczecin 2002

4. Ginter B., Kozłowski J.K., Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu i

mezolitu, Warszawa 1975

5. Inizan M., Roche H., Tixier J., Technology of Knapped Stone. Prehistoire de la Pierre Taillee

t. 3, CREP, Meudon 1992

Wiedza:

• ma pogłębioną wiedzę na temat charakteru zmian klimatyczno-środowiskowych w plejstocenie i holocenie; K_W04

• ma szczegółową wiedzę o społecznościach pradziejowych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii; K_W05

• zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii; K_W09

• zna i rozumie kryteria podziału taksonomicznego okresów/podokresów górnego paleolitu i mezolitu;

• ma podstawową wiedzę o rozwoju człowieka w pradziejach i jego strategiach adaptacyjnych zależnych od warunków środowiskowych; K_W16

• ma pogłębioną wiedzę na temat modeli osadniczych oraz gospodarczych społeczności górnopaleolitycznych i mezolitycznych

• ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne społeczności; K_W17

Umiejętności:

• potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów

elektronicznych; K_U01

• potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii; K_U09

• rozpoznaje, analizuje i wykorzystuje teksty źródłowe przydatne w pracy i warsztacie archeologa historycznego; K_U11

• wykrywa proste zależności między artefaktami, a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi; K_U13

• posiada umiejętność przygotowania prac pisemnych w jęz. polskim i jęz. obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem różnych materiałów

źródłowych pradziejowych i historycznych; K_U17

• posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu archeologii; K_U18

Kompetencje:

• zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego; K_K01

• ma świadomość znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów pradziejowych do współczesności; K_K05

• ma świadomość niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych w odtwarzaniu przeszłości człowieka; K_K07

• ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K08

• rozumie problemy związane z interpretacją źródeł archeologicznych i historycznych, jest świadomy wieloaspektowości interpretacji; K_K10

• ma świadomość kompleksowej natury kultury i jej złożoności, rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka; K_K12

Egzamin