Sploty, odbicia, powtórzenia, porównania. Literatura dziecięca w sieci odniesień i wpływów
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3001-C2K-LD1 |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0232) Literatura i językoznawstwo
|
Nazwa przedmiotu: | Sploty, odbicia, powtórzenia, porównania. Literatura dziecięca w sieci odniesień i wpływów |
Jednostka: | Instytut Literatury Polskiej |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Przydatne (ale nie niezbędne) będą: – ogólna orientacja w podstawowych zagadnieniach teoretycznych dotyczących literatury dziecięcej; – uczestnictwo w kursie „Literatura dla dzieci i młodzieży”, seminarium magisterskim „Literatura dla dzieci i młodzieży - nurty, konwencje, tematy” lub licencjackim „Literatura dziecięca i młodzieżowa. Teorie – metody badań – interpretacje” oraz w innych konwersatoriach wydziałowych / zajęciach ogólnouniwersyteckich dotyczących literatury/kultury dziecięcej, młodzieżowej i popularnej, baśni, baśniowości i fantastyki; – znajomość języka angielskiego na poziomie umożliwiającym krytyczną lekturę tekstów literackich i opracowań. |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Konwersatorium dotyczy literatury dziecięcej rozpatrywanej w aspekcie komparatystycznym. Osoby uczestniczące w zajęciach poznają klasyczne i współczesne teksty polskiej oraz zagranicznej literatury dziecięcej, ich przekłady, adaptacje, re-, pre- i postnarracje (również te dla dorosłych), a także najnowsze metodologie badania tej literatury. Uczą się dostrzegać cechy swoiste literatury dziecięcej i badać ją za pomocą różnych narzędzi teoretycznoliterackich i metodologicznych, zwłaszcza właściwych komparatystyce. |
Pełny opis: |
Konwersatorium dotyczy literatury dziecięcej rozpatrywanej w aspekcie komparatystycznym: zostaje ona ukazana jako uwikłana w sieć odniesień i wpływów o charakterze teoretycznym, translatorskim, intertekstualnym, transfikcjonalnym itd. Podczas zajęć będziemy zastanawiać się, w jakie zależności teksty dziecięce wchodzą z literaturą dla dorosłych, wysoką, popularną; z kinem, telewizją, grami wideo; z innymi tekstami z tego samego pola; z rewritingami, retellingami, prequelami, sequelami reprezentującymi różne media i obiegi kulturowe. Osoby uczestniczące w zajęciach poznają klasyczne i współczesne teksty polskiej oraz zagranicznej literatury dziecięcej, ich przekłady, adaptacje, re-, pre- i postnarracje (również te dla dorosłych), a także najnowsze metodologie badania tej literatury. Uczą się dostrzegać cechy swoiste literatury dziecięcej i badać ją za pomocą różnych narzędzi teoretycznoliterackich i metodologicznych, zwłaszcza właściwych komparatystyce. Pierwszy blok zajęciowy będzie dotyczyć rozmaitych koncepcji definiowania literatury dziecięcej w odniesieniu do innych odmian literatury (wysokiej, ludowej, popularnej). Drugi będzie zogniskowany na kwestiach przekładu międzyjęzykowego oraz zależności i wpływów między literaturami narodowymi. Trzeci będzie skupiony na zjawiskach adaptacji, przekładu intersemiotycznego, intertekstualności i transfikcjonalności. Ostatni blok to prezentacje studenckie. |
Literatura: |
UWAGA! Ostateczna lista lektur zostanie przedstawiona na pierwszych zajęciach. Poniższe zestawienie zawiera wstępne propozycje, ukazując spektrum problemów i tematów, które zostaną rozważone na konwersatorium. Przykładowe utwory literackie, filmowe, serialowe: L. Carroll, "Alice's Adventures in Wonderland" + przekłady na j. polski; L. Carroll, "The Nursery Alice"; A. Sapkowski, "Złote popołudnie"; M. Meyer, "Bez serca"; J. M. Barrie, "Peter Pan in Kensington Gardens" oraz "Peter and Wendy" + przekłady na j. polski; Loisel, "Piotruś Pan"; G. McCaughrean, "Piotruś Pan w czerwieni" S. Szuchowa, "Tajemnice motyli"; Z. Rabska, "Tajemnice łazienek"; M. Sendak, "Tam, gdzie żyją dzikie stwory"; "Gdzie mieszkają dzikie stwory", reż. S. Jonze; D. Eggers, "Dzikie stwory"; L. Snicket, "Przykry początek"; "Lemony Snicket: Seria niefortunnych zdarzeń", reż. B. Silberling; "Seria niefortunnych zdarzeń", prod. Netflix (odc. 1 i 2); M. Szczygielski, "Czarny młyn"; M. Szczygielski, "Za niebieskimi drzwiami"; "Czarny młyn", reż. M. Palej "Za niebieskimi drzwiami", reż. M. Palej; W. i J. Grimmowie, "Baśnie dla dzieci i dla domu" w tłum. E. Pieciul-Karmińskiej (wybór); wybrane filmy animowane wytwórni Walta Disneya; J. Connolly, "Księga rzeczy utraconych"; C. S. Lewis, "Lew, czarownica i stara szafa", "Ostatnia bitwa"; N. Gaiman, "Problem Zuzanny"; M. E. Smith, "Zabawa w Narnię"; M. Gerber, "Opowieści z Blarnii. Lewa ladacznica i stara szafa"; L. F. Baum, "The Wizard of Oz" + polskie przekłady; "Czarnoksiężnik z Oz", reż. V. Fleming; G. Maguire, "Wicked"; C. M. Valente, "O pewnej dziewczynce i jej podróży wokół krainy czarów na okręcie własnoręcznie wykonanym"; L. M. Montgomery, "Anne of Green Gables" + polskie przekłady; "Ania, nie Anna", prof. Netflix; J. Kelly, "Ewolucja według Calpurnii Tate"; G. Gortat, "Ewelina i czarny ptak"; N. Gaiman, "Koralina"; R. Kipling, "Księga dżungli"; N. Gaiman, "Księga cmentarna"; D. Wieczorek, "Strachopolis"; G. Gortat, "Miasteczko Ostatnich Westchnień"; M. Kisiel, "Małe Licho i tajemnica Niebożątka"; wybrane dziecięce adaptacje literatury dla dorosłych, np. Szekspira, kryminałów Arthura Conana Doyle'a; J. K. Rowling, seria o Harrym Potterze + jej adaptacje filmowe + "Harry Potter i przeklęte dziecko". Przykładowe opracowania: Adamczykowa Zofia. 2004. Literatura dziecięca. Funkcje – kategorie – gatunki. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP. Baluch Alicja. 1993. Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław: Wydawnictwo W. Bagiński i Synowie. Borowski Dominik. 2016. Wybrane teorie badań literackich w najnowszych badaniach literatury dla dzieci i młodzieży w Polsce – diagnoza, refleksje, postulaty, 66-80. W: Tuszyńska Justyna, Lipiński Łukasz, Nowak Katarzyna, red. W niewoli metody. Ograniczenia – uzależnienia – szanse. Toruń: Wydawnictwo Naukowe ΔΤΛ. Cieślikowski Jerzy. 1985. Literatura osobna. Waksmund Ryszard, wyb. Warszawa: Nasza Księgarnia. Cieślikowski Jerzy. 1985. Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Czabanowska-Wróbel Anna. 2013. „[Ta dziwna] instytucja zwana literaturą dla dzieci. Historia literatury dla dzieci w perspektywie kulturowej”. Teksty Drugie (5): 13-24. Czabanowska-Wróbel, Anna. 2016. Literatura dziecięca – pomiędzy literaturą światową i globalną. Wielogłos (27): 1-15 Honeyman Susan. 2005. Elusive Childhood: Impossible Representations in Modern Fiction. Columbus: The Ohio State University Press. Hunt Peter. 2008. Literatura dla dzieci a dzieciństwo, 61-83. W: Kehily Mary Jane, red. Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Kościelniak Marek, tłum. Kraków: Wydawnictwo WAM. Kehily Mary Jane. 2008. Zrozumieć dzieciństwo: wprowadzenie w kluczowe tematy i zagadnienia, 15-40. W: Kehily Mary Jane, red. Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Kościelniak Marek, tłum. Kraków: Wydawnictwo WAM. Kostecka, Weronika. 2014. Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Warszawa: Wydawnictwo SBP. Kuliczkowska Krystyna. 1945. „O współczesnej literaturze dla dzieci”. Odrodzenie (50): 3-4. Kuliczkowska Krystyna. 1970. W szklanej kuli. Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia. Lesnik-Oberstein Karin. 2005. Defining Children’s Literature and Childhood, 15-29. W: Hunt Peter, ed. International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. New York–London: Routledge. Leszczyński Grzegorz. 2002. Literatura dla dzieci i młodzieży, 223-228. W: Tylicka Barbara, Leszczyński Grzegorz, red. Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Ługowska Jolanta. 2009. Literatura dla młodego odbiorcy – „osobna” czy „czwarta”? O sposobie istnienia oraz o miejscu twórczości dla dzieci i młodzieży w systemie literatury, 229-238. W: Leszczyński Grzegorz, Świerczyńska-Jelonek Danuta, Zając Michał, red. Ocalone Królestwo. Twórczość dla dzieci – perspektywy badawcze – problemy animacji. Sztambuch przyjaciół Profesor Joanny Papuzińskiej. Warszawa: Wydawnictwo SBP. Nodelman Perry. 2008. The Hidden Adult: Defining Children’s Literature. Baltimore: Johns Hopkins University Press. Papuzińska Joanna. 1981. Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Rose Jacqueline. 1984. The Case of Peter Pan, or the Impossibility of Children’s Fiction. London: Macmillan. Rudd David. 2005. Theorising and Theories, 15-29. W: Hunt Peter, ed. Understanding Children’s Literature: Key Essays from the Second Edition of The International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. New York: Routledge. Slany Katarzyna. 2016. Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. Sochańska Bogusława, Czechowska Justyna, red. 2012. Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci. Poznań: Media Rodzina. Szymborska Karolina. 2013. W laboratorium children studies. Dziecko i dzieciństwo w nowoczesnym dyskursie, 181-191. W: Niesporek-Szamburska Bernadeta, WójcikDudek Małgorzata, red. Nowe opisanie świata. Literatura dla dzieci i młodzieży w kręgach oddziaływań. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Szymkowska-Ruszała Jadwiga. 1990. „Koncepcje teoretyczne w badaniach nad literaturą dla dzieci i młodzieży po roku 1945”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie 947 (72): 117-128. Waksmund Ryszard. 1986. Literatura pokoju dziecinnego. Warszawa: Nasza Księgarnia. Waksmund Ryszard. 2000. Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki– konteksty). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Zabawa Krystyna. 2013. Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej. Kraków: Akademia Ignatianum–Wydawnictwo WAM. Zipes Jack. 2006. Introduction, xxix-xxxiv. W: Zipes Jack, ed. The Oxford Encyclopedia of Children’s Literature. Vol 1. AAMU–DUAN. Oxford–New York: Oxford University Press. |
Efekty uczenia się: |
Po ukończeniu przedmiotu osoba studiująca: 1) w zakresie wiedzy: – zna koncepcje dotyczące definiowania literatury dziecięcej w kontekście innych odmian literatury; – rozpoznaje najważniejsze konwencje i tematy literatury dziecięcej; – rozpoznaje rozmaite konstrukty dziecka i dzieciństwa obecne w literaturze dziecięcej; – zna teoretycznoliterackie koncepcje opisujące sposoby, za pomocą których literatura dziecięca podlega kulturowym przekształceniom; – dostrzega kulturową wartość dawnych i współczesnych utworów dzieci oraz nawiązujących do nich utworów dla dorosłych; – zna zjawiska literackie obecne w klasycznych i współczesnych tekstach literatury dziecięcej; – zna wybrane narzędzia polskiej i zachodniej metodologii badań nad literaturą dziecięcą; 2) w zakresie umiejętności: – potrafi analizować i interpretować klasyczne i współczesne teksty literatury dziecięcej (oraz ich przekłady, adaptacje, renarracje itd.) w sposób wykraczający poza ich stereotypowe odczytania; – rozpoznaje, nazywa i analizuje zjawiska literackie i tendencje obecne w klasycznych i współczesnych tekstach literatury dziecięcej oraz dziełach odwołujących się do nich; – potrafi analizować i interpretować dawne i współczesne utwory dziecięce oraz ich przekłady, adaptacje, renarracje itp. za pomocą rozmaitych narzędzi teoretycznoliterackich i metodologicznych, z uwzględnieniem kontekstów kulturowych i ze świadomością ich specyfiki oraz stosunku do tradycji; 3) w zakresie kompetencji społecznych – dostrzega wartość literatury dziecięcej i jej związek z z modami i trendami we współczesnej literaturze i kulturze; – wykorzystuje wyniesioną z zajęć wiedzę w praktyce dydaktycznej, działalności naukowej i artystycznej itp.; – jest przygotowana do aktywnego uczestnictwa w grupie dyskusyjnej; – ma przekonanie o wadze profesjonalnej wiedzy na temat literatury dziecięcej; – jest gotowa do: * aktywnego i twórczego uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i aktualnych wydarzeniach kulturalnych; * wyrażania zrozumienia dla skomplikowanych relacji literatura — polityka, literatura — historia zapisanych w tekstach literatury nowoczesnej; * wzięcia czynnego udziału w procesie budowania dialogu pomiędzy różnymi literaturami i kulturami, kształtować w ten sposób zmysł otwartości, stymulując rozwój tego rodzaju postaw wśród innych członków swojego środowiska; * ciągłego dokształcania się i rozwoju; * docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych. |
Metody i kryteria oceniania: |
1) ocena ciągła – bieżące przygotowanie do zajęć i udział w dyskusji 2) projekt studencki – obowiązkowe przygotowanie a) prezentacji lub b) artykułu (popularno)naukowego a) prezentacja ma stanowić analizę i interpretację wybranego (przez osobę uczestniczącą w zajęciach) utworu nieomawianego na konwersatorium rozpatrywanego w kontekście porównawczym. Prezentacja ma miejsce na zajęciach. b) artykuł (popularno)naukowy ma stanowić analizę i interpretację wybranego (przez osobę uczestniczącą w zajęciach) utworu nieomawianego na konwersatorium rozpatrywanego w kontekście porównawczym. Po konsultacji tekstu z prowadzącym artykuł może zostać zgłoszony do publikacji w wybranym czasopiśmie (popularno)naukowym. W przypadku wyboru tej opcji, jeśli artykuł będzie mieć wysoki poziom, ocena końcowa może zostać podwyższona o 0,5 lub 1. 3) kontrola obecności; dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze; powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Nieprzekroczenie dozwolonej liczby nieobecności i przygotowanie projektu gwarantują ocenę dostateczną. Nieprzekroczenie dozwolonej liczby nieobecności, przygotowanie projektu oraz udział w dyskusji na co najmniej jednych zajęciach gwarantują ocenę dostateczną plus. Nieprzekroczenie dozwolonej liczby nieobecności, przygotowanie projektu oraz udział w dyskusji podczas co najmniej trojga zajęć gwarantują ocenę dobrą. Nieprzekroczenie dozwolonej liczby nieobecności, przygotowanie projektu oraz udział w dyskusji podczas połowy zajęć gwarantują ocenę dobrą z plusem. Nieprzekroczenie dozwolonej liczby nieobecności, przygotowanie projektu oraz udział w dyskusji podczas (niemal) wszystkich zajęć gwarantują ocenę bardzo dobrą (a w wypadkach szczególnego zaangażowania – celującą). 7 ECTS to 175-210 godz. Oznacza to 30 uczestnictwa w zajęciach i 145–180 pracy własnej osoby studiującej. |
Praktyki zawodowe: |
– |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.