Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Komparatystyka dyskursów (dziennikarskiego, artystycznego, naukowego, filozoficznego)

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3001-C2K-LK6
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Komparatystyka dyskursów (dziennikarskiego, artystycznego, naukowego, filozoficznego)
Jednostka: Instytut Literatury Polskiej
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Zajęcia zaznajamiają studentów z podstawową problematyką komparatystyki dyskursów, ze szczególnym uwzględnieniem roli literatury i innych form sztuki w partycypowaniu w dyskursach na aktualne tematy społeczne. Zajęcia omawiają różnorodne relacje, które zawiązują się między literaturą i innymi dyskursami (artystycznym, dziennikarskim, naukowym, filozoficznym, politycznym, religijnym itp.). Pokazują na przykładach związki między wybranymi dyskursami, np. dyskurs polityczny a muzyka popularna; literatura – malarstwo – feminizm; dyskurs dziennikarski a beletrystyka (reportaż literacki); dyskurs naukowy – religia – literatura; literaturoznawstwo i współczesna humanistyka a przyrodoznawstwo. Uczą praktycznego stosowania metod komparatystycznych do własnych badań i obserwacji społecznych. Przysposabiają do szerokiego, interliterackiego i interkulturowego, postrzegania i rozumienia zjawisk humanistycznych.

Pełny opis:

Konwersatorium prezentuje, jak dyskursy, często przecinające się, dopełniające lub wykluczające, tworzą całość kultury. Ogniskują się one wokół różnych zagadnień społecznych, które artykułowane są w rozmaity sposób przez poszczególne grupy, narody, systemy, ale także w zależności od przyjętego medium i typu dyskursu (np. naukowego czy religijnego lub artystycznego). Komparatystyka dyskursów zajmuje się badaniem właśnie tych różnic, ujmując zbliżenia i przecięcia rozmaitych dyskursów. Konwersatorium ukazuje, między innymi, jak dyskursy, niosąc określone wartości i wiedzę, powiązane są z władzą i mechanizmami kontroli, co skutkuje marginalizowaniem jednych dyskursów przez inne, dążnością do monopolizowania prawdy i wiedzy.

Przykładowe zagadnienia podejmowane w dyskusjach na zajęciach to: atrakcyjność komunikatu politycznego przedstawionego w formie muzycznej i tworzenie wspólnot akustyczno-ideologicznych; sztuka jako kreatywna reakcja na rzeczywistość społeczno-polityczną („artivism” jako połączenie art i activism); malarstwo prerafaelitów jako genderowa interpretacja ballad romantycznych; estetyka i literackość literatury faktu; chemiczne metafory w literaturze poświęconej faszyzmowi i Holokaustowi.

Na zajęciach dzieło literackie nie jest rozpatrywane jako pojedynczy fenomen, lecz jako element szerokiego dyskursu, uwikłany w procesy społeczne i powiązany z interakcjami międzyludzkimi. Konwersatorium prezentuje interdyscyplinarne i metanaukowe podejście służące do kompleksowego opisania zjawisk kulturowych poprzez wpisanie ich w różne konteksty, dając pogłębioną wiedzę o człowieku oraz tworzonej przez niego cywilizacji i kulturze.

Literatura:

Lektury – uzależnione od zainteresowań studentów, od wcześniejszych zajęć. Możliwe jest uwzględnienie także innych rodzajów dyskursu, np. religijnego, politycznego, reklamowego itd.

I. Teoria (teksty do wyboru)

1. Teun A. van Dijk, „Badania nad dyskursem”, w: „Dyskurs jako struktura i proces”, red. G. Grochowski, Warszawa 2001.

2. M. Dąbrowski, „Dyskurs jako przedmiot komparatystyki”, w: „Komparatystyka dzisiaj”, t. 1: „Problemy teoretyczne”, red. E. Szczęsna, E. Kasperski, Kraków 2010 lub M. Dąbrowski, „Komparatystyka dyskursu/dyskurs komparatystyki”, Kraków 2009 (bez exemplum).

3. E. Kasperski, „Trzy studia o dyskursie. Próba krytyki”, w: tegoż, „Kategorie komparatystyki”, Warszawa 2010.

4. J. Kabus, "Analiza dyskursu w naukach humanistycznych", w: "Język w komunikacji", nr 2, 2012.

II. Dyskurs artystyczny

1. „Sztuka i polityka. Muzyka popularna”, red. M. Jeziński, Ł. Wojtkowski, Toruń 2012 (tu: M. Białas, „O specyfice muzyki politycznej”, F. Pierzchalski, „Nina Simone – gniew i duma jako narzędzie walki z rasizmem w USA w latach 60. XX wieku”).

2. Dyskurs polityczny/historyczny w dyskursie filmowym (adaptacje sztuk Szekspira – „Henryk V”, „Ryszard III”, „Koriolan”).

3. Adaptacje i ekranizacje tekstów literackich (np. „Kochanica Francuza”, „Tristram Shandy”, „Dziady”).

4. Malarstwo prerafaelitów a ballady Johna Keatsa i Alfreda Tennysona albo: Malarstwo Jacka Malczewskiego a inne sztuki (utwory literackie, muzyczne i filmowe).

III. Dyskurs dziennikarski

1. E. Hemingway, „Sygnowano: Ernest Hemingway” albo: E. E. Kisch, “Szalejący reporter” .

2. G. Orwell, „I ślepy by dostrzegł”; „Eseje”; “Kilka myśli o ropusze zwyczajnej oraz inne nieznane szkice, opowiadania i eseje”.

3. Przykłady Nowego Dziennikarstwa, dziennikarstwa gonzo – np. G. Talese, T. Wolfe, N. Mailer, H. Thompson, T. Capote; w Polsce: Ziemowit Szczerek.

IV. Dyskurs naukowy

1. G.G. Byron, „Kain” (w kontekście geologii i teorii Cuviera).

2. H. G. Wells, „Wyspa Doktora Moreau” (ewentualnie „Wehikuł czasu”).

3. F. Durrenmatt, „Fizycy” albo P. Levi, „Układ okresowy” albo T. Stoppard, „Arkadia”.

4. A. Sokal, J. Bricmont, „Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów”, tłum. P. Amsterdamski, Warszawa 2004 (fragm.).

V. Dyskurs filozoficzny

1. J. Barth i postmodernizm, („Zagubiony w labiryncie śmiechu”).

2. J. Sławiński, „Wypowiedź literacka a wypowiedź filozoficzna: trzy kwestie i jedna ponadto”, w: idem, „Próby teoretycznoliterackie”, Kraków 2000.

3. Z. Zarębianka, Filozofia wobec literatury. Literatura wobec filozofii. Warianty wzajemnych odniesień. Rekonesans, „Filo-Sofija” Nr 34 (2016/3/I), s. 141-152.

Lista lektur może ulec zmianie.

Lektury uzupełniające (dla zainteresowanych):

1. Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie. Radziejowice 6-8 lutego 1997 r., red. A. Nowicka-Jeżowa, Izabelin 1998.

2. A. Duszak, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.

3. Dyskurs jako struktura i proces, red. G. Grochowski, Warszawa 2001 (wybrane studia).

4. M. Dąbrowski, Dyskurs jako przedmiot komparatystyki [w:] tegoż, Literatura i konteksty. Rzeczy teoretyczne, Warszawa 2011.

5. M. Dąbrowski, Komparatystyka kulturowa [w:] Komparatystyka dla humanistów, red. M. Dąbrowski, Warszawa 2011.

6. Formacje dyskursywne w kulturze, językach i literaturze europejskiej XX wieku, red. L. Rożek, Częstochowska 2005 (wybrane studia).

7. M. Foucault, Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa 1977.

8. M. Foucault, Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970, tłum. M. Kowalska, Gdańsk 2002.

9. J. Habermas, Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2003.

10. W. Kalaga, Mgławice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja, Kraków 2001.

11. E. Kasperski, Trzy studia o dyskursie. Próba krytyki [w:] tegoż, Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.

12. Z. Mitosek, Studium historyczno-porównawcze: Mickiewicz – Marks [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. II: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.

13. E. Rewers, Teorie dyskursu i ich znaczenie dla badań nad literaturą, „Kultura i Społeczeństwo” 1995, nr 1.

14. W. Sadowski, Religia – literatura. Litania w modlitwie i w poezji [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. II: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.

15. E. Szczęsna, Dyskurs internetowy a literacki. O niektórych relacjach między internetem a literaturą [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. II: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.

Efekty uczenia się:

W toku zajęć student uzyskuje podstawową umiejętność myślenia o problemie dyskursywizacji kultury. Przyswaja sobie terminologię z zakresu komparatystyki dyskursów i umie się nią posługiwać. Nabywa umiejętności postrzegania, rozumienia i objaśniania zjawisk literatury oraz kultury w kategoriach ich wzajemnych relacji i oddziaływań na płaszczyźnie dyskursów. Uczy się rozpoznawania problematyki badawczej oraz praktycznych zastosowań uzyskanej wiedzy i nabytych umiejętności w obcowaniu z różnorodnymi formami literatury, sztuki i kultury. Analizuje teksty literackie i teksty kultury w ujęciu dyskursywnym.

Metody i kryteria oceniania:

- kontrola obecności (dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze)

- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

- praca końcowa

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)