Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Literatura i kultura po 1864 r.

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3001-P1A2LP
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Literatura i kultura po 1864 r.
Jednostka: Instytut Literatury Polskiej
Grupy: Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia
Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia, II rok
Minimum programowe specjalności: Literatura i kultura polska w perspektywie europejskiej i światowej
Przedmioty obowiązkowe dla II roku specjalności LiKPwPEiŚ - stacjonarne 1-go stopnia
Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...)
Punkty ECTS i inne: 8.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Ukończony I rok filologii polskiej na specjalności „Literatura polska i język polski w cywilizacji europejskiej.

Student powinien orientować się w zakresie historii literatury i kultury polskiej do XIX wieku oraz posiadać wiedzę z zakresu poetyki. Osiągnięcie efektów uczenia wspomoże uczestnictwo w odpowiednich zajęciach oferowanych przez Instytut Literatury Polskiej UW.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Zajęcia poświęcone są literaturze i kulturze polskiej lat 1864-1918. Wprowadzają one słuchaczy w najważniejsze zagadnienia historii literatury polskiej drugiej połowy XIX wieku (1864-1918) w perspektywie najważniejszych zjawisk literatury i kultury europejskiej. Okres ten traktowany jest jako całość o zmiennej dynamice. Zachowując strukturalny zwyczajowy podział na epokę pozytywizmu i Młodej Polski, ćwiczenia wykorzystują kategorie formacji kulturowych, które ujmują zjawiska artystyczne i przemiany świadomości literackiej w dłuższym przebiegu. Taki sposób myślenia o literaturze XIX wieku pozwala łatwiej wprowadzić perspektywę porównawczą – ukazać zjawiska polskie na tle literatury Europy Zachodniej, Rosji i Skandynawii (żeby wskazać najważniejsze dla tego czasu kierunki inspiracji). Ćwiczenia pokazują także możliwości interpretacji tekstów literackich, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy komparatystycznej i kulturowej. Szczegółowy program zależy od prowadzącego ćwiczenia.

Pełny opis:

Ćwiczenia poświęcone są najważniejszym zagadnieniom historii literatury i kultury polskiej po roku 1864, oglądanym w perspektywie komparatystycznej. Ich zadaniem jest przygotowanie studentów do samodzielnego zgłębiania problematyki literatury drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Materiał uporządkowany został wedle kryteriów genologicznych i chronologicznych, ale także - biograficznych. Ambicją prowadzących jest bowiem zachowanie perspektywy "personalnej", czyli przedstawienie indywidualnych artystycznych, filozoficznych i egzystencjalnych wyborów pisarzy tego okresu, tak dramatycznych zarówno po stronie pozytywistycznego modelu "samoograniczenia", jak i po stronie modernistycznych "ekspresji". Te indywidualne wybory nie tylko składają się na biografię zbiorową czynnych wówczas artystycznie pokoleń (tzw. pozytywiści warszawscy, drugie pokolenie pozytywistów, pisarze Młodej Polski pierwszej i drugiej generacji), ale pozwalają też uchwycić dynamikę kultury, związaną z przeżywaniem historii i nowoczesności, z przemianami formuły polskości i zmianami na rynku literackim, np. takimi jak profesjonalizacja zawodu pisarza i dziennikarza czy procesy komunikacyjne związane z narodzinami "społeczeństwa spektaklu" i rozwojem kultury popularnej.

Zajęcia konsekwentnie starają się więc wprowadzać perspektywę kulturologiczną - traktowaną jako niezbędne osocze dzieł literackich. [Myślę, że można uznać, że zawiera się to w kontekście historii kultury, o którym mowa później]. Kontekst historii kultury pozwala lepiej pokazać różnorodne języki, którymi mówi literatura polska drugiej połowy XIX w., takie jak: tendencyjność, realizm, naturalizm, symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm, groteska. Współbrzmią one z innymi, wpisanymi w wybory światopoglądowe, takimi jak: pozytywistyczny optymizm i „negatywizm”, dekadentyzm, melancholia, utopia, rewolucja, nihilizm, feminizm, immoralizm spod znaku "satanistycznych" eksperymentów Przybyszewskiego, franciszkanizm, modernizm katolicki.

Przedmiotem zajęć jest także kształtowanie się w tym czasie odpowiedzi na pytanie, czym jest literatura? - a nie tylko jakie są jej obowiązki czy przywileje. Jest to bowiem okres narodzin fachowej krytyki literackiej i profesjonalnej nauki o literaturze.

Ćwiczenia – 60 godzin,

Przygotowanie się do ćwiczeń/zaliczeń/egzaminów – 180 godzin

Razem: 240 godzin = 8 ECTS

Literatura:

Oprócz poniższej listy obowiązuje również znajomość tematyki wykładu oraz ćwiczeń.

Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985 (BN I 249);

Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, wyd. 3 przejrz. i uzup., Wrocław 2000 (BN I 212);

Adam Asnyk, Poezje zebrane, Toruń 2000 (Sen grobów, Nad głębiami);

Michał Bałucki, Dom otwarty, oprac. T. Weiss, Wrocław 1981 (BN I 236);

Wacław Berent, Próchno, oprac. J. Paszek, wyd. 2 zmien., Wrocław 1998 (BN I 234);

Wacław Berent, Ozimina, oprac. M. Głowiński, Wrocław 1974 (BN I 213);

Stanisław Brzozowski, Legenda Młodej Polski [w tegoż:] Eseje i studia o literaturze, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Wrocław 1990 (BN I 258);

Stanisław Brzozowski, Płomienie, wydanie dowolne;

Ignacy Dąbrowski, Śmierć, oprac. T. Lewandowski, Kraków 2001;

Adolf Dygasiński, Pisma wybrane, pod red. B. Horodyskiego, Warszawa 1949-1954 – t. 3: Zając; t. 4: Gody życia

Karol Irzykowski, Pałuba. Sny Marii Dunin, oprac. A. Budrecka, Wrocław 1981 (BN I 240);

Karol Irzykowski, Czyn i słowo [w tegoż:] Wybór pism krytycznoliterackich, oprac. M. Głowala, Wrocław 1975 (BN I 222);

Roman Jaworski, Historie maniaków, Kraków 1978.

Jan Kasprowicz, Wybór poezji, oprac. J. J. Lipski, wyd. 3 rozszerz., Wrocław 1990 (BN I 120);

Jan August Kisielewski, W sieci [w tegoż:] Dramaty, oprac. R. Taborski, Wrocław 1969 (BN I 196);

Maria Komornicka, Utwory poetyckie, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1996;

Maria Konopnicka, Poezje, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1967 (Obrazki, Italia);

Maria Konopnicka, Nowele, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1962 (Na normandzkim brzegu, Obrazki więzienne, Józefowa, Krysta, Panna Florentyna, Żydóweczka) oraz Szpital żydowski w Warszawie, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2015, R. VIII (L);

Józef Ignacy Kraszewski, Hrabina Cosel, Warszawa 1988 lub Stara baśń. Powieść z IX wieku, oprac. W. Danek, przejrz. i uzup. S. Burkot, wyd. 6, Wrocław 1988 (BN I 53);

Józef Ignacy Kraszewski, Dziecię Starego Miasta, wstęp W. Danek, przejrz. i uzup. S. Burkot, wyd. 5, Wrocław 1988 (BN I 71);

Jan Lam, Dzieła literackie, t. 1: Wielki świat Capowic, oprac. M. Gantzowa, komen. S. Frybes, Warszawa 1956;

Bolesław Leśmian, Poezje wybrane (Sad rozstajny), oprac. J. Trznadel, wyd. 3 rozszerz., Wrocław 1991 (BN I 217);

Bolesław Leśmian, Przygody Sindbada Żeglarza, Warszawa 1965;

Tadeusz Miciński, Poezje, Kraków 1980;

Tadeusz Miciński, Kniaź Patiomkin [w tegoż:] Utwory dramatyczne, t. 1, wybór i oprac. T. Wróblewska, Kraków 1996;

Tadeusz Miciński, Nietota, Kraków 2002;

Eliza Orzeszkowa, Pisma zebrane, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1947-1953 – t. 5-6: Pan Graba lub t. 8: Marta; t. 9-10: Meir Ezofowicz; t. 14: Dziurdziowie lub t. 15: Cham; t. 26: Dwa bieguny; t. 36: Gloria victis;

Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1996 (BN I 292);

Poetki Młodej Polski, zebr. i oprac. J. Z. Jakubowski, Warszawa 1963 lub Poetki przełomu XIX i XX wieku. Antologia, oprac. zespół pod red. J. Zacharskiej, Białystok 2000 (zwłaszcza: Bronisława Ostrowska, Maryla Wolska, Kazimiera Zawistowska);

Bolesław Prus, Pisma, pod red. Z. Szweykowskiego, Warszawa 1948-1952 – t. 7: Anielka; t. 14-17: Emancypantki; t. 18-20: Faraon;

Bolesław Prus, Kroniki, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1994 (BN I 285) lub „Obrazy wszystkiego”. O literaturze i sztuce – wybór z „Kronik”, wybór i wprowadzenie S. Sandler, przypisami opatrzył B. Szleszyński, Warszawa 2006;

Bolesław Prus, Lalka, oprac. J. Bachórz, wyd. 2 przejrz., Wrocław 1998 (BN I 262);

Bolesław Prus, Nowele i opowiadania, wydanie dowolne - Katarynka, Kamizelka, Omyłka, Pleśń świata, Pod szychtami, Przygoda Stasia, Sen, Widziadła, Z legend dawnego Egiptu;

Bolesław Prus, Placówka, oprac. T. Żabski, Wrocław 1987 (BN I 251);

[Utwory Prusa można też przeczytać w opracowaniach z serii Edycja krytyczna „Pism wszystkich” Bolesława Prusa]

Stanisław Przybyszewski, Wybór pism, oprac. R. Taborski, Wrocław 1966 (BN I 190);

Władysław St. Reymont, Chłopi, oprac. F. Ziejka, Wrocław 1991 (BN I 279);

Władysław St. Reymont, Ziemia obiecana, oprac. M. Popiel, Wrocław 1996 (BN I 286);

Henryk Sienkiewicz, Dzieła. Wydanie zbiorowe, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1948-1955 – t. 7-19: Trylogia; t. 20-22: Quo vadis; t. 29-31: Bez dogmatu; t. 32-34: Rodzina Połanieckich;

Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki, (wybór), przedm. i oprac. Z. Najder, Warszawa 1956;

Leopold Staff, Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, wyd. 3, Wrocław 1985 (BN I 181) – teksty z tomów do roku 1918;

Andrzej Strug, Dzieje jednego pocisku, Kraków 1957;

Antoni Sygietyński, Wysadzony z siodła, Kraków 1955 lub Na skałach Calvados, Warszawa 1991;

Aleksander Świętochowski, Nowele i opowiadania, oprac. S. Sandler, Wrocław 1965 (BN I 185);

Aleksander Świętochowski, Dumania pesymisty, wstęp i oprac. E. Paczoska, Warszawa 2002;

Aleksander Świętochowski, Liberum veto, t. 1, wybór S. Sandler, Warszawa 1976 (fragmenty z lat 80. XIX wieku);

Teka Stańczyka, oprac. A. Dziadzio, Kraków 2007 (wybrane fragmenty);

Kazimierz Tetmajer, Poezje wybrane, oprac. J. Krzyżanowski, wyd. 2 zmien., Wrocław 1968 (BN I 123);

Kazimierz Tetmajer, Na skalnym Podhalu, oprac. J. Kolbuszewski, Wrocław 1998 (BN I 290);

Stanisław Witkiewicz, Na przełęczy, t. 1-2, oprac. R. Hennel, Kraków 1978;

Stanisław Witkiewicz, Sztuka i krytyka u nas [w tegoż:] Pisma zebrane, pod red. J. Z. Jakubowskiego i M. Olszanieckiej, t. 1, Kraków 1971 (Malarstwo i krytyka u nas, Mickiewicz jako kolorysta, Największy obraz Matejki);

Stanisław Wyspiański, Warszawianka. Noc listopadowa, oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1967 (BN I 193);

Stanisław Wyspiański, Wesele, oprac. J. Nowakowski, wyd. 2, Wrocław 1977 (BN I 218);

Stanisław Wyspiański, Wyzwolenie, oprac. A. Łempicka, Wrocław 1970 (BN I 200);

Gabriela Zapolska, Dramaty, oprac. A. Raszewska, t. 2: Sybir, Wrocław 1961;

Gabriela Zapolska, Kaśka Kariatyda, Kraków 1965;

Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej, oprac. T. Weiss, wyd. 3, Wrocław 1978 (BN I 187);

Gabriela Zapolska, Ich czworo [w tejże:] Żabusia. Ich czworo, oprac. T. Weiss, Wrocław 1974 (BN I 219);

Tadeusz Żeleński-Boy, Słówka, wstęp i wybór tekstów T. Weiss, Wrocław 1988 (BN I 255);

Stefan Żeromski, Dzienniki, oprac. J. Kądziela, Wrocław 1980 (BN I 238) lub Zofia Nałkowska, Dzienniki, t. 1: 1899-1905, oprac., wstęp i koment. H. Kirchner, Warszawa 1975;

Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni, oprac. I. Maciejewska, Wrocław 1987 (BN I 254);

Stefan Żeromski, Popioły, oprac. J. Paszek, wstęp I. Maciejewska, Wrocław 1996 (BN I 289);

Stefan Żeromski, Dzieje grzechu [w tegoż:] Pisma zebrane, pod red. Z. Golińskiego, t. 12-13, seria 2: Powieści, Warszawa-Kielce 2015;

Stefan Żeromski, Wierna rzeka, oprac. Z. J. Adamczyk, Wrocław 1978 (BN I 232);

Stefan Żeromski, Wybór opowiadań, oprac. A. Hutnikiewicz, Wrocław 1971 (BN I 203);

Jerzy Żuławski, Na srebrnym globie: rękopis z księżyca, przedm. S. Lem, posł. K. Kordylewski, Kraków 1975.

Efekty uczenia się:

Student po skończonym cyklu zajęć i wykładzie osiąga następujące efekty w obrębie 3 najważniejszych obszarów: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych:

1) wiedza

zna elementarną terminologię historycznoliteracką;

orientuje się w zakresie podstawowym w dynamice rozwoju procesu historycznoliterackiego, właściwego dla drugiej połowy XIX wieku, z uwzględnieniem perspektywy komparatystycznej i kulturowej;

zna wybrane koncepcje historycznoliterackie związane z epoką;

orientuje się w filozoficznych podstawach polskiej i europejskiej literatury 2 poł. XIX w. oraz w ogólnych relacjach między literaturą a sztuką oraz literaturą a humanistyką tego czasu;

charakteryzuje podstawowe kategorie i prądy epoki, takie jak utylitaryzm, scjentyzm, organicyzm, pozytywizm, modernizm, Młoda Polska, dekadentyzm, tendencyjność, realizm, naturalizm, symbolizm, ekspresjonizm, groteska;

rozpoznaje w wymiarze podstawowym strategie wybranych pisarzy tego okresu wobec przemian kulturowych;

posiada podstawy do krytycznej analizy zjawisk literackich i kulturowych charakterystycznych dla tego okresu;

ma elementarną wiedzę na temat miejsca epoki w całości dziewiętnastowiecznej formacji kulturowej;

2) umiejętności

potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk historycznoliterackich;

potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną w celu analizy i interpretacji;

potrafi interpretować dzieła literackie tego okresu, zarówno w dyskusji, jak i pisemnie, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy;

posiada umiejętność, wyciągania wniosków, dyskutowania, formułowania sądów i argumentacji;

potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę na podstawie wskazówek wykładu i rozwijać swoje umiejętności z zakresu literatury polskiej 2. poł. XIX wieku;

potrafi korzystać z różnych źródeł przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi wyszukiwawczych;

potrafi stosować zaawansowane techniki informatyczno-komunikacyjne;

umie ocenić przydatność typowych metod, procedur i praktyk w refleksji nad literaturą polską i obcą 2 poł. XIX wieku.

3) kompetencje społeczne

po skończonym cyklu wykładowym student potrafi ocenić poziom swej wiedzy;

zna i docenia wartość badań historycznoliterackich dotyczących 2 poł. XIX wieku i ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury oraz zidentyfikowania i nazwania relacji między dziewiętnastowiecznością a współczesnością;

ma przekonanie o sensie i wartości rozumiejącej lektury historycznoliterackiej w kontekście budowania wspólnoty kulturowej;

ma przekonanie o wadze profesjonalnej wiedzy historycznoliterackiej;

docenia wagę odpowiedniego przygotowania do profesjonalnej dyskusji na temat historii literatury polskiej 2 poł. XIX wieku.

Metody i kryteria oceniania:

Aktywność na zajęciach, zaliczony test z lektur oraz pozytywnie oceniona praca roczna dopuszczają studenta do egzaminu ustnego. Ocena z egzaminu ustnego jest końcową oceną z przedmiotu. Zakres egzaminu określa lista zagadnień egzaminacyjnych dostępnych: http://zaklad2polowyxixwieku.uw.edu.pl/lista-zagadnien/

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin, 40 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Damian Makuch
Prowadzący grup: Damian Makuch
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2024-10-01 - 2025-06-08
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin, 40 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Damian Makuch
Prowadzący grup: Damian Makuch
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)