Historia kultury polskiej XIX w.

obowiązkowe

Zajęcia przeznaczone dla studentów i studentek II roku studiów I stopnia.

Założenia: podstawowa wiedza o epoce i orientacja w najważniejszych zjawiskach kulturowych wieku XIX.

w sali

Zajęcia korespondują z wykładem pod tym samym tytułem, który ma charakter syntetyczny i w ogólnym zarysie stabilizuje obraz kultury poszczególnych epok dawnych. Ćwiczenia prezentują różnorodne aspekty kultury polskiej w XIX wieku. Student wybiera jedną z oferowanych grup.

Osoba studiująca musi zrealizować 30h ćwiczeń w pierwszym semestrze oraz 30h ćwiczeń w drugim semestrze. Na drugi semestr obowiązuje osobna rejestracja. Zajęcia mają charakter sproblematyzowany i monograficzny. Poświęcone są bądź wybranym procesom, bądź wybranym tekstom kultury, jednak na tyle nośnym i charakterystycznym dla XIX wieku, że umożliwiają prześledzenie zaplecza mentalnego, komunikacyjnego i estetycznego epoki.

W semestrze zimowym roku 2025/2026 do wyboru będą zajęcia prowadzone przez dr hab. Agatę Łukszę, dr hab. prof. ucz. Małgorzatę Litwinowicz-Droździel, dr Piotra Kubkowskiego, dr hab. prof. ucz. Iwonę Kurz.

dr Piotr Kubkowski: "Narodziny ciała nowoczesnego"

Program zajęć skoncentrowany jest wokół ciała/cielesności jako podmiotów historii. Poszczególne spotkania poświęcone będą zagadnieniom takim jak: normy zdrowia kształtujące się w XIX wieku, sport i jego praktyki, higiena, zdrowie publiczne.

dr Agata Łuksza: "Warszawa się bawi: teatr, widowiska i narodziny kultury popularnej w XIX wiek

Zajęcia przewidują wspólne rekonstruowanie „mapy” bawiącej się Warszawy w odwołaniu do pamiętników, materiałów prasowych, materiałów ikonograficznych, repertuarów, etc. Pełna lista lektur zostanie przedstawiona na początku semestru.

dr hab. Małgorzata Litwinowicz-Droździel, prof. ucz.: "Opowieści niesamowite. Narracja i wyobraźnia w kulturze XIX wieku"

Opowiadanie jest ważnym gatunkiem i praktyką w wieku XIX. Skupiając się właśnie na praktykach opowiadania i sięgając do fantastycznych, gotyckich, detektywistycznych i futurologicznych tekstów z epoki prześledzimy najistotniejsze zmiany społeczne i medialne dokonujące się w kulturze polskiej i europejskiej w wieku XIX.

dr hab. Iwona Kurz, "Wiek XIX - obrazy i media"

Program łączy perspektywę historii kultury (i do pewnego stopnia historii sztuki) z perspektywą kultury wizualnej, a także z antropologicznym i socjologicznym namysłem nad przemianami emancypacyjnymi i modernizacyjnymi w XIX wieku.

Pryzmatem do badania wieku XIX jest aspekt obrazowy i wizualny, w rozumieniu szerokim, właściwym badaniom kultury wizualnej. Przedstawia krytycznie nowe lub charakterystyczne formy obrazowe, media i techniki przekazu, które wprowadza wiek XIX (jak fotografia, pocztówka, panorama), oraz właściwe epoce figury „wyobraźni zbiorowej”, jej mity i fascynacje, ale też przemiany widzenia w polu społecznym.

Patrz spis lektur do poszczególnych grup zajęciowych

Student/studentka zna i rozumie:

• pojęcie dziewiętnastowieczności – w sensie chronologicznym oraz jako model kultury;

• podstawowe procesy i kategorie składające się na pojęcie dziewiętnastowieczności w kulturze polskiej i kulturach sąsiedzkich, w Europie Zachodniej oraz w ujęciu globalnym;

• klasyczne teksty dotyczące XIX wieku w wymiarze polskim i europejskim, zastosowane w nich metodologie i perspektywy;

• medialne wymiary dziewiętnastowieczności – słowo, obraz, widowisko - oraz ich wpływ na kształt procesu kulturowego;

• podstawową terminologię stosowaną w pracach z zakresu historii kulturowej;

• metody analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kultury XIX wieku, uwzględniające ich regionalną, klasową i genderową specyfikę.

•

Student/studentka potrafi:

• mapować zasoby dotyczące wieku XIX: archiwa, ale przede wszystkim zasoby cyfrowe piśmienne, dźwiękowe i wizualne oraz samodzielnie bądź przy wsparciu osoby prowadzącej zajęcia te zasoby wykorzystywać we własnej pracy (samodzielna lektura, przygotowanie własnego tekstu bądź prezentacji);

• interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny;

• określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji w wieku XIX;

• wykorzystywać metodologie badawcze oraz narzędzia właściwe naukom o kulturze zarówno przy analizie fenomenów historycznych, jak i zjawisk „długiego trwania XIX wieku”;

• napisać tekst naukowy, samodzielnie dobierając literaturę oraz zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych oraz przygotować wprowadzenie do lektury źródłowej oraz wybranego opracowania;

• zabierać głos w dyskusji stosując poprawne strategie argumentacyjne i operacje logiczne;

• rozróżniać: perspektywę historii kulturowej od historii politycznej, historii literatury czy historii sztuki;

• korzystać z wybranej literatury przedmiotu w języku obcym;

Student/studentka jest gotów do:

• nabywania wiedzy dotyczącej historii kultury polskiej wieku XIX w ujęciu lokalnym, europejskim i globalnym;

• dostrzegania, wyodrębniania i opisywania ludzkich praktyk i doświadczeń w wymiarze historycznym;

• rozumienia znaczenia perspektywy jednostkowej i mikrospołecznej dla badań nad przeszłością;

• dostrzegana świadectw „długiego wieku XIX” w kulturze współczesnej, jej praktykach, zjawiskach kultury popularnej i adekwatnej interpretacji tych zjawisk.

Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u osoby prowadzącej. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach (30%) w semestrze skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć. Jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50% w semestrze.

Osoby, które nie zaliczą nieobecności, nie mogą w pierwszym semestrze złożyć pracy pisemnej, a tym samym uzyskać zaliczenia.

Podstawą wystawienia oceny końcowej w pierwszym semestrze jest ocena pisemnej pracy semestralnej. Ocena końcowa może zostać podwyższona ze względu na dużą aktywność podczas zajęć (zabieranie głosu w dyskusjach, formułowanie pytań, wykazywanie się bardzo dobrą znajomością lektur) w trakcie całego semestru

W pisemnej pracy semestralnej (ramowa objętość 10 stron) oceniana będzie przede wszystkim (70%) wiedza na temat wybranych aspektów kultury polskiej XIX wieku i umiejętność posługiwania się wprowadzonymi podczas zajęć koncepcjami teoretycznymi, a także poprawność językowa i stylistyczna (20%) oraz struktura wypowiedzi pisemnej (10%).

Szacunkowy nakład pracy osoby uczestniczącej w zajęciach:

udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 60h (2 ECTS), przygotowanie pracy semestralnej 60h (2 ECTS). Łącznie 5 ECTS (150h).

Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pisemnych pracach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstów.