Akademia filmu awangardowego 4

fakultatywne

Student powinien orientować się w szerokim zakresie zagadnień związanych z historią i historią kultury i sztuki, naukami społecznymi. Powinien posiadać podstawową wiedzę dotyczącą sztuki filmowej – zarówno kina fabularnego jak i dokumentalnego oraz sztuki współczesnej. Student powinien rozpoznawać podstawowe gatunki sztuki filmowej – rozpoznawać formy wyrazu przynależne filmowi i sztukom audiowizualnym – które tradycyjnie przynależą do kina fikcji i kina faktów.

Zajęcia wykładowe połączone z projekcją filmów, podczas których studenci zapoznają się ze zjawiskami awangardy filmowej od lat 20. XX do 2000. Zajęcia przybliżają tradycję kina awangardowego, kładąc nacisk na ujęcia teoretyczne i wskazują współczesne filmy dokumentalne, których autorzy posługują się językiem wypracowanym na gruncie awangardy. Studenci zapisani na zajęcia otrzymają bezpłatnie publikację, która ukaże się w grudniu.

Wykładowcy i wykładowczynie: dr Marcin Borchardt, Sebastian Cichocki, prof. dr hab. Marcin Giżycki, Paulina Haratyk, Karol Radziszewski, prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz, dr Gabriela Sitek

Warunkiem udziału w zajęciach jest wykupienie karnetu filmowego. Koszt karnetu to: 100 zł. Zajęcia rozpoczynają się we wtorek 11 października. Wszystkie zajęcia odbywają się w kinie Elektronik (gen. Józefa Zajączka 7)

Koordynatorka: g.sitek@uw.edu.pl

Szczegóły dotyczące zajęć: www.akademiadokumentalna.pl

Wśród przedstawionych tematów zajęć znajdują się zagadnienia stanowiące kanon historii kina światowego: Wielka Awangarda – film dadaistyczny („Balet mechaniczny” Fernanda Légera, 1924, „Antrakt” René Claira, 1924), film surrealistyczny („Pies andaluzyjski” Luisa Buñuela i Salvadora Dali, 1929, „Złoty wiek” Luisa Buñuela, 1930), „Muszelka i pastor” Germaine Dulac, 1927, jak również pionierskie realizacje polskiego filmu awangardowego lat 20. i 30. („Przygoda człowieka poczciwego” Franciszki Themerson i Stefana Themersona, 1937; filmy zrekonstruowane współcześnie na podstawie śladów, zachowanych koncepcji m.in. „Apteka” Bruce’a Checefsky’ego 2001, „Drobiazg melodyjny” tegoż, 2006, „Jalu Kurek - OR - Obliczenia rytmiczne” 1985). Zwrócenie uwagi na tradycję dwudziestowiecznej awangardy filmowej jest istotne zarówno z powodu wypracowania na jej gruncie pierwszych poetyk filmowych jak i jej konstytutywnego wpływu na kształt sztuki awangardowej (por. R. W. Kluszczyński, „Film – sztuka Wielkiej Awangardy”, Warszawa-Łódź 1990).

Uczestnicy zajęć poznają tradycję kina amerykańskiej awangardy lat 20., 30. i 40. (m.in. “Glimpse of the Garden”, 1957, “Notebook”, 1962-1963, “Go! Go! Go!”, 1962-1964, Marie Menken, „Sieci popołudnia” Mai Deren i Alexandra Hammida, 1943, „Rytuał w przetworzonym czasie” Mai Deren, 1946, „Meditation on Violence” Mai Deren, 1948, „Ognie sztuczne” Kenetha Angera, 1947). Program cyklu zajęć obejmuje dzieje amerykańskiej awangardy filmowej lat 60. do lat 20. XXI w. (m.in. filmy „Ścinki z życia szczęśliwego człowieka”, 2012, Jonasa Mekasa, twórczość Andy Worhola). W ramach zajęć uczestnicy zapoznają się z zagadnieniami związków kina amatorskiego i awangardy, historią i współczesnymi realizacjami kina found footage. twórczością Josepha Beuysa.

Zajęcia obejmują omówienie tekstów autorstwa awangardzistów, w tym szczególnie reżyserek filmowych, które podejmowały tematy związane z szeroko rozumianą refleksją o formie filmowej oraz kinie, która nadal pozostaje mało znana, praktyką reżyserską – warsztatem, relacją między kinem a nurtami/postawami kulturowymi: feminizmem, czarnym feminizmem, kolonializmem i postkolonializmem, teorią queer. W ramach zajęć zostaną zaprezentowane koncepcje teoretyczne reżyserek: Germaine Dulac, Mai Deren, Laury Mulvey, Julie Dash, Trinh T. Minh-ha, Alexandry Juhasz. Projekcje obejmą twórczość filmową tych postaci, która ma znaczący wpływ na kształtowanie tradycji awangardy filmowej. Uczestnicy zajęć zapoznają się z filmami: “Zagadki Sfingi” 1977, “Frida Kahlo & Tina Modotti”, 1982, Laury Mulvey i Petera Wollena, “Illusions”, 1983Julie Dash, , 34 min., “Surname Viet Given Name Nam”, 1989, Trinh T. Minh-ha. Studenci zapisani na zajęcia otrzymają bezpłatnie publikację dotyczącą prezentowanych zagadnień, które ukaże się w grudniu.

Integralną częścią zajęć będą projekcje współczesnych filmów dokumentalnych, czerpiących z tradycji Wielkiej Awangardy i klasycznych dziś realizacji kina awangardowego lat 50., 60., 70. i 80. Echa tych tradycji można doszukać się we współczesnym kinie dokumentalnym jako filmów, których autorzy są współcześnie jedną z najbardziej otwartych na eksperyment grup filmowców. Filmy dokumentalne pozostają często w obiegu festiwalowym, poza głównym nurtem kinowej dystrybucji. Współczesne kino dokumentalne to obecnie jeden z najciekawszych i najszybciej rozwijających się gatunków filmowych. Filmy dokumentalne, które znalazły się w zestawieniu, charakteryzuje nowatorstwo formy, przybliżające je do granicy między dokumentem a kinem eksperymentalnym. Podczas zajęć poruszona zostanie kwestia kreacji w filmie dokumentalnym i perspektywy, z której prowadzona jest narracja, tego, za pomocą jakich środków wyrazu jest budowany perswazyjny przekaz dokumentów. Istotnym zagadnieniem zaproponowanych zajęć będzie kwestia montażu jako procesu organizacji wypowiedzi filmowej.

Zajęcia mają na celu zwiększenie świadomości wpływu tradycji awangardy filmowej na formy wyrazu obecne we współczesnym filmie, w tym szczególnie w filmie dokumentalnym, budowanie kompetencji odbioru sztuki współczesnej.

1.

11.10.2022 (wtorek), godz. 17.00-20.00

Reżyserki Wielkiej Awangardy i ich twórczość we współczesnym filmie dokumentalnym

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

„Muszelka i pastor” (“La Coquille et le clergyman”) Germaine Dulac, 1927, 36 min

”Kochać Innego” (“Love Other: The Story of Claude Cahun and Marcel Moore”), reż. Barbara Hammer, 2006, 55 min

2.

18.10.2022 (wtorek), godz. 17.00-20.00

Kino Wielkiej Awangardy – film dadaistyczny i surrealistyczny

Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Marcin Giżycki

Filmy zaprezentowane w bloku:

„Balet mechaniczny” (“Ballet mécanique”) Fernanda Légera, 1924, 17’

„Antrakt” (“Entr'acte”) René Claira, 1924, 24’

„Pies andaluzyjski” (“Un chien andalou”) Luisa Buñuela i Salvadora Dali’ego, 1929, 16’,

„Złoty wiek” (“L'âge d’or”) Luisa Buñuela, 1930, 64’

3.

25.10.2022 (wtorek), godz. 17.00-20.00

Polska awangarda filmowa od lat 20. do lat 60. – pionierskie realizacje polskiego filmu awangardowego

Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Marcin Giżycki

Filmy zaprezentowane w bloku:

„Europa” Franciszki Themerson i Stefana Themersona, 1931–1932, 12 min

„Przygoda człowieka poczciwego” Franciszki Themerson i Stefana Themersona, 1937, 8 min

„Apteka” Bruce’a Checefsky’ego, 2001, 5 min

„Drobiazg melodyjny” Bruce’a Checefsky’ego, 2006, 6 min

„Mieczysław Szczuka - 5 momentów filmu abstrakcyjnego” Marcina Giżyckiego, 2006, 2 min

„Henryk Berlewi – Kinefaktura” Marcina Giżyckiego, 2012, 3 min

„Był sobie raz…” Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy, 1957, 9 min

„Dom” Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy, 1957, 11 min

„Sztandar Młodych” Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy, 1957, 2 min.

4. Twórczość Mai Deren jako prekursorki amerykańskiej awangardy filmowej i jej kontynuatorek podejmujących temat tańca

8.11.2022

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

„Sieci popołudnia” (“Meshes of the Afternoon”) Mai Deren i Alexandra Hammida, 1943, 14 min.

„Rytuał w przetworzonym czasie” („Ritual in Transfigured Time”) Mai Deren, 1946, 14 min.

“Meditation on Violence”, reż. Maya Deren, 1948, 10 min.

"Lives of Performers", reż. Yvonne Rainer, 1972, 90 min.

5. Filmowy dziennik, codzienność, autobiografizm, dokumentalizm subiektywności w amerykańskiej awangardzie filmowej lat 60. Twórczość Marie Menken, Jonasa Mekasa, Wallace’a Bermana

15.11.2022

Prowadzący zajęcia: dr Marcin Borchardt

“Glimpse of the Garden”, reż. Marie Menken, 1957, 4 min.

“Notebook”, reż. Marie Menken, 1962-1963, 10 min.

“Go! Go! Go!”, reż. Marie Menken, 1962-1964, 11 min.

“Ścinki z życia szczęśliwego człowieka” („Out-Takes from the Life of Happy Man”), Jonasa Mekasa, 2012, 68 min.

“Aleph”, Wallace Berman, 1965-1966, 8 min.

6. Queerowa ekspresja amerykańskiej awangardy filmowej

22.11.2022

Prowadzący zajęcia: Karol Radziszewski

„Ognie sztuczne” („Fajerwerski”) (“Fireworks”) Kennetha Angera, 1947, 20 min.

“Kiss”, “Empire”, “Blow job”, “Chelsea Girls”, "Sleep" Andy’ego Warhola [fragmenty]

“Dyketactics” Barbary Hammer 1973, 4 min.

“Beautiful People” Davida Wojnarowicza, 1987, 30 min.

“Kisieland”, reż. Karol Radziszewski, 2012, 30 min.

7. Kino amatorskie w kontekście awangardy

29.11.2022

Prowadząca zajęcia: Paulina Haratyk

"Woda", reż. Witold Romer, Klub Filmowy Awangarda, Polska 1937

„Regi Poloniae”, reż. Jan i Danuta Maćkow, Stanisław Fischer, AKF Śląsk, Polska1957

„Tramwaj do nieba”, Wincenty Ronisz, Krzysztof Zanussi, AKF Warszawa , 1958

„Dwaj ludzie z szafą”, Roman Polański, Polska 1958 „Współczesna symfonia”, reż. Maciej Korus, Jerzy Ridan, AKF Nowa Huta, Polska 1971

„Manifestacja”, reż. Jan Piechura, AKF Sawa, Polska 1973

„Fragment biografii”, Janina Matejuk, Polska 1983

8. Przyjemność wzrokowa. Antynarracyjna polemika Laury Mulvey i Petera Wollena

6.12.2022

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

Prezentowane filmy:

“Zagadki Sfingi” (“Riddles of the Sphinx”), reż. Laura Mulvey, Peter Wollen, 1977, 92 min.

“Frida Kahlo & Tina Modotti”, reż. Laura Mulvey, Peter Wollen, 1982, 30 min.

9. Postkolonialne refleksje nad tożsamością oraz jej obrazami w twórczości Trinh T. Minh-ha i Julie Dash

13.12.2022

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

“Surname Viet Given Name Nam”, reż. Trinh T. Minh-ha, USA 1989, 108 min.

“Illusions”, reż. Julie Dash, 1983, 34 min.

10. Kobiety wobec Inności. Teoria i aktywistyczne działania Alexandra Juhasz na rzecz środowiska queer i queerowych archiwów wizualnych

20.12.2022

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

„Arbuziarka” („The Watermelon Woman”), reż. Cheryl Dunye, 1996, 90 min.

11. Twórczość Josepha Beuysa i jego współczesny obraz w filmie dokumentalnym

10.01.2023

Prowadzący zajęcia: Sebastian Cichocki

„Beuys. Sztuka to rewolucja” („Beuys”), reż. Andres Veiel, Niemcy 2017, 107 min.

12. Found footage jako technika awangardowych realizacji we współczesnym kinie dokumentalnym

17.01.2023

Prowadząca zajęcia: dr Gabriela Sitek

„Nie jestem twoim murzynem” (“I Am not Your Negro”), reż. Raoul Peck, 2016, 105 min.

13. Test zaliczeniowy

31.01.2023

Podstawowe lektury:

1. „Historie filmu awangardowego”, pod red. Ł. Ronduda, G. Sitek, Fundacja Okonakino, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, korporacja ha!art, Warszawa-Kraków 2020

2. A. Pitrus, „Film awangardowy w latach 1930–1959”, w: „Kino klasyczne. Historia kina”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, t. 2, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2011, s. 549-66

3. A. Pitrus, „Film awangardowy w latach 1960-1980”, w: „Kino epoki nowofalowej. Historia kina”, t. 3, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 659-685

4. A. Pitrus, „Film awangardowy i sztuka wideo końca wieku”, w: „Kino końca wieku. Historia kina”, t. 4., pod red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2019, s. 867-899

5. P. A. Sitney, „Visionary Film: The American Avant-Garde 1943-2000”, Oxford University Press, New York 2002

Lektury zalecane:

6. M. Przylipiak, „Poetyka kina dokumentalnego”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, Gdańsk-Słupsk 2004

7. M. Radkiewicz, „»Władczynie spojrzenia«. Teoria filmu a praktyka reżyserek i artystek”, korporacja ha!art, Kraków 2010

8. „Wideo w sztukach wizualnych”, pod red. R. W. Kluszczyńskiego, T. Załuskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Galeria Labirynt, Łódź-Lublin 2018

9. „Reżyserki kina. Tradycja i współczesność”, pod red. M. Radkiewicz, Rabid, Kraków 2005

10. M. Podsiadło, „Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2013

11. L. Mulvey, "Do utraty wzroku. Wybór tekstów", pod red. Kamili Kuc, Lara Thompson, korporacja ha!art, Era Nowe Horyzonty, Kraków-Warszawa 2010

- Student zna najważniejszych twórców i najwybitniejsze dzieła współczesnego, światowego kina awangardowego oraz teksty teoretyczne wypracowane na gruncie awangardy filmowej,

- Student zna najważniejsze nurty, zjawiska i twórców w historii kina awangardowego i jego relacje ze sztuką filmu dokumentalnego,

- Student wie, na jakie zagadnienia społeczne i historyczne odpowiadały filmy awangardowe i wykorzystujące środki wypracowane na gruncie awangardy filmy dokumentalne,

- Student zna kontekst historyczno-społeczno-kulturowy współczesnego kina dokumentalnego oraz najczęściej poruszaną w konkretnych filmach problematykę

- Student wie, przy użyciu jakich narzędzi teoretycznych i analitycznych badać film awangardowy – zarówno jego światowe realizacje jak i filmy powstałe w Polsce i odnoszące się do rodzimego kontekstu

- Student rozumie funkcjonowanie i znaczenie wideo i filmów awangardowych w różnych kontekstach kulturowych i potrafi wykorzystać narzędzia analityczne przyswojone na zajęciach w samodzielnym poszerzaniu wiedzy z zakresu sztuki współczesnej prezentowanej przez warszawskie galerie

Umiejętności:

- Student potrafi samodzielnie analizować filmy awangardowe pod kątem zastosowanych w nich rozwiązań formalnych i estetycznych,

- Student potrafi samodzielnie analizować filmy awangardowe i sztukę wideo w szerszym kontekście historycznym i społecznym,

- Student potrafi wykorzystać filmy awangardowe w pracy naukowej, np. jako źródło do badań historycznych i socjologicznych,

- Student potrafi wskazać różnice i podobieństwa między językiem kina awangardowego i kina głównego nurtu

Metody oceny pracy studenta (udział w całościowej ocenie pracy studenta):

1. Ocena ciągła: bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność (10/100)

2. Końcowe zaliczenie pisemne - test końcowy 70/100

Warunkiem zaliczenia zajęć będzie napisanie testu końcowego, który odbędzie się na ostatnich zajęciach zaplanowanych w semestrze

3. Kontrola obecności (20/100)

Wymagana jest obecność na więcej niż połowie zajęć. Dopuszczalne są dwie nieobecności. W przypadku każdej kolejnej Uczestnik / Uczestniczka zajęć zobowiązana jest napisać recenzję lub esej o wybranym filmie – na uzgodnienie wcześniej z koordynatorką temat, na którego projekcji był Uczestnik / Uczestniczka zajęć.

Objętość: maksymalnie 3000 znaków. Termin nadsyłania: ostatnie zajęcia w semestrze na adres: g.sitek@uw.edu.pl