Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Stylistyka

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3003-11A3ST
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Stylistyka
Jednostka: Instytut Języka Polskiego
Grupy: Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia
Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia, III rok
Polonistyczne minimum programowe
Przedmioty obowiązkowe dla III roku filologii polskiej - stacjonarne 1-go stopnia
Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...)
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

----

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Zajęcia mają charakter obieralny. Student ma do wyboru różne zajęcia, na których każdy z prowadzący proponuje ćwiczenia różnie sprofilowane pod względem podejmowanych na nich zagadnień. Rejestr proponowanych tematów i lektur dla grupy ćwiczeniowej na dany cykl akademicki dostępny jest w sylabusach szczegółowych przygotowanych przez prowadzących i widoczny dla studentów przed rejestracją na zajęcia. Możliwe wykorzystanie platformy e-learningowej.

Pełny opis:

Bloki tematyczne możliwe do wyboru:

1. Wybrane problemy teorii stylu, np.

Stylistyka a semantyka. Stylistyka a poetyka. System stylistyczny wg szkoły strukturalistycznej. Stylistyka pragmalingwistyczna i kognitywna. Tekstologia. Genologia. Problem gatunków mowy w różnych szkołach genologicznych. Tekst jako dyskurs. Struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzi. Koherencja i kohezja. Natura hipertekstu. Hipertekst literacki i elektroniczny.

2. Odmiany stylistyczne polszczyzny, np.

Zróżnicowanie stylistyczne polszczyzny. Charakterystyka wybranych odmian stylistycznych oraz gatunków, użytecznych w codziennej komunikacji, gatunków naukowych, religijnych, urzędowych i in. Kryteria oceny tekstów zróżnicowanych gatunkowo i stylistycznie, warunki udanej realizacji zamierzonych celów komunikacyjnych w tekstach zróżnicowanych stylowo i gatunkowo.

3. Socjolekty – odmiany języka uwarunkowane społecznie, np.

Typologia i struktura językowa socjolektów. Socjolekty a polszczyzna ogólna. Główne tendencje rozwojowe w obrębie słownictwa socjolektalnego. Cechy leksyki wybranych socjolektów a świat wartości środowiskowych.

4. Efektywne pisanie tekstów użytkowych, np.

Idea prostego języka. Lingwistyczne cechy tekstu trudnego. Narzędzia wspomagające pracę nad tekstami użytkowymi (np. aplikacja Jasnopis i FOG-pl). Analiza i redakcja pod kątem zrozumiałości tekstów o podstawowej funkcji informacyjnej i /lub adresowanych są do masowego odbiorcy (np. artykułów prasowych, instrukcji, umów, regulaminów, tekstów marketingowych, materiałów informacyjnych ze stron internetowych urzędów i in.).

5. Retoryka, np.

Figury i tropy retoryczne – różnica między figurą a tropem, metafora, metonimia i synekdocha jako relacje podobieństwa, styczności i części. Figury słowa i figury myśli. Figury i tropy w tekstach literackich oraz użytkowych. Wartość retoryczna. Narzędzia analizy retorycznej tekstu. Części tekstu (części „mowy” w ujęciu klasycznym). Topika. Teoria argumentacji. Argumenty erystyczne. Sylogizm, entymemat. Wnioskowanie (indukcja, dedukcja). Retoryka klasyczna, retoryka opisowa, Retoryka użytkowa (reklama, marketing, public relations). Retoryka odbiorcy. Tzw. retoryka zakazana.

Literatura:

Literatura w wyborze:

M. Bachtin, Problem gatunków mowy [w:] tegoż, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986.

E. Balcerzan, W stronę genologii multimedialnej, „Teksty Drugie” 1999, nr 6.

Styl a tekst, red. M. Balowski, S. Gajda, Opole 1996.

J. Bartmiński, Derywacja stylu [w:] tegoż, Pojęcie derywacji w lingwistyce, Lublin 1981.

J. Bartmiński, Styl potoczny jako centrum stylowe języka [w:] Synteza w stylistyce słowiańskiej, red. S. Gajda, Opole 1991.

R.A. de Beaugrande, A. Dressler, Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa 1990.

B. Broda, M. Maziarz, T. Piekot, A. Radziszewski, Trudność tekstów o funduszach europejskich w świetle miar statystycznych, „Rozprawy Komisji Językowej” 2010, XXXVII, red. J. Miodek, W. Wysoczański, http://www.wtn.wroc.pl/files/RKJXXXVII.pdf

K. Budzyk, Zarys dziejów stylistyki teoretycznej w Polsce [w:] Stylistyka teoretyczna w Polsce, red. K. Budzyk, Warszawa 1946.

D. Buttler, Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnego języka polskiego [w:] Język literacki i jego warianty, red. S. Urbańczyk, Warszawa 1982.

E. Charzyńska, L. Dębowski, W. Guszczyński, M. Hadryan, Historia badań nad zrozumiałością tekstu, https://www.researchgate.net/publication/303875967_Historia_badan_nad_zrozumialoscia_tekstu

Dyskurs jako struktura i proces, red. T.A. van Dijk, Warszawa 2001.

Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janusz, Wrocław 1983.

T. Dobrzyńska, Tekst. Próba syntezy, Warszawa 1993.

T. Dobrzyńska, Tekst – styl – poetyka, Kraków 2003.

A. Furdal, Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław 1973.

S. Gajda, Gatunkowe wzorce wypowiedzi [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

S. Gajda, Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, Opole 2001.

S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997.

W. Gruszczyński, B. Broda, B. Nitoń, M. Ogrodniczuk, W poszukiwaniu metody automatycznego mierzenia stopnia zrozumiałości, „Poradnik Językowy” 2015, z. 2, s. 9–22, http://nlp.ipipan.waw.pl/Bib/gru:etal:15.pdf

Jasnopis, czyli mierzenie zrozumiałości polskich tekstów użytkowych, red. W. Gruszczyński, M. Ogrodniczuk, Warszawa 2015.

H. Jadacka, Od czego zależy zrozumiałość tekstu, „Biuletyn Rady Legislacyjnej” 1995, nr 6, s. 190196.

H. Jadacka, O zdaniach za długich i za krótkich, „Biuletyn Rady Legislacyjnej” 1995, nr 2, s. 167175.

Z. Klemensiewicz, O różnych odmianach współczesnej polszczyzny [w:] tegoż, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa 1961.

E. Kołodziejek, Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin 2005.

J. Łotman, Wykłady z poetyki strukturalnej [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, opr. H. Markiewicz, Kraków 1972.

O spójności tekstu, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1971.

Tekst i język: problemy semantyczne, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1974.

J. Miodek, M. Maziarz, T. Piekot, M. Poprawa, G. Zarzeczny, Jak pisać o Funduszach Europejskich?, Warszawa 2010, www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-6079.pdf

T. Piekot, Ruch prostego języka – korzyści i zagrożenia (Standard „plain language” jako język przyjazny obywatelom) [w:] I Kongres Języka Urzędowego, Warszawa 2013, s. 169197.

A. Seretny, Wskaźnik czytelności tekstu jako pomoc w określaniu stopnia jego trudności, „LingVaria” 2006, nr 2, 87–98, http://www.lingvaria.polonistyka.uj.edu.pl/documents/5768825/659ba4a9-f3c5-4156-958f-47c13bec8f8a

E. Moroń, T. Piekot. G. Zarzeczny, Prosto po polsku, przyjazne upomnienia, http://www.ppp.uni.wroc.pl/pliki/raport_prosto-po-polsku-przyjazne-upomnienia.pdf

E. Moroń, T. Piekot, G. Zarzeczny, Upraszczanie tekstu użytkowego jako (współ)działanie. Perspektywa prostej polszczyzny, http://www.ppp.uni.wroc.pl/pliki/upraszczanie-tekstu-uzytkowego-jako-wspoldzialanie-perspektywa-prostej-polszczyzny.pdf

E. Moroń, T. Piekot, G. Zarzeczny, M. Maziarz, Prosto o konkursach Funduszy Europejskich. Poradnik efektywnego pisania, Warszawa 2015, http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/6287/Prosto_o_konkursach_FE_poradnik.pdf lub http://www.ppp.uni.wroc.pl/pliki/prosto-o-konkursach-funduszy-europejskich.pdf

Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1: Mowy piękno wielorakie, t. 2: Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice 2000.

B. Pędzich, Jak powstaje socjolekt? Studium słownictwa paralotniarzy, Warszawa 2012.

T. Piekot, Język w grupie społecznej. Wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych 2008.

T. Piekot, G. Zarzeczny, Prosta polszczyzna, http://www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-8948.pdf

T. Skubalanka, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej, Lublin 1990.

T. Skubalanka, O definicjach stylu [w:] O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice teoretyczne, Lublin 1995.

K. Stępniak, Miejsce i rola gwar środowiskowych w rozwoju języka narodowego, „Poradnik Językowy” 1972, z. 10.

A. Wilkoń, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice 2000.

A. Wilkoń, Spójność i struktura tekstu, Kraków 2002.

B. Witosz, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice 2005.

M. Wojtak, Stylistyka a pragmatyka – stan i perspektywy w stylistyce polskiej, „Stylistyka” 1998, nr 7.

D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Ćwiczenia ze stylistyki, red. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa 2010.

H. Zgółkowa, Język subkultur młodzieżowych [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999.

J. Ziomek, Retoryka opisowa, Wrocław – Warszawa – Kraków 1980.

Arystoteles, Poetyka. Retoryka, Warszawa 1988.

Retoryka, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek, Warszawa 2008.

G. Beck, Podręcznik manipulacji. Zakazana retoryka, Warszawa 2005 [2007].

M. Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.

K. Szymanek, K.A. Wieczorek, A.S. Wójcik, Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa 2003.

J. Austin, Jak działać słowami [w:] tegoż, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa 1962 [wyd. II – 1993].

J. Austin, Wypowiedzi performatywne [w:] tegoż, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa 1979 [wyd. II – 1993].

M. Bachtin, Problem tekstu w lingwistyce, filozofii i innych naukach humanistycznych [w:] tegoż, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986.

R. Barthes, Teoria tekstu [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, opr. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1996.

J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2009.

T. Dobrzyńska, Tekst [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

H.P. Grice, Logika i konwersacja, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 6 (lub Logika a konwersacja [w:] Język w świetle nauki, red. B. Stanosz, Warszawa 1980).

R. Ingarden, O tak zwanej „prawdzie” w literaturze, „Przegląd Współczesny” 1937, nr 182 i 183.

S.C. Levinson, Pragmatyka, Warszawa 2010.

J. Łotman, Problem znaczenia w tekście artystycznym [w:] tegoż, Struktura tekstu artystycznego, Warszawa 1984.

J. Maćkiewicz, Jak pisać teksty naukowe, Warszawa 2010.

F. Schulz von Thun, Sztuka rozmawiania, cz. 1: Analiza zaburzeń, Kraków 2001 [2006].

Literatura, teoria, metodologia, red. D. Ulicka, Warszawa 2001.

D. Zdunkiewicz, Akty mowy [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydowska-Bednarczuk (red.), Style wspólczesnej polszczyzny.Przewodnik po stylistyce polskiej, Kraków 2013.

Efekty uczenia się:

W zależności od realizowanego bloku:

Blok 1

Student:

- potrafi zastosować różne koncepcje językoznawcze do analizy stylu danego tekstu;

- potrafi wskazać podobieństwa i różnice między podejściem do stylu w różnych szkołach językoznawczych i wskazać korzyści płynące dla badacza języka z różnego podejścia do zagadnień stylu;

- odróżnia poszczególne typy spójności, potrafi wskazać, który element spójności jest zaburzony w danym tekście;

- umie przeanalizować strukturę tematyczno-rematyczną poszczególnych zdań w danym tekście;

- potrafi analizować gatunki użytkowe w świetle różnych szkół genologicznych, umie opisać wybrane gatunki z zastosowaniem odpowiedniego aparatu pojęciowego.

Blok 2

Student:

- zna podstawowe terminy stylistyczne, potrafi je zdefiniować i zastosować w praktyce (podczas analizy tekstów);

- wie, czym charakteryzują się analizowane podczas zajęć style funkcjonalne, potrafi przeanalizować teksty w nich napisane;

- zna kryteria oceny stylu i potrafi je zastosować w odniesieniu do tekstów;

-rozumie istotę błędu stylistycznego i wskazuje zakłócenia stylistyczne w tekstach.

Blok 3

Student:

- rozumie, na czym polega specyfika odmian społecznych języka;

- potrafi wskazać cechy różniące profesjolekt od socjolektu;

- rozpoznaje cechy leksykalne typowe dla analizowanych na zajęciach odmian socjolektalnych i potrafi je analizować w kontekście kultury środowiska, które posługuje się swoją odmianą języka.

Blok 4

Student:

-wie, jak w zrozumiałym języku formułować teksty o sprawach ważnych społecznie lub kulturowo (np. informacje bezpieczeństwa narodowego i publicznego, zmian prawa, medycyny, ulotki, korespondencję obsługi klienta);

- zna lingwistyczne wykładniki trudności tekstu i rozpoznaje je w konkretnym tekście;

- umie posługiwać się narzędziami wspomagającymi pracę nad upraszczaniem tekstów w postaci wybranych aplikacji (Jasnopis, FOG-pl);

- potrafi pracować nad tekstem użytkowym w grupie jako jej moderator lub wykonawca powierzonego mu zadania;

- umie słuchać rad innych i rozumie, że jest to umiejętność konieczna dla efektywnej pracy zespołowej.

Blok 5

Student:

- szczegółowo zna zasady wyróżniania figur i tropów retorycznych;

- umie je rozpoznawać nie tylko w tekstach literackich, lecz także użytkowych;

- zna podstawowe terminy teorii retoryki i umie posługiwać się nimi w analizie tekstów;

- analizuje wartość retoryczną zjawisk poznanych na zajęciach;

- potrafi przeprowadzać wnioskowanie według prostych schematów;

- rozpoznaje argumenty erystyczne i potrafi się przed nimi bronić;

- umie zastosować pojęcie toposu do analizy tekstu;

- potrafi stosować różne narzędzia retoryczne odnośnie do tekstów, z którymi styka się w życiu codziennym.

Metody i kryteria oceniania:

Zajęcia kończą się pracą pisemną w formule i według zasad zaproponowanych przez poszczególnych prowadzących. Minimum punktowe konieczne do zaliczenia to 60%. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

Praktyki zawodowe:

---

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 140 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Iwona Burkacka, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak
Prowadzący grup: Iwona Burkacka, Barbara Pędzich, Magdalena Wanot-Miśtura
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Tryb prowadzenia:

w sali

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2024-10-01 - 2025-01-26
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 140 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Iwona Burkacka, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak
Prowadzący grup: (brak danych)
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Tryb prowadzenia:

w sali

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)