Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Łacina w dziejach języka polskiego

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3003-P1A1LD
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Łacina w dziejach języka polskiego
Jednostka: Instytut Języka Polskiego
Grupy: Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia
Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia, I rok
Minimum programowe specjalności: Literatura i kultura polska w perspektywie europejskiej i światowej
Przedmioty obowiązkowe dla I roku specjalności LiKPwPEiŚ - stacjonarne 1-go stopnia
Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...)
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Celem wykładu jest przegląd wybranych aspektów zagadnienia wpływu łaciny (czyli wysokoprestiżowego języka elitarnego) na awansowanie polszczyzny jako narzędzia kultury wysokiej i języka literackiego.


Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Łacina należy do języków o najdłuższym oddziaływaniu na polszczyznę, co dotyczy zarówno różnych poziomów języka jako narzędzia komunikacji, jak i jako kontekstu oraz punktu odniesienia dla wielu zjawisk związanych z awansowaniem polszczyzny.

Celem wykładu jest przegląd wybranych aspektów zagadnienia wpływu łaciny na awansowanie polszczyzny jako narzędzia kultury wysokiej i języka literackiego, począwszy od pisowni i gramatyki, poprzez różnego typu zapożyczenia leksykalne, toposy i gatunki piśmiennictwa, sztukę makaronizowania itp. Wykład ma za zadanie zwrócić uwagę na wybrane teoretyczne koncepcje badań rozwoju języków narodowych w oparciu o łacińskie wzorce, w tym zagadnienie wernakularyzacji kultury łacińskiej w epokach dawnych (np. szkolnictwo, poszerzanie zakresu użycia polszczyzny, sztukę glosowania, tłumaczenia itp.).

Pełny opis:

1. Łacina w rodzinie języków indoeuropejskich– od języka Lacjum do wysokoprestiżowego języka świata.

2. Rola łaciny w rozwoju języka polskiego w wiekach średnich. Łacina jako pierwszy literacki język Polaków – wzór dla polskiego języka literackiego. Przegląd zabytków piśmiennictwa.

3. Problem wernakularyzacji i upiśmiennienia polszczyzny – analiza wybranych przykładów (kazania, glosy, postylle). Problem dwujęzyczności najstarszych tekstów polskich na przykładzie kazań świętokrzyskich.

4. Alfabet łaciński jako podstawa pisowni polskiej; etapy adaptacji liter łacińskich do potrzeb polszczyzny. Przykłady grafii prostej, złożonej i diakrytycznej, staropolskie maniery graficzne o genezie łacińskiej.

5. Edukacja łacińska i jej wpływ na polszczyznę. Literatura dla kobiet.

6. Wokabularze, leksykony, tezaurusy Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej w Polsce oraz korpusy łaciny średniowiecznej jako narzędzia filologa.

7. Wpływ łaciny na język polski w renesansie. Twórczość polsko-łacińska – przegląd zabytków piśmiennictwa.

8. Edukacja humanistyczna, spory o łacinę w Kościele katolickim i kulturze protestanckiej

9. Polsko-łacińska twórczość Jana Kochanowskiego, analiza wybranych utworów.

10. Z Wulgaty czy języków oryginalnych? Wokół dawnych tłumaczeń Biblii na język polski i ich roli w rozwoju polszczyzny

11. Wpływ łaciny na polszczyznę w okresie baroku – przegląd zagadnień i utworów. Sztuka makaronizowania

12. Rozwój retoryki w renesansie i baroku.

13. Łacina w kulturze polskiego oświecenia.

14. Gramatyki łacińskiej a rozwój wiedzy o języku polskim. Polska terminologia gramatyczna wobec łacińskich wzorców.

15. Typy zapożyczeń z łaciny.

Literatura:

Antologia poezji łacińskiej w Polsce. Renesans, oprac. I. Lewandowski, Poznań 1996.

Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, oprac. A. Jelicz, Szczecin 1985 (lub inne wydanie).

Auerbach Erich, Język literacki i jego odbiorcy w późnym antyku łacińskim i średniowieczu, tłum. R. Urbański, Kraków 2006.

Axer Jerzy, Latinitas jako składnik polskiej tożsamości kulturowej, w: Tradycje antyczne w kulturze europejskiej – perspektywa polska, Warszawa 1995. „Eseje i studia”, t. 1.

Axer Jerzy, Latinitas w historii i pamięci historycznej Europy Środkowo-Wschodniej. Paradoksy ciągłości i nieciągłości, w: Symbioza kultur słowiańskich i niesłowiańskich w Europie Środkowej, pod red. M. Bobrownickiej, Kraków 1996.

Barszcz Leszek, Andrzej Krzycki – poeta, dyplomata, prymas, Gniezno 2005.

Borysowska Agnieszka, Jezuicki „vates Marianus”. Konterfekt osobowy i literacki Alberta Inesa (1619-1658), Warszawa 2010.

Budzyński Jan, Horacjanizm w liryce polsko-łacińskiej renesansu i baroku, Wrocław 1985.

Buszewicz Elwira, Sarmacki Horacy i jego liryka. Imitacja – gatunek – styl. Rzecz o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Kraków 2006.

Curtius Ernst Robert, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1997 (lub wyd. nast.)

Cytowska Maria, Poezja nowołacińska, hasło w: Słownik literatury staropolskiej (Średniowiecze - Renesans - Barok), pod red. T. Michałowskiej, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz), Wrocław 1990.

Dantyszek Jan, Księga Hymnów, wydał i wstępem opatrzył R. Gaszyniec, przeł. J.M. Harhala, Lwów 1934.

Dantyszek Jan, Pieśni, wybrała i przeł. A. Kamieńska, Olsztyn 1987.

Dantyszek Jan, Utwory poetyckie, przeł. J. Harhala, Lwów 1938.

Dialogus in Natali Domini. Dialog na Narodzenie Pana. Ecloga de Nativitate Domini. Ekloga na Narodzenie Pańskie, wyd. i przeł. J. Ziabicka, Warszawa 2000 ("Biblioteka Pisarzy Staropolskich", t. 21). [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Dobrym towarzyszom gwoli. Studia o "Foriceniach" i "Fraszkach" Jana Kochanowskiego, pod. red R. Krzywego i R. Rusnaka, Warszawa 2014 (Studia o Literaturze Dawnej, t. 4);

Domański Juliusz, Philologica, litteraria, humaniora. Studia i szkice z dziejów recepcji dziedzictwa antycznego, Warszawa 2009.

Filozofia i myśl społeczna XIII–XV wieku, oprac. J. Domański, słowo wstępne W. Tatarkiewicz, Warszawa 1978.

Głębicka Ewa J., Łacińska poezja Franciszka Dionizego Kniaźnina, Wrocław 1993. "Studia z okresu Oświecenia", t. XXIV.

Głębicka Ewa J., Poezja neołacińska, hasło w: Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław 1991.

Głębicka Ewa J., Szymon Szymonowic - poeta latinus, Warszawa 2001 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 2).

Głombiowska Zofia, Łacińska i polska muza Jana Kochanowskiego, Warszawa 1988.

Głombiowska Zofia, Elegie łacińskie Jana Kochanowskiego. Dwie wersje, Warszawa 1981.

Gorzkowski Albert, Bene atque ornate. Twórczość łacińska Jana Kochanowskiego w świetle kultury retorycznej, Kraków 2004.

Grzegorz z Sambora, Carmina selecta. Poezje wybrane, wydała i przełożyła E. Buszewicz, red. M. Mejor, Warszawa 2011 („Humanizm polski. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej”, seria "Inedita", t. 5).

Humanizm: idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej. Syntezy, pod redakcją A. Nowickiej-Jeżowej:

Hussowski Mikołaj, Carmen de statura feritate ac venatione bisontis / Pieśń o żubrze, jego postaci, dzikości i o polowaniu na niego..., tłum. N. Arseniewa et alia, Supraśl 2007.

Hussowski Mikołaj, Poemat o żubrze, przeł. J. Kasprowicz, [w:] Tegoż, Dzieła, t. 20, Warszawa 1931 (lub wyd. nast.).

Janicjusz Klemens, Poezje wybrane, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1979.

Kallimach Filip Buonaccorsi, Życie i obyczaje Grzegorza z Sanoka, arcybiskupa lwowskiego, oprac. T. Sinko, Lwów 1909.

Kallimach, Żywot Grzegorza z Sanoka, [w]: Callimachius Philippus, Vita et mores Gregorii Sanocei, ed., comment., illustravit, in linguam Polonam vertit I. Lichońska, Varsoviae 1963.

Klonowic Sebastian Fabian, Roxolania. Roksolania, czyli ziemie Czerwonej Rusi, wydał i przeł. M. Mejor, Warszawa 1996. „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 6. [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Kochanowski Jan, Carmina Latina / Poezja łacińska. Pars prior: Imago phototypica - Transcriptio / Część I: Fototypia - Transkrypcja. Edidit, praefatione et apparatu critico instruxit / Wydała i wstępem poprzedziła Z. Głombiowska, Gdańsk 2008.

Kochanowski Jan, Carmina Latina. Poezja łacińska. Pars altera Index verborum et formarum Część II Indeks wyrazów i form. Fecit Zofia Głombiowska Stephania Głombiowska adiuvante. Opracowała Zofia Głombiowska przy współudziale Stefanii Głombiowskiej, Gdańsk 2008; przekłady dostępne w portalu http://zbiory.bj.uj.edu.pl/neolatina/; teksty łacińskie z tłumaczeniami także [w:] Kochanowski Jan, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1884.

Kochanowski Jan, Dryas Zamchana polonice et latine. Pan Zamchanus latine et polonice, oprac. A. Gorzkowski, Pan Zamchanus w przekładzie E. Buszewiczowej, Kraków 2002.

Kochanowski Jan, Z łacińska śpiewa Słowian Muza. Elegie, foricenia, liryki w przekładzie L. Staffa, Warszawa 1986.

Konarski Stanisław, Opera poetica. Utwory poetyckie, wyd. J. Wójcicki przy współpracy A. Masłowskiej-Nowak, Warszawa 2013. "Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia", t. 12.

Kowalewicz Henryk, Średniowieczne wiersze polsko-łacińskie oraz "Koronka" brata Seweryna, wstęp i dobór tekstów W. Wydra, Poznań 2010 (seria: "Klasycy Nauki Poznańskiej" 47).

Kubiak Zygmunt, Medytacje Janicjusza, Warszawa 1993.

Lewandowski Ignacy, Polonia Latina. Szkice o literaturze łacińskiej w dawnej Polsce, Gniezno 2007.

Liman Kazimierz, Antologia poezji łacińskiej w Polsce. Średniowiecze, Poznań 2004.

Lubomirski Stanisław Herakliusz, Adverbia moralia, w: tenże, Poezje zebrane, oprac. A. Karpiński. Adverbia moralia, oprac. M. Mejor, t. 1, Warszawa 1995.

Łacina jako język elit, pod red. J. Axera, Warszawa 2004.

Łacińska poezja w dawnej Polsce, pod red. T. Michałowskiej, Warszawa 1995.

Łukaszewicz-Chantry Maria, Trzy nieba. Przestrzeń sakralna w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Wrocław 2002.

Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy, pod red. J. Z. Lichańskiego, Pułtusk 2006.

Malinowska Jolanta, Twórczość poetycka Piotra Roizjusza 1506-1571. Studium historycznoliterackie, Lublin 2001.

Michałowska Teresa, Literatura polskiego średniowiecza wobec poetyki europejskiej ("Ornatus difficilis"), Warszawa 2008.

Michałowska Teresa, Literatura polskiego średniowiecza. Leksykon, Warszawa 2011.

Mikołajczak Aleksander Wojciech, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.

Milewska-Waźbińska Barbara, Ars epitaphica. Z problematyki łacińskojęzycznych wierszy nagrobnych, Warszawa 2006.

Minissi Nullo, Europejski Czarnolas. Poezja łacińska Jana Kochanowskiego. La poesia latina di Jan Kochanowski, tłum. M. Bilińska, Kraków 2007.

Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, oprac. M. Starowieyski, Wrocław 2007.

Najstarsza poezja polsko-łacińska (do połowy XVI wieku), oprac. M. Plezia, Wrocław 1952. "Biblioteka Narodowa" seria I, nr 141 (lub inne wydanie).

Nowaszczuk Jarosław, Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia utworów, Szczecin 2009.

Pelc Janusz, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1980 i wyd. nast.

Piskała Magdalena, Boże miłości i wstydliwe dowcipy. Studia nad epigramatyczną twórczością Macieja Kazimierza Sarbiewskiego i Alberta Inesa, Warszawa 2009 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 23).

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Epigrammatum liber. Księga epigramatów, oprac. i przeł. M. Piskała i D. Sutkowska, Warszawa 2003 ("Biblioteka Pisarzy Staropolskich", t. 26). [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Liryki oraz Droga rzymska i fragment Lechiady, oprac. M. Korolko przy współudziale J. Okonia, przeł. T. Karyłowski, Warszawa 1980.

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Peregrinatio terrestris. Carmina selecta. Ziemskie pielgrzymowanie. Wiersze wybrane, tłum. E. Buszewicz, Kraków 2003.

Stawecka Krystyna, Religijna poezja łacińska XVI wieku w Polsce, Lublin 1964.

Studia Neolatina. Rozprawy i szkice dedykowane Marii Cytowskiej, pod red. M. Mejora i B. Milewskiej-Waźbińskiej, Warszawa 2003.

Szymonowic Szymon, Flagellum livoris. Bicz na zawiść. Tekst łacińsko-polski, tłum. z jęz. łac. i oprac. E. Kolbus, Lublin 2004.

Średniowieczna poezja łacińska w Polsce, oprac. M. Włodarski, Wrocław 2007 ("Biblioteka Narodowa", seria I, nr 310).

t. 1: Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej, pod red. A. Nowickiej-Jeżowej, cz. 1 Warszawa 2009-2010; cz. 2, Warszawa 2010.

t. 6: Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia, pod red. K. Meller, Warszawa 2009;

Urbański Piotr, Natura i łaska w poezji polskiego baroku. Okres potrydencki. Studia o tekstach, Kilece 1996. Rozdział IV. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego tęsknota do "ojczyzny niebieskiej". Praca dostępna w całości w wolnym dostępie online w serwisie www.otworzksiazke.pl.

Urbański Piotr, Theologia fabulosa. Commentationes Sarbevianae, Szczecin 2000. Praca dostępna w calości w wolnym dostępie online w serwisie www.otowrzksiazke.pl.

Weintraub Wiktor, Rzecz czarnoleska, Kraków 1977 [szczególnie rozprawa Polski i łaciński Kochanowski - dwa oblicza poety].

Wilczek Piotr, Polonice et Latine. Studia o literaturze staropolskiej, Katowice 2007.

Wojtowicz Witold, Szkice o poezji obscenicznej i satyrycznej Andrzeja Krzyckiego, Szczecin 2002.

Zabłocki Stefan, Literatura nowołacińska. Średniowiecze – Renesans – Barok, red. P. Urbański, Warszawa 2010.

Zabłocki Stefan, Od starożytności do neohellenizmu. Studia i szkice, pod red. P. Urbańskiego i T. Sapoty, Katowice 2008.

Zabłocki Stefan, Polsko-łacińskie epicedium renesansowe na tle europejskim, Wrocław 1968.

Zaborowska-Musiał Justyna, Epigramy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Pułtusk - Warszawa 2006.

Zawadzki Robert, Łacińskie poezje Marcina Kromera, Częstochowa 2007.

Zimorowic Józef Bartłomiej, Iesus, Maria, Ioseph trisagii et trismegisti humanae Protopatroni natali Dei Hominis MDCXL hymnis XXVII celebrati / Jezus, Maria, Józef po trzykroć święci i po trzykroć wielcy, pierwsi Patroni zbawienia ludzkiego, w roku od narodzenia Boga-Człowieka 1640 w XXVII hymnach uczczeni, oprac. T. Lawenda przy współudziale R. Sawy, przekład R. Sawa, Lublin 2013 ("Lubelska Biblioteka Staropolska" 11).

Efekty uczenia się:

WIEDZA

1. Potrafi scharakteryzować rodzaje oddziaływań łaciny na język polski.

2. Potrafi scharakteryzować typy zapożyczeń z łaciny i jej oddziaływanie na wszystkie podsystemy języka.

3. Potrafi wymienić i scharakteryzować przejawy oddziaływania łaciny mające wpływ na rozwój polszczyzny z poszczególnych okresach.

4. Zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji literaturoznawczej i językoznawczej w kształtowaniu kultury.

5. Ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii języka polskiego z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi.

UMIEJĘTNOŚCI

1. Potrafi wskazać przykłady zapożyczeń z łaciny w tekstach polskich.

2. Wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, w szczególności sprawnie posługuje się różnego rodzaju słownikami.

3. Pisząc pracę zaliczeniową, samodzielnie zdobywa wiedzę i rozwija umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego.

4. Umie posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla filologii polskiej.

5. Czyta, interpretuje i analizuje teksty o charakterze naukowym i poprawnie stosuje poznaną terminologię językoznawczą.

6. Ma umiejętność właściwego doboru argumentów, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz umiejętność poprawnego formułowania wniosków, które wykorzystuje przy pisaniu pracy zaliczeniowej.

7. Prowadzi na poziomie podstawowym pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego.

8. Wykorzystuje narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla filologii polskiej, w szczególności nowoczesne narzędzia badawcze – kwerendy słownikowe (słowniki elektroniczne).

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. Docenia znaczenie badań diachronicznych.

2. Ma świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych.

3. Jest świadomy posiadanej przez siebie wiedzy i zna zakres nabytych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju.

4. Umie współpracować w grupie i jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów.

5. Rozumie problematykę etyczną związaną z odpowiedzialnością za trafność przekazywanej wiedzy, z uczciwością naukową oraz rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporów naukowych i ideowych.

6. Wykazuje motywację do zaangażowanego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym.

7. Ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych.

8. Traktuje język jako integralną część kultury i historii danego narodu.

Metody i kryteria oceniania:

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

Na zaliczenie wykładu składają się trzy krótkie prace domowe stanowiące pogłębienie problematyki poruszanej na wykładzie. Prace pisemne mogą mieć charakter zespołowy – każdy z uczestników zespołu oceniany jest wtedy osobno za swój wkład w realizację zadania lub za moderowanie pracy zespołu.

Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie uśrednionej oceny minimum dostatecznej ze wszystkich prac cząstkowych.

W wypadkach uzasadnionych - po konsultacji z kierownikiem jednostki dydaktycznej - jednorazowo zajęcia mogą być przeprowadzone zdalnie z wykorzystaniem platform uniwersyteckich.

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-19 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin, 58 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Iwona Burkacka, Justyna Garczyńska, Izabela Winiarska-Górska, Aleksandra Żurek-Huszcz
Prowadzący grup: Izabela Winiarska-Górska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Łacina należy do języków o najdłuższym oddziaływaniu na polszczyznę, co dotyczy zarówno różnych poziomów języka jako narzędzia komunikacji, jak i jako kontekstu oraz punktu odniesienia dla wielu zjawisk związanych z awansowaniem polszczyzny.

Celem wykładu jest przegląd wybranych aspektów zagadnienia wpływu łaciny na awansowanie polszczyzny jako narzędzia kultury wysokiej i języka literackiego, począwszy od pisowni i gramatyki, poprzez różnego typu zapożyczenia leksykalne, toposy i gatunki piśmiennictwa, sztukę makaronizowania itp. Wykład ma za zadanie zwrócić uwagę na wybrane teoretyczne koncepcje badań rozwoju języków narodowych w oparciu o łacińskie wzorce, w tym zagadnienie wernakularyzacji kultury łacińskiej w epokach dawnych (np. szkolnictwo, poszerzanie zakresu użycia polszczyzny, sztukę glosowania, tłumaczenia itp.).

Pełny opis:

1. Łacina w rodzinie języków indoeuropejskich – od języka Lacjum do wysokoprestiżowego języka świata.

2. Łacina jako pierwszy literacki język Polaków – wzór dla polskiego języka literackiego. Przegląd zabytków piśmiennictwa. Rola łaciny w rozwoju języka polskiego w wiekach średnich.

3. Problem wernakularyzacji i upiśmiennienia polszczyzny – analiza wybranych przykładów (kazania, glosy, postylle). Problem dwujęzyczności najstarszych tekstów polskich na przykładzie kazań świętokrzyskich.

4. Alfabet łaciński jako podstawa pisowni polskiej; etapy adaptacji liter łacińskich do potrzeb polszczyzny. Przykłady grafii prostej, złożonej i diakrytycznej, staropolskie maniery graficzne o genezie łacińskiej.

5. Edukacja łacińska i jej wpływ na polszczyznę.

6. Wokabularze, leksykony, tezaurusy Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej w Polsce oraz korpusy łaciny średniowiecznej jako narzędzia filologa.

7. Wpływ łaciny na język polski w renesansie. Twórczość polsko-łacińska – przegląd zabytków piśmiennictwa.

8. Polsko-łacińska twórczość Jana Kochanowskiego, analiza wybranych utworów.

9. Edukacja humanistyczna, spory o łacinę w Kościele katolickim i kulturze protestanckiej

10. Z Wulgaty czy języków oryginalnych? Wokół dawnych tłumaczeń Biblii na język polski i ich roli w rozwoju polszczyzny

11. Wpływ łaciny na polszczyznę w okresie baroku – przegląd zagadnień i utworów. Sztuka makaronizowania

12. Rozwój retoryki w renesansie i baroku.

13. Łacina w kulturze polskiego oświecenia.

14. Gramatyki łacińskiej a rozwój wiedzy o języku polskim. Polska terminologia gramatyczna wobec łacińskich wzorców.

15. Typy zapożyczeń z łaciny.

Literatura:

Antologia poezji łacińskiej w Polsce. Renesans, oprac. I. Lewandowski, Poznań 1996.

Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, oprac. A. Jelicz, Szczecin 1985 (lub inne wydanie).

Auerbach Erich, Język literacki i jego odbiorcy w późnym antyku łacińskim i średniowieczu, tłum. R. Urbański, Kraków 2006.

Axer Jerzy, Latinitas jako składnik polskiej tożsamości kulturowej, w: Tradycje antyczne w kulturze europejskiej – perspektywa polska, Warszawa 1995. „Eseje i studia”, t. 1.

Axer Jerzy, Latinitas w historii i pamięci historycznej Europy Środkowo-Wschodniej. Paradoksy ciągłości i nieciągłości, w: Symbioza kultur słowiańskich i niesłowiańskich w Europie Środkowej, pod red. M. Bobrownickiej, Kraków 1996.

Barszcz Leszek, Andrzej Krzycki – poeta, dyplomata, prymas, Gniezno 2005.

Borysowska Agnieszka, Jezuicki „vates Marianus”. Konterfekt osobowy i literacki Alberta Inesa (1619-1658), Warszawa 2010.

Budzyński Jan, Horacjanizm w liryce polsko-łacińskiej renesansu i baroku, Wrocław 1985.

Buszewicz Elwira, Sarmacki Horacy i jego liryka. Imitacja – gatunek – styl. Rzecz o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Kraków 2006.

Curtius Ernst Robert, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1997 (lub wyd. nast.)

Cytowska Maria, Poezja nowołacińska, hasło w: Słownik literatury staropolskiej (Średniowiecze - Renesans - Barok), pod red. T. Michałowskiej, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz), Wrocław 1990.

Dantyszek Jan, Księga Hymnów, wydał i wstępem opatrzył R. Gaszyniec, przeł. J.M. Harhala, Lwów 1934.

Dantyszek Jan, Pieśni, wybrała i przeł. A. Kamieńska, Olsztyn 1987.

Dantyszek Jan, Utwory poetyckie, przeł. J. Harhala, Lwów 1938.

Dialogus in Natali Domini. Dialog na Narodzenie Pana. Ecloga de Nativitate Domini. Ekloga na Narodzenie Pańskie, wyd. i przeł. J. Ziabicka, Warszawa 2000 ("Biblioteka Pisarzy Staropolskich", t. 21). [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Dobrym towarzyszom gwoli. Studia o "Foriceniach" i "Fraszkach" Jana Kochanowskiego, pod. red R. Krzywego i R. Rusnaka, Warszawa 2014 (Studia o Literaturze Dawnej, t. 4);

Domański Juliusz, Philologica, litteraria, humaniora. Studia i szkice z dziejów recepcji dziedzictwa antycznego, Warszawa 2009.

Filozofia i myśl społeczna XIII–XV wieku, oprac. J. Domański, słowo wstępne W. Tatarkiewicz, Warszawa 1978.

Głębicka Ewa J., Łacińska poezja Franciszka Dionizego Kniaźnina, Wrocław 1993. "Studia z okresu Oświecenia", t. XXIV.

Głębicka Ewa J., Poezja neołacińska, hasło w: Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław 1991.

Głębicka Ewa J., Szymon Szymonowic - poeta latinus, Warszawa 2001 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 2).

Głombiowska Zofia, Łacińska i polska muza Jana Kochanowskiego, Warszawa 1988.

Głombiowska Zofia, Elegie łacińskie Jana Kochanowskiego. Dwie wersje, Warszawa 1981.

Gorzkowski Albert, Bene atque ornate. Twórczość łacińska Jana Kochanowskiego w świetle kultury retorycznej, Kraków 2004.

Grzegorz z Sambora, Carmina selecta. Poezje wybrane, wydała i przełożyła E. Buszewicz, red. M. Mejor, Warszawa 2011 („Humanizm polski. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej”, seria "Inedita", t. 5).

Humanizm: idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej. Syntezy, pod redakcją A. Nowickiej-Jeżowej:

Hussowski Mikołaj, Carmen de statura feritate ac venatione bisontis / Pieśń o żubrze, jego postaci, dzikości i o polowaniu na niego..., tłum. N. Arseniewa et alia, Supraśl 2007.

Hussowski Mikołaj, Poemat o żubrze, przeł. J. Kasprowicz, [w:] Tegoż, Dzieła, t. 20, Warszawa 1931 (lub wyd. nast.).

Janicjusz Klemens, Poezje wybrane, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1979.

Kallimach Filip Buonaccorsi, Życie i obyczaje Grzegorza z Sanoka, arcybiskupa lwowskiego, oprac. T. Sinko, Lwów 1909.

Kallimach, Żywot Grzegorza z Sanoka, [w]: Callimachius Philippus, Vita et mores Gregorii Sanocei, ed., comment., illustravit, in linguam Polonam vertit I. Lichońska, Varsoviae 1963.

Klonowic Sebastian Fabian, Roxolania. Roksolania, czyli ziemie Czerwonej Rusi, wydał i przeł. M. Mejor, Warszawa 1996. „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 6. [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Kochanowski Jan, Carmina Latina / Poezja łacińska. Pars prior: Imago phototypica - Transcriptio / Część I: Fototypia - Transkrypcja. Edidit, praefatione et apparatu critico instruxit / Wydała i wstępem poprzedziła Z. Głombiowska, Gdańsk 2008.

Kochanowski Jan, Carmina Latina. Poezja łacińska. Pars altera Index verborum et formarum Część II Indeks wyrazów i form. Fecit Zofia Głombiowska Stephania Głombiowska adiuvante. Opracowała Zofia Głombiowska przy współudziale Stefanii Głombiowskiej, Gdańsk 2008; przekłady dostępne w portalu http://zbiory.bj.uj.edu.pl/neolatina/; teksty łacińskie z tłumaczeniami także [w:] Kochanowski Jan, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1884.

Kochanowski Jan, Dryas Zamchana polonice et latine. Pan Zamchanus latine et polonice, oprac. A. Gorzkowski, Pan Zamchanus w przekładzie E. Buszewiczowej, Kraków 2002.

Kochanowski Jan, Z łacińska śpiewa Słowian Muza. Elegie, foricenia, liryki w przekładzie L. Staffa, Warszawa 1986.

Konarski Stanisław, Opera poetica. Utwory poetyckie, wyd. J. Wójcicki przy współpracy A. Masłowskiej-Nowak, Warszawa 2013. "Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia", t. 12.

Kowalewicz Henryk, Średniowieczne wiersze polsko-łacińskie oraz "Koronka" brata Seweryna, wstęp i dobór tekstów W. Wydra, Poznań 2010 (seria: "Klasycy Nauki Poznańskiej" 47).

Kubiak Zygmunt, Medytacje Janicjusza, Warszawa 1993.

Lewandowski Ignacy, Polonia Latina. Szkice o literaturze łacińskiej w dawnej Polsce, Gniezno 2007.

Liman Kazimierz, Antologia poezji łacińskiej w Polsce. Średniowiecze, Poznań 2004.

Lubomirski Stanisław Herakliusz, Adverbia moralia, w: tenże, Poezje zebrane, oprac. A. Karpiński. Adverbia moralia, oprac. M. Mejor, t. 1, Warszawa 1995.

Łacina jako język elit, pod red. J. Axera, Warszawa 2004.

Łacińska poezja w dawnej Polsce, pod red. T. Michałowskiej, Warszawa 1995.

Łukaszewicz-Chantry Maria, Trzy nieba. Przestrzeń sakralna w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Wrocław 2002.

Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy, pod red. J. Z. Lichańskiego, Pułtusk 2006.

Malinowska Jolanta, Twórczość poetycka Piotra Roizjusza 1506-1571. Studium historycznoliterackie, Lublin 2001.

Michałowska Teresa, Literatura polskiego średniowiecza wobec poetyki europejskiej ("Ornatus difficilis"), Warszawa 2008.

Michałowska Teresa, Literatura polskiego średniowiecza. Leksykon, Warszawa 2011.

Mikołajczak Aleksander Wojciech, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.

Milewska-Waźbińska Barbara, Ars epitaphica. Z problematyki łacińskojęzycznych wierszy nagrobnych, Warszawa 2006.

Minissi Nullo, Europejski Czarnolas. Poezja łacińska Jana Kochanowskiego. La poesia latina di Jan Kochanowski, tłum. M. Bilińska, Kraków 2007.

Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, oprac. M. Starowieyski, Wrocław 2007.

Najstarsza poezja polsko-łacińska (do połowy XVI wieku), oprac. M. Plezia, Wrocław 1952. "Biblioteka Narodowa" seria I, nr 141 (lub inne wydanie).

Nowaszczuk Jarosław, Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia utworów, Szczecin 2009.

Pelc Janusz, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1980 i wyd. nast.

Piskała Magdalena, Boże miłości i wstydliwe dowcipy. Studia nad epigramatyczną twórczością Macieja Kazimierza Sarbiewskiego i Alberta Inesa, Warszawa 2009 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 23).

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Epigrammatum liber. Księga epigramatów, oprac. i przeł. M. Piskała i D. Sutkowska, Warszawa 2003 ("Biblioteka Pisarzy Staropolskich", t. 26). [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Liryki oraz Droga rzymska i fragment Lechiady, oprac. M. Korolko przy współudziale J. Okonia, przeł. T. Karyłowski, Warszawa 1980.

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Peregrinatio terrestris. Carmina selecta. Ziemskie pielgrzymowanie. Wiersze wybrane, tłum. E. Buszewicz, Kraków 2003.

Stawecka Krystyna, Religijna poezja łacińska XVI wieku w Polsce, Lublin 1964.

Studia Neolatina. Rozprawy i szkice dedykowane Marii Cytowskiej, pod red. M. Mejora i B. Milewskiej-Waźbińskiej, Warszawa 2003.

Szymonowic Szymon, Flagellum livoris. Bicz na zawiść. Tekst łacińsko-polski, tłum. z jęz. łac. i oprac. E. Kolbus, Lublin 2004.

Średniowieczna poezja łacińska w Polsce, oprac. M. Włodarski, Wrocław 2007 ("Biblioteka Narodowa", seria I, nr 310).

t. 1: Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej, pod red. A. Nowickiej-Jeżowej, cz. 1 Warszawa 2009-2010; cz. 2, Warszawa 2010.

t. 6: Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia, pod red. K. Meller, Warszawa 2009;

Urbański Piotr, Natura i łaska w poezji polskiego baroku. Okres potrydencki. Studia o tekstach, Kilece 1996. Rozdział IV. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego tęsknota do "ojczyzny niebieskiej". Praca dostępna w całości w wolnym dostępie online w serwisie www.otworzksiazke.pl.

Urbański Piotr, Theologia fabulosa. Commentationes Sarbevianae, Szczecin 2000. Praca dostępna w calości w wolnym dostępie online w serwisie www.otowrzksiazke.pl.

Weintraub Wiktor, Rzecz czarnoleska, Kraków 1977 [szczególnie rozprawa Polski i łaciński Kochanowski - dwa oblicza poety].

Wilczek Piotr, Polonice et Latine. Studia o literaturze staropolskiej, Katowice 2007.

Wojtowicz Witold, Szkice o poezji obscenicznej i satyrycznej Andrzeja Krzyckiego, Szczecin 2002.

Zabłocki Stefan, Literatura nowołacińska. Średniowiecze – Renesans – Barok, red. P. Urbański, Warszawa 2010.

Zabłocki Stefan, Od starożytności do neohellenizmu. Studia i szkice, pod red. P. Urbańskiego i T. Sapoty, Katowice 2008.

Zabłocki Stefan, Polsko-łacińskie epicedium renesansowe na tle europejskim, Wrocław 1968.

Zaborowska-Musiał Justyna, Epigramy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Pułtusk - Warszawa 2006.

Zawadzki Robert, Łacińskie poezje Marcina Kromera, Częstochowa 2007.

Zimorowic Józef Bartłomiej, Iesus, Maria, Ioseph trisagii et trismegisti humanae Protopatroni natali Dei Hominis MDCXL hymnis XXVII celebrati / Jezus, Maria, Józef po trzykroć święci i po trzykroć wielcy, pierwsi Patroni zbawienia ludzkiego, w roku od narodzenia Boga-Człowieka 1640 w XXVII hymnach uczczeni, oprac. T. Lawenda przy współudziale R. Sawy, przekład R. Sawa, Lublin 2013 ("Lubelska Biblioteka Staropolska" 11).

Uwagi:

Wykład odbywać się będzie na platformie Zoom, po uzgodnieniu ze słuchaczami wykorzystane mogą być dodatkowo także inne platformy.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2025-02-17 - 2025-06-08
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin, 58 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Iwona Burkacka, Justyna Garczyńska, Izabela Winiarska-Górska, Aleksandra Żurek-Huszcz
Prowadzący grup: Izabela Winiarska-Górska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Łacina należy do języków o najdłuższym oddziaływaniu na polszczyznę, co dotyczy zarówno różnych poziomów języka jako narzędzia komunikacji, jak i jako kontekstu oraz punktu odniesienia dla wielu zjawisk związanych z awansowaniem polszczyzny.

Celem wykładu jest przegląd wybranych aspektów zagadnienia wpływu łaciny na awansowanie polszczyzny jako narzędzia kultury wysokiej i języka literackiego, począwszy od pisowni i gramatyki, poprzez różnego typu zapożyczenia leksykalne, toposy i gatunki piśmiennictwa, sztukę makaronizowania itp. Wykład ma za zadanie zwrócić uwagę na wybrane teoretyczne koncepcje badań rozwoju języków narodowych w oparciu o łacińskie wzorce, w tym zagadnienie wernakularyzacji kultury łacińskiej w epokach dawnych (np. szkolnictwo, poszerzanie zakresu użycia polszczyzny, sztukę glosowania, tłumaczenia itp.).

Pełny opis:

1. Łacina w rodzinie języków indoeuropejskich – od języka Lacjum do wysokoprestiżowego języka świata.

2. Łacina jako pierwszy literacki język Polaków – wzór dla polskiego języka literackiego. Przegląd zabytków piśmiennictwa. Rola łaciny w rozwoju języka polskiego w wiekach średnich.

3. Problem wernakularyzacji i upiśmiennienia polszczyzny – analiza wybranych przykładów (kazania, glosy, postylle). Problem dwujęzyczności najstarszych tekstów polskich na przykładzie kazań świętokrzyskich.

4. Alfabet łaciński jako podstawa pisowni polskiej; etapy adaptacji liter łacińskich do potrzeb polszczyzny. Przykłady grafii prostej, złożonej i diakrytycznej, staropolskie maniery graficzne o genezie łacińskiej.

5. Edukacja łacińska i jej wpływ na polszczyznę.

6. Wokabularze, leksykony, tezaurusy Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej w Polsce oraz korpusy łaciny średniowiecznej jako narzędzia filologa.

7. Wpływ łaciny na język polski w renesansie. Twórczość polsko-łacińska – przegląd zabytków piśmiennictwa.

8. Polsko-łacińska twórczość Jana Kochanowskiego, analiza wybranych utworów.

9. Edukacja humanistyczna, spory o łacinę w Kościele katolickim i kulturze protestanckiej

10. Z Wulgaty czy języków oryginalnych? Wokół dawnych tłumaczeń Biblii na język polski i ich roli w rozwoju polszczyzny

11. Wpływ łaciny na polszczyznę w okresie baroku – przegląd zagadnień i utworów. Sztuka makaronizowania

12. Rozwój retoryki w renesansie i baroku.

13. Łacina w kulturze polskiego oświecenia.

14. Gramatyki łacińskiej a rozwój wiedzy o języku polskim. Polska terminologia gramatyczna wobec łacińskich wzorców.

15. Typy zapożyczeń z łaciny.

Literatura:

Antologia poezji łacińskiej w Polsce. Renesans, oprac. I. Lewandowski, Poznań 1996.

Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, oprac. A. Jelicz, Szczecin 1985 (lub inne wydanie).

Auerbach Erich, Język literacki i jego odbiorcy w późnym antyku łacińskim i średniowieczu, tłum. R. Urbański, Kraków 2006.

Axer Jerzy, Latinitas jako składnik polskiej tożsamości kulturowej, w: Tradycje antyczne w kulturze europejskiej – perspektywa polska, Warszawa 1995. „Eseje i studia”, t. 1.

Axer Jerzy, Latinitas w historii i pamięci historycznej Europy Środkowo-Wschodniej. Paradoksy ciągłości i nieciągłości, w: Symbioza kultur słowiańskich i niesłowiańskich w Europie Środkowej, pod red. M. Bobrownickiej, Kraków 1996.

Barszcz Leszek, Andrzej Krzycki – poeta, dyplomata, prymas, Gniezno 2005.

Borysowska Agnieszka, Jezuicki „vates Marianus”. Konterfekt osobowy i literacki Alberta Inesa (1619-1658), Warszawa 2010.

Budzyński Jan, Horacjanizm w liryce polsko-łacińskiej renesansu i baroku, Wrocław 1985.

Buszewicz Elwira, Sarmacki Horacy i jego liryka. Imitacja – gatunek – styl. Rzecz o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Kraków 2006.

Curtius Ernst Robert, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1997 (lub wyd. nast.)

Cytowska Maria, Poezja nowołacińska, hasło w: Słownik literatury staropolskiej (Średniowiecze - Renesans - Barok), pod red. T. Michałowskiej, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz), Wrocław 1990.

Dantyszek Jan, Księga Hymnów, wydał i wstępem opatrzył R. Gaszyniec, przeł. J.M. Harhala, Lwów 1934.

Dantyszek Jan, Pieśni, wybrała i przeł. A. Kamieńska, Olsztyn 1987.

Dantyszek Jan, Utwory poetyckie, przeł. J. Harhala, Lwów 1938.

Dialogus in Natali Domini. Dialog na Narodzenie Pana. Ecloga de Nativitate Domini. Ekloga na Narodzenie Pańskie, wyd. i przeł. J. Ziabicka, Warszawa 2000 ("Biblioteka Pisarzy Staropolskich", t. 21). [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Dobrym towarzyszom gwoli. Studia o "Foriceniach" i "Fraszkach" Jana Kochanowskiego, pod. red R. Krzywego i R. Rusnaka, Warszawa 2014 (Studia o Literaturze Dawnej, t. 4);

Domański Juliusz, Philologica, litteraria, humaniora. Studia i szkice z dziejów recepcji dziedzictwa antycznego, Warszawa 2009.

Filozofia i myśl społeczna XIII–XV wieku, oprac. J. Domański, słowo wstępne W. Tatarkiewicz, Warszawa 1978.

Głębicka Ewa J., Łacińska poezja Franciszka Dionizego Kniaźnina, Wrocław 1993. "Studia z okresu Oświecenia", t. XXIV.

Głębicka Ewa J., Poezja neołacińska, hasło w: Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław 1991.

Głębicka Ewa J., Szymon Szymonowic - poeta latinus, Warszawa 2001 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 2).

Głombiowska Zofia, Łacińska i polska muza Jana Kochanowskiego, Warszawa 1988.

Głombiowska Zofia, Elegie łacińskie Jana Kochanowskiego. Dwie wersje, Warszawa 1981.

Gorzkowski Albert, Bene atque ornate. Twórczość łacińska Jana Kochanowskiego w świetle kultury retorycznej, Kraków 2004.

Grzegorz z Sambora, Carmina selecta. Poezje wybrane, wydała i przełożyła E. Buszewicz, red. M. Mejor, Warszawa 2011 („Humanizm polski. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej”, seria "Inedita", t. 5).

Humanizm: idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej. Syntezy, pod redakcją A. Nowickiej-Jeżowej:

Hussowski Mikołaj, Carmen de statura feritate ac venatione bisontis / Pieśń o żubrze, jego postaci, dzikości i o polowaniu na niego..., tłum. N. Arseniewa et alia, Supraśl 2007.

Hussowski Mikołaj, Poemat o żubrze, przeł. J. Kasprowicz, [w:] Tegoż, Dzieła, t. 20, Warszawa 1931 (lub wyd. nast.).

Janicjusz Klemens, Poezje wybrane, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1979.

Kallimach Filip Buonaccorsi, Życie i obyczaje Grzegorza z Sanoka, arcybiskupa lwowskiego, oprac. T. Sinko, Lwów 1909.

Kallimach, Żywot Grzegorza z Sanoka, [w]: Callimachius Philippus, Vita et mores Gregorii Sanocei, ed., comment., illustravit, in linguam Polonam vertit I. Lichońska, Varsoviae 1963.

Klonowic Sebastian Fabian, Roxolania. Roksolania, czyli ziemie Czerwonej Rusi, wydał i przeł. M. Mejor, Warszawa 1996. „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 6. [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Kochanowski Jan, Carmina Latina / Poezja łacińska. Pars prior: Imago phototypica - Transcriptio / Część I: Fototypia - Transkrypcja. Edidit, praefatione et apparatu critico instruxit / Wydała i wstępem poprzedziła Z. Głombiowska, Gdańsk 2008.

Kochanowski Jan, Carmina Latina. Poezja łacińska. Pars altera Index verborum et formarum Część II Indeks wyrazów i form. Fecit Zofia Głombiowska Stephania Głombiowska adiuvante. Opracowała Zofia Głombiowska przy współudziale Stefanii Głombiowskiej, Gdańsk 2008; przekłady dostępne w portalu http://zbiory.bj.uj.edu.pl/neolatina/; teksty łacińskie z tłumaczeniami także [w:] Kochanowski Jan, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1884.

Kochanowski Jan, Dryas Zamchana polonice et latine. Pan Zamchanus latine et polonice, oprac. A. Gorzkowski, Pan Zamchanus w przekładzie E. Buszewiczowej, Kraków 2002.

Kochanowski Jan, Z łacińska śpiewa Słowian Muza. Elegie, foricenia, liryki w przekładzie L. Staffa, Warszawa 1986.

Konarski Stanisław, Opera poetica. Utwory poetyckie, wyd. J. Wójcicki przy współpracy A. Masłowskiej-Nowak, Warszawa 2013. "Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia", t. 12.

Kowalewicz Henryk, Średniowieczne wiersze polsko-łacińskie oraz "Koronka" brata Seweryna, wstęp i dobór tekstów W. Wydra, Poznań 2010 (seria: "Klasycy Nauki Poznańskiej" 47).

Kubiak Zygmunt, Medytacje Janicjusza, Warszawa 1993.

Lewandowski Ignacy, Polonia Latina. Szkice o literaturze łacińskiej w dawnej Polsce, Gniezno 2007.

Liman Kazimierz, Antologia poezji łacińskiej w Polsce. Średniowiecze, Poznań 2004.

Lubomirski Stanisław Herakliusz, Adverbia moralia, w: tenże, Poezje zebrane, oprac. A. Karpiński. Adverbia moralia, oprac. M. Mejor, t. 1, Warszawa 1995.

Łacina jako język elit, pod red. J. Axera, Warszawa 2004.

Łacińska poezja w dawnej Polsce, pod red. T. Michałowskiej, Warszawa 1995.

Łukaszewicz-Chantry Maria, Trzy nieba. Przestrzeń sakralna w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Wrocław 2002.

Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy, pod red. J. Z. Lichańskiego, Pułtusk 2006.

Malinowska Jolanta, Twórczość poetycka Piotra Roizjusza 1506-1571. Studium historycznoliterackie, Lublin 2001.

Michałowska Teresa, Literatura polskiego średniowiecza wobec poetyki europejskiej ("Ornatus difficilis"), Warszawa 2008.

Michałowska Teresa, Literatura polskiego średniowiecza. Leksykon, Warszawa 2011.

Mikołajczak Aleksander Wojciech, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.

Milewska-Waźbińska Barbara, Ars epitaphica. Z problematyki łacińskojęzycznych wierszy nagrobnych, Warszawa 2006.

Minissi Nullo, Europejski Czarnolas. Poezja łacińska Jana Kochanowskiego. La poesia latina di Jan Kochanowski, tłum. M. Bilińska, Kraków 2007.

Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, oprac. M. Starowieyski, Wrocław 2007.

Najstarsza poezja polsko-łacińska (do połowy XVI wieku), oprac. M. Plezia, Wrocław 1952. "Biblioteka Narodowa" seria I, nr 141 (lub inne wydanie).

Nowaszczuk Jarosław, Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia utworów, Szczecin 2009.

Pelc Janusz, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1980 i wyd. nast.

Piskała Magdalena, Boże miłości i wstydliwe dowcipy. Studia nad epigramatyczną twórczością Macieja Kazimierza Sarbiewskiego i Alberta Inesa, Warszawa 2009 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 23).

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Epigrammatum liber. Księga epigramatów, oprac. i przeł. M. Piskała i D. Sutkowska, Warszawa 2003 ("Biblioteka Pisarzy Staropolskich", t. 26). [Publikacja dostępna w całości w formacie pdf na stronie ibl.waw.pl/pl/nauka-i-badania/publikacje/biblioteka-pisarzy-staropolskich].

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Liryki oraz Droga rzymska i fragment Lechiady, oprac. M. Korolko przy współudziale J. Okonia, przeł. T. Karyłowski, Warszawa 1980.

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Peregrinatio terrestris. Carmina selecta. Ziemskie pielgrzymowanie. Wiersze wybrane, tłum. E. Buszewicz, Kraków 2003.

Stawecka Krystyna, Religijna poezja łacińska XVI wieku w Polsce, Lublin 1964.

Studia Neolatina. Rozprawy i szkice dedykowane Marii Cytowskiej, pod red. M. Mejora i B. Milewskiej-Waźbińskiej, Warszawa 2003.

Szymonowic Szymon, Flagellum livoris. Bicz na zawiść. Tekst łacińsko-polski, tłum. z jęz. łac. i oprac. E. Kolbus, Lublin 2004.

Średniowieczna poezja łacińska w Polsce, oprac. M. Włodarski, Wrocław 2007 ("Biblioteka Narodowa", seria I, nr 310).

t. 1: Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej, pod red. A. Nowickiej-Jeżowej, cz. 1 Warszawa 2009-2010; cz. 2, Warszawa 2010.

t. 6: Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia, pod red. K. Meller, Warszawa 2009;

Urbański Piotr, Natura i łaska w poezji polskiego baroku. Okres potrydencki. Studia o tekstach, Kilece 1996. Rozdział IV. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego tęsknota do "ojczyzny niebieskiej". Praca dostępna w całości w wolnym dostępie online w serwisie www.otworzksiazke.pl.

Urbański Piotr, Theologia fabulosa. Commentationes Sarbevianae, Szczecin 2000. Praca dostępna w calości w wolnym dostępie online w serwisie www.otowrzksiazke.pl.

Weintraub Wiktor, Rzecz czarnoleska, Kraków 1977 [szczególnie rozprawa Polski i łaciński Kochanowski - dwa oblicza poety].

Wilczek Piotr, Polonice et Latine. Studia o literaturze staropolskiej, Katowice 2007.

Wojtowicz Witold, Szkice o poezji obscenicznej i satyrycznej Andrzeja Krzyckiego, Szczecin 2002.

Zabłocki Stefan, Literatura nowołacińska. Średniowiecze – Renesans – Barok, red. P. Urbański, Warszawa 2010.

Zabłocki Stefan, Od starożytności do neohellenizmu. Studia i szkice, pod red. P. Urbańskiego i T. Sapoty, Katowice 2008.

Zabłocki Stefan, Polsko-łacińskie epicedium renesansowe na tle europejskim, Wrocław 1968.

Zaborowska-Musiał Justyna, Epigramy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Pułtusk - Warszawa 2006.

Zawadzki Robert, Łacińskie poezje Marcina Kromera, Częstochowa 2007.

Zimorowic Józef Bartłomiej, Iesus, Maria, Ioseph trisagii et trismegisti humanae Protopatroni natali Dei Hominis MDCXL hymnis XXVII celebrati / Jezus, Maria, Józef po trzykroć święci i po trzykroć wielcy, pierwsi Patroni zbawienia ludzkiego, w roku od narodzenia Boga-Człowieka 1640 w XXVII hymnach uczczeni, oprac. T. Lawenda przy współudziale R. Sawy, przekład R. Sawa, Lublin 2013 ("Lubelska Biblioteka Staropolska" 11).

Uwagi:

Wykład odbywać się będzie na platformie Zoom, po uzgodnieniu ze słuchaczami wykorzystane mogą być dodatkowo także inne platformy.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
ul. Długa 44/50
00-241 Warszawa
tel: +48 22 55 49 126 https://www.wne.uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)