Patofonetyka

obowiązkowe

Znajomość fonetyki i fonologii języka polskiego.

w sali

Przedmiotem konwersatorium są wybrane problemy z zakresu fonetyki ogólnej i klinicznej analizowane z wykorzystaniem subiektywnych metod percepcyjnych, w oparciu o aktualny stan badań fonetyczno-instrumentalnych.

Podczas konwersatorium realizowane są następujące zagadnienia:

1. Inwentarze fonologiczne języka polskiego.

2. Artykulacyjna klasyfikacja samogłosek i spółgłosek w ujęciu IPA (International Phonetic Association). Architektura klasyfikacji fonetycznej.

3. Znaki międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA (International Phonetic Alphabet), jej rozszerzenia ExtIPA (Extensions to the International Phonetic Alphabet) przeznaczone do zapisu realizacji zaburzonych i nietypowych dla systemów fonetycznych rozmaitych języków świata oraz symbole VoQS (Voice Quality Symbols) wykorzystywane w opisie cech głosu.

4. Charakterystyka poszczególnych znaków i ich zastosowań w powiązaniu z nagraniami odpowiadających im dźwięków. Różne typy wymowy zaburzonej.

5. Program intensywnego treningu słuchowego powiązanego z transkrypcją odbieranego sygnału mowy za pomocą omówionych wcześniej symboli.

Bryndal M. 2015. Fonologiczna interpretacja procesów doskonalenia wymowy dziecięcej na tle współczesnych teorii fonologicznych. Gliwice: Komlogo.

Cutler A. 2012. Native Listening. Language Experience and the Recognition of Spoken Words. Cambridge, MA: MIT. ( wybrane rozdziały).

Dukiewicz L, Sawicka I. 1995. Fonetyka i fonologia [w:] H. Wróbel (red.) Gramatyka współczesnego języka polskiego, Kraków.

IPA (International Phonetic Association). 1999. Handbook of the International Phonetic Association. A Guide to the Use of the International Phonetic Alphabet, Cambridge: Cambridge University Press.

Jassem W. 2003. Ilustration of the IPA: Polish, „Journal of the International Phonetic Association”, 33(1), s. 103–107.

Klebanowska B. 2007. Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim, Warszawa: WUW.

Klessa K., Lorenc A. 2020. Zasoby językowe i narzędzia wykorzystywane w akustycznej i audytywnej analizie zjawisk prozodycznych [w:] B. Kamińska, M. Wysocka (red.) Prozodia mowy. Gdańsk: Harmonia Universalis.

Konopska L. 2007. Wymowa osób z wadą zgryzu. Szczecin: Wydawnictwo Media Druk.

Konopska L. 2015. Desonoryzacja w dyslalii. Analiza artykulacyjna, akustyczna i audytywna. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.

Krajna E. 2008. 100-wyrazowy Test Artykulacyjny. Gliwice: Komlogo.

Ladefoged, P. 2001. Vowels and Consonants: An Introduction to the Sounds of Languages. Oxford: Blackwell Publishers (wybrane rozdziały).

Laskowski R. 1999. System fonologiczny języka polskiego [w:] Encyklopedia języka polskiego, Wrocław.

Lorenc A. 2015. Wymowa dzieci niesłyszących [w:] Muzyka-Furtak E. (red.), Surdologopedia. Podręcznik akademicki, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 193–211.

Lorenc A. 2016. Transkrypcja wymowy w normie i w przypadkach jej zaburzeń. Próba ujednolicenia i obiektywizacji [w:] Kamińska B., Milewski S. (red.) Logopedia artystyczna, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 107–143.

Lorenc A. 2016. Kryteria diagnostyczne normy wymawianiowej [w:] Kamińska B., Milewski S. (red.) Logopedia artystyczna, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 107–143.

Lorenc A. 2018. Charakterystyka artykulacyjna polskich sybilantów retrofleksyjnych. Badanie z wykorzystaniem artykulografii elektromagnetycznej, „Logopedia” 47(2), s. 157-176.

Lorenc A., Król D., Klessa K. 2018. An acoustic camera approach to studying nasality in speech: The case of Polish nasalised vowels, „Journal of Acoustical Society of America” 144 (6), s. 3603–3617.

Łobacz P. 1996. Polska fonologia dziecięca, Warszawa: Energeia.

Łobacz P. 2005. Prawidłowy rozwój mowy dziecka. W: T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.) Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki.

Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

2005, s. 231−268.

Szpyra-Kozłowska J. 2001. Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Trochymiuk A., Święciński R. 2009. Artykulograficzne badanie wymowy grzbietowej. Studium przypadku, „Logopedia”, t. 38, s. 173–201.

Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.

Wybrane linki:

Peter Ladefoged. Materiały, podręczniki fonetyczne zebrane: http://www.phonetics.ucla.edu/index.html

The International Phonetic Association: http://www.langsci.ucl.ac.uk/ipa/index.html

Illustration of the IPA collection: https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-the-international-phonetic-association/illustrations-of-the-ipa

Interactive IPA chart: https://www.ipachart.com/

The World Atlas of Language Structures (WALS): https://wals.info/

WIEDZA

- znajomość międzynarodowej klasyfikacji artykulacyjnej samogłosek i spółgłosek oraz symboli IPA, ExtIPA i VoQS.

UMIEJĘTNOŚCI

- wykonanie nagrania sygnału mowy,

- interpretacja słuchowa nagrań sygnału mowy z użyciem symboli transkrypcji międzynarodowej IPA, ExtIPA, VoQS,

- wskazanie przyczyn zaburzeń segmentalnych i suprasegmentalnych

- ocena ciągła podczas zajęć (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

- zaliczenie pisemne -nagranie osoby z wybranym zaburzeniem wymowy i/lub głosu i/lub cech prozodycznych mowy wraz z transkrypcją nagrania audio i/lub wideo oraz propozycją terapii

a) wykonanie nagrania audio (format .wav) i wideo.

b) transkrypcja fonetyczna nagrań realizacji zaburzonych w powiązaniu z diagnozą i propozycją terapii logopedycznej