Klasyczne teorie socjologiczne

obowiązkowe

w sali

Klasyczne teorie socjologiczne to wykład przybliżający podstawy i główne inspiracje socjologii jako teorii społeczeństwa, a także prace ważnych przedstawicieli dyscypliny. Nacisk zostanie położony na sposób, w jaki autorzy, tworzący w różnych czasach i kontekstach, konceptualizowali świat społeczny.

Dobór tematów kształtowany jest zgodnie z tradycją, która podstawy teorii socjologicznej rozumie szeroko i włącza w nie także tych autorów (z kręgu filozofii i myśli politycznej), którzy tworzyli na długo przed powstaniem socjologii jako naukowej dyscypliny. Aby powstała socjologia jako naukowa teoria i technika badania społeczeństwa, konieczne było przyjęcie ogólnych założeń na temat tego, czym jest świat społeczny, jak trwa i jak się zmienia.

Dzięki szerszym ramom historycznym, studenci mają szansę z dystansu spojrzeć na nowsze teorie i metody, a także pełniej rozumieć współczesne debaty społeczne i polityczne.

Problematyka wykładu jest kształtowana zgodnie z tradycją, która podstawy teorii socjologicznej rozumie szeroko, zaliczając do nich tych wszystkich myślicieli, którzy tworzyli kanon myślenia o społeczeństwie na długo przed narodzinami nowoczesnej nauki.

Zgodnie z tym ujęciem, część wstępna wykładu obejmuje zarys teorii społecznych autorów starożytnych, a także myśl społeczną chrześcijaństwa, myśl Niccolo Machiavellego, wybranych teoretyków stanu natury (Hobbesa, Rousseau), a także przykładowych myślicieli Oświecenia.

Na tym tle zostanie przedstawiona dziewiętnastowieczna teoria społeczna, w tym autorzy stale inspirujący kolejne pokolenia socjologów: Karol Marks i Alexis de Tocqueville. Wyłanianie się socjologii jako dyscypliny jest współczesne rozwojowi pozytywizmu, a jej pierwszym wielkim tematem jest zmiana społeczna. Z owymi początkami wiążą się dwie istotne postaci, Auguste Comte i Emile Durkheim.

Durkheim zostanie przedstawiony także jako pierwszy istotny kodyfikator metodologii socjologicznej. Max Weber z kolei będzie omawiany jako przedstawiciel socjologii rozumiejącej, akcentującej złożoność procesów historycznych i kulturowych. Osobne spotkanie zostanie poświęcone jego wpływowej i kontrowersyjnej analizie początków kapitalizmu. Kolejne spotkania będą poświęcone myśli Georga Simmla, jego oryginalnej koncepcji socjologii formalnej i inspirującym analizom społeczeństwa nowoczesnego. Odrębny wykład zostanie poświęcony psychoanalitycznej teorii kultury, zawartej w pracach Zygmunta Freuda.

Wykład zakończy przybliżenie myśli dwóch socjologów, których ożywiona recepcja w Polsce przypada na ostatnie dekady: pierwszym będzie Norbert Elias ze swoją koncepcją procesu cywilizacyjnego; drugim - Pierre Bourdieu i jego teoria podziałów klasowych.

J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, wydanie dowolne.

K. Marks, F. Engels, Manifest komunistyczny, wydanie dowolne.

M. Weber, Etyka protestancka i duch kapitalizmu, Warszawa 2011.

G. Simmel, Socjologia (fragmenty).

Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień, wydanie dowolne.

P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa 2009.

Po ukończeniu kursu student:

-zna w zarysach najważniejsze nurty zachodniej myśli społecznej

-ma podstawową orientację w wybranych, kluczowych pracach klasyków socjologii

-potrafi odnosić teorie socjologiczne do zjawisk życia codziennego.

Warunkiem zaliczenia zajęć jest znajomość problematyki poruszanej na wykładzie. Ponieważ wykład nie jest oparty na żadnym podręczniku, zalecana jest obecność na wykładach. Zaliczenie przedmiotu nie wymaga sięgania do dodatkowych źródeł.

Zaliczenie zajęć odbywa się w formie egzaminu pisemnego (w przypadku sesji zdalnej - w formie egzaminu ustnego). Egzaminy połówkowe będą organizowane w sesji zimowej i letniej. Dokładne kryteria zaliczenia i sposób organizacji egzaminu zostaną podane na zajęciach.

Istnieje możliwość zdawania egzaminu ustnego w terminie zerowym.

W razie niepowodzenia w zaliczeniu przedmiotu możliwa będzie poprawa w sesjach poprawkowych semestru zimowego i letniego.