Klasyczne teksty etnologii i antropologii kulturowej 1

obowiązkowe

Zajęcia o charakterze ćwiczeń, zaznajamiają studenta ze sposobami odczytywania, analizowania i interpretowania tekstów antropologicznych oraz wprowadzają w kanon klasycznych tekstów etnologicznych. Uwrażliwiają na podstawowe problemy związane z analizowaniem literatury antropologicznej i wyposażają w umiejętność jej krytycznej i twórczej lektury.

Ćwiczenia dopełniają wykład „Wstępu do etnologii i antropologii kulturowej”.

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi tekstami z etnologicznego i antropologicznego kanonu lektur oraz wyrobienie w nich umiejętności czytania, analizowania i interpretowania tekstu etnologicznego i antropologicznego. Lektura tekstów wymaga specyficznego podejścia: umiejętności dostrzegania zarówno faktograficznej, jak i metodologicznej oraz teoretycznej ich warstwy, a także krytycznego spojrzenia na proponowane przez autora tezy, odkrywania założeń, które nie są wprost przez niego sformułowane. Umiejętność świadomego czytania tekstów etnologicznych i antropologicznych jest kluczowa dla dalszego toku studiów. Przedmiot „Klasyczne teksty etnologii antropologii kulturowej” jest jedyną okazją do świadomego i systematycznego nauczenia się tej niełatwej sztuki. Zdobycie umiejętności czytania ze zrozumieniem i interpretowania tekstów antropologicznych oraz ich dogłębnego analizowania ułatwi też, w dalszym toku kształcenia, pisanie własnych tekstów naukowych.

Ćwiczenia uczą korzystania wykorzystania, student powinien także umieć zastosować proponowane przez autora rozwiązania teoretyczne do innych materiałów, a także umieć je wpleść w nowsze podejścia antropologiczne.

Zajęcia są pogrupowane w bloki tematyczne, co pozwala na łatwiejsze porównywanie i zestawianie podejść teoretycznych. Na poszczególnych zajęciach omawianie są wybrane teksty odpowiadające danemu blokowi tematycznemu. Omawianie tekstów na poszczególnych zajęciach rozpoczyna się umieszczeniem go w szerszym kontekście dyscypliny oraz dziedzin pokrewnych. Studenci zachęcani są do dyskusji dzięki wykorzystywaniu takich metod jak „burza mózgów”, często też wykorzystywana jest praca w grupie  kiedy studenci przygotowują argumentację do krytyki tekstu.

R. Benedict, Indianie Pueblo z Nowego Meksyku; Północno-zachodnie Wybrzeże Ameryki, [w:] Wzory kultury, Warszawa 1966, s. 126-209; s. 257-310.

M. Buchowski, Zrozumieć Innego. Antropologia racjonalnośc, Kraków 2004.

R. Caillois, Teoria święta, w: Żywioł i ład, str. 121-160.

M. Eliade, Święty obszar i sakralizacja świata. Czas święty i mity, w; Sacrum, mit, historia, 1970, str. 53-124.

E. E. Evans-Pritchard, Czary, wyrocznie i magia u Azande, s. 23-48, 117-138.

J. G. Frazer, Magia sympatyczna; Magia i religia, [w:] Złota Gałąź, Warszawa 1996, s. 38-42; 43-81.

L. Levi-Bruhl, Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych, Warszawa 1992, s. 55-93, 154-171.

C. Levi-Strauss, Rodzina, [w:] Spojrzenie z oddali, s. 75-111 oraz rozdz. Analiza strukturalna w językoznawstwie w antropologii [w:] Antropologia strukturalna, Warszawa 1970, str. 89-115 lub z wydania z roku 2000: str. 35-54.

C. Lévi-Strauss, Bororo, [w:] Smutek tropików, Warszawa 1960, s. 211-260.

B. Malinowski, Istota kula; Ceremonia budowy waga; Znaczenie kula, [w:] Argonauci Zachodniego Pacyfiku, Warszawa 1987, s. 179-205; s. 126-156; s. 640-651.

M. Mauss, Szkic o darze, [w:] Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 211-331.

M. Mauss, Szkic o sezonowych przemianach w społeczności Eskimosów, [w:] Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 565-655.

L. H. Morgan, Społeczeństwo pierwotne, [w:] Świat człowieka, świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, (red.) E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper, Warszawa 2007, s. 71-81.

G. Obeyesekere, Apoteoza kapitana Cooka. Euroepjskie mitotwórstwo w rejonie Pacyfiku, s. 21-47, 251-261.

M. Sahlins, Jak myślą „tubylcy”. O kapitanie Cooku, na przykład, Kraków 2007, s. 163-214.

V. W. Turner, Liminalność i communitas, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, (red.) M. Kempy, E. Nowicka, Warszawa 2004, s. 240-266.

E. B. Tylor, Cywilizacja pierwotna, [w:] Świat człowieka, świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, (red.) E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper, Warszawa 2007, s. 82-96.

Po ukończeniu zajęć student:

- ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu etnologii, antropologii kulturowej i społecznej;

- zna podstawowe teorie i szkoły antropologiczne oraz klasyczne teksty antropologiczne, należące do kanonu dziedziny;

- wyróżnia warstwę faktograficzną i teoretyczną tekstu antropologicznego;

- rozpoznaje poszczególne teorie i szkoły antropologiczne;

- analizuje poglądy autora zawarte w tekście;

- rozumie przesłanie teoretyczne czytanego teksu;

- dostrzega uwarunkowania historyczno-teoretyczne, stojące za tezami tekstu;

- potrafi ocenić przydatność teoretyczną czytanego tekstu;

- potrafi zastosować poznaną teorię do innego zbioru danych empirycznych;

- potrafi zastosować przeczytany tekst do analizy własnych materiałów etnograficznych;

- wysnuwa wnioski i analizuje tekst samodzielnie, bez korzystania z gotowych opracowań;

- zasady konstruowania dobrego tekstu naukowego (oraz zachodzące w tej kwestii różnice między poszczególnymi paradygmatami);

- rozumie złożoność procesów społecznych i kulturowych zachodzących w różnych typach społeczeństw;

- odróżnia postawę oceniającego widza od postawy rozumiejącego badacza;

- dostrzega niejednoznaczność i względność poglądów, również naukowych;

- ocenia przydatność etnologii antropologii kulturowej dla innych dziedzin humanistyki i nauk społecznych oraz dla służby publicznej.

Warunkiem przystąpienia do zaliczenia jest obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze; nie zaliczony materiał musi zostać uzupełniony na dyżurze prowadzących lub w innej uzgodnionej formie).

Ocena jest wynikiem pisemnego zaliczenia na ostatnich zajęciach (85%) oraz aktywności i przygotowywania się na każde zajęcia (15%). Oceniana jest zarówno wiedza na temat przeczytanych tekstów oraz kierunków reprezentowanych przez ich autorów, jak też umiejętność analizowania i interpretowania tekstów, krytycznego ich oceniania, formułowania wniosków oraz porównywania odmiennych podejść teoretycznych i stanowisk metodologicznych, prezentowanych przez autorów.