Psychologia sądowa i penitencjarna

obowiązkowe

Znajomość podstawowych zagadnień z zakresu psychologii ogólnej i psychologii klinicznej z elementami psychiatrii, prawo karne i prawo karne wykonawcze.

w sali

Przedmiot składa się z 2 części: zagadnień psychologii sądowej oraz psychologii penitencjarnej. Psychologia sądowa obejmuje zagadnienie z zakresu uwarunkowań czynów przestępczych i możliwości psychologicznego opiniowania w sprawach karnych. Przedstawia też problem zeznań świadków, a zwłaszcza wpływu różnych czynników na zeznania dzieci i dorosłych oraz psychologicznej oceny tych zeznań ze szczególnym uwzględnienie warunków i sposobów przesłuchiwania dzieci: świadków a zwłaszcza dzieci- ofiar przestępstw. W części obejmującej psychologię penitencjarną poruszane będą zagadnienia dotyczące funkcjonowania w izolacji więziennej (w warunkach aresztu śledczego i zakładu karnego), istotne problemy osób osadzonych jako źródło zadań zawodowych dla psychologa penitencjarnego ze zwróceniem uwagi na diagnozę i prognozy resocjalizacyjne oraz patologie więzienne. Poruszone będzie także zagadnienie psychologicznych warunków pracy i stresu personelu więziennego.

Zakres tematyczny wykładu i ćwiczeń

1. Rola psychologii w postępowaniu sądowym.

2. Psychologiczne i prawne pojęcie zachowań człowieka i jego uwarunkowań.

3. Opiniowanie (diagnoza psychologiczna) w przedmiocie niepoczytalności, w stanie silnego wzburzenia , dzieciobójstwa, eutanazji i przekroczenia granic obrony koniecznej.

4. Kryteria oceny zeznań świadków

• Psychologiczne prawidłowości procesu spostrzegania i pamięci

• Warunki i sposób przesłuchania a wartość zeznań zwłaszcza u dzieci

• Znaczenie motywacji świadka do złożenia zeznań

5. Opiniowanie w sprawach nieletnich.

6. Kara pozbawienia wolności: funkcje i dolegliwości. Resocjalizacja jako główny cel uwięzienia

7. Izolacja więzienna i jej psychologiczne skutki

8. Rola psychologa w systemie penitencjarnym.

9. Psychologiczne i społeczne skutki odbywania kary pozbawienia wolności

10. Psychologiczna charakterystyka poszczególnych kategorii osadzonych (skazani: młodociani, pierwszy raz karani, recydywiści)

11. Systemy terapeutyczne i ich wpływ na resocjalizację.

12. Podkultura jako forma obrony przed dolegliwościami uwięzienia

13. Zjawisko samoagresji i symulowania w więzieniu (samoagresja a podkultura więzienna, psychologiczne tło samoagresji i jej rodzaje).

14. Personel więzienny; funkcje, sposób organizacji i warunki pracy. Psychologiczne aspekty pracy personelu więziennego.

• Ackerman, M. J., Podstawy psychologii sądowej, GWP, Gdańsk, 2005

• Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2001.

• Kuć M., Indywidualizacja kary pozbawienia wolności, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2007

• Machel H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej – casus polski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2007.

• Majchrzyk Z., Psychologia sądowa. Aktualne problemy opiniowania dorosłych, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012

• Memon A., A. Vrij A., Bull R., Prawo i psychologia. Wiarygodność zeznań i materiału dowodowego, GWP, Gdańska, 2003

• Pospiszyl K. Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa 1998.

• Przybyliński S., Podkultura więzienna – wielowymiarowość rzeczywistości penitencjarnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006.

• Stanik M.J, Urban B.,/2007/ Resocjalizacja t.1 i 2

• Witka j., Kuć M., Niewiadomska I., Osobowość przestępcy a proces resocjalizacji, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2005.

• Wysocka E., Diagnoza w resocjalizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008.

Efekty w zakresie wiedzy

Student posiada wiedzę z zakresu psychologicznych problemów procesu sądowego w odniesieniu do dorosłych lub nieletnich przestępców oraz świadków. Rozumie sytuację osób odbywających karę pozbawienia wolności w zakresie psychologicznych problemów, jakie mogą występować w trakcie pobytu w izolacji. Student posiada wiedzę na temat wpływu czynników psychologicznych na proces resocjalizacji.

Efekty w zakresie umiejętności

Student potrafi wyróżnić różne aspekty uwarunkowań zachowań przestępczych. Ma umiejętność właściwego odczytania i zrozumienia opinii psychologiczno-psychiatrycznej sporządzonej zarówno na potrzeby sądów jak i komisji penitencjarnych. Posiada umiejętność wykorzystania wniosków zawartych w opinii psychologicznej na potrzeby opracowywania i projektowania programów resocjalizacyjnych.

Efekty w zakresie kompetencji społecznych

Student umie we właściwy sposób zorganizować warunki przesłuchania świadka i ocenić wartość jego zeznań. Potrafi właściwie ocenić i zaplanować postępowanie diagnostyczne w resocjalizacji i wykorzystać do tego celu badania psychologiczne.

obecność oraz bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność – 25%; końcowe zaliczenie pisemne 75%