Teoria kary

obowiązkowe

Podstawowa wiedza z zakresu nauk społecznych i prawa, szczególnie przydatna wiedza z zakresu podstaw prawa karnego i kryminologii .

w sali

Penologiczna analiza podstaw teoretycznych kary kryminalnej jako instytucji prawa karnego materialnego i wykonawczego będącej środkiem polityki karnej. Prezentacja historycznych przemian i współczesnych form kary i innych reakcji prawnokarnych na przestępstwo na podstawie nowoczesnej klasyfikacji teorii i krytyki kary kryminalnej. Przedstawienie kary kryminalnej z perspektywy interdyscyplinarnej (integralnokulturowej), jako pojętej procesualnie instytucji prawnej i społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem związku procesu karania z resocjalizacją i readaptacją społeczną jako zadań państwa oraz wyzwań dla społeczeństwa obywatelskiego.

Wykład ma za zadanie przekazanie w usystematyzowany sposób podstawową wiedzę na podstawie interdycsyplinarnej do penologicznej analizy kary kryminalnej jako instytucji prawnej i społecznej o charakterze procesualnym. W pierwszej kolejności wskazane są podstawowe zagadnienia związane z opisem kary kryminalnej z perspektywy interdyscyplinarnej, definicja kary kryminalnej ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki kary kryminalnej zarówno od innych kar (w szczególności kary w wychowaniu) jak i od innych reakcji prawno-karnych (środków zabezpieczających, środków probacyjnych, ale też pewnej odrębności tzw. środków karnych i innych). W tym celu wskazane jest określenie charakteru kary kryminalnej jako instytucji społecznej i prawnej, a także określone rozumienie strony czynnej i kary, oraz wyjaśnienie kwestii procesualnego charakteru kary kryminalnej. Wykład prowadzony jest z perspektywy nowoczesnej klasyfikacji teorii i krytyki kary i w pierwszej kolejności zapoznaje z różnymi wariantami tzw. deskryptywnych teorii kary kryminalnej. W tym kontekście przedstawione są wzajemne zależności między ogólnym wzorem kary kryminalnej a jej różnymi formami organizacyjnymi , oraz wskazane jest istotne powiązanie kary kryminalnej z ogólnymi założeniami ustroju społecznej i prawnego, w szczególności w zakresie tzw. negatywnego definiowania kary kryminalnej.

Przedstawione są następnie różnie określane w literaturze przedmiotu wersje instrumentalnych i imperatywnych teorii kary, a także odrębnie w ramach tzw. negacjonizum penalnego koncepcje represji karnej odchodzące od standardowego modelu wzorca reakcji prawno-karnej z odpowiednim uwzględnieniem ich odmiennego określenia normatywnego zarówno formalnie jako kary kryminalnej jaki i jako odrębnych od kary kryminalnej środków reakcji prawno-karnej. W tym nurcie przedstawione jest też zagadnienie tzw. ukrytej kryminalizacji i stosowania środków quasi represji karnej w ramach innych systemów reakcji prawnej na naruszenia ładu prawnego i społecznego. Kwestia związane z różnymi poglądami na karę kryminalną i związane z tym uzasadnienie stosowania konkretnych sankcji karnych analizowane są w kontekście aktualnych rozwiązań prawnych w Polsce i dyskusji poglądów w penologii europejskiej i amerykańskiej. W ramach wykładu przedstawiona jest też szeroko humanistyczna krytyka praktyk penalnych, co dotyczy zarówno nurtów radykalnej kryminologii, krytyki instytucji więzienia, jak i rozwoju współczesnych nurtów sprawiedliwości naprawczej. W toku wykładu szerzej omówione jest zjawisko punitywności populistycznej z perspektywy interdyscyplinarnej. W wykładzie przedstawiona jest ogólna integralnokulturowa perspektywa teoretyczna badania kary kryminalnej jako instytucji prawnej i społecznej badanej w jej ujęciu procesualnym.

Ćwiczenia poświęcone są analizie w świetle wskazanych na bieżąco artykułów i fragmentów różnych sposobów definiowania kary kryminalnej, z uwzględnieniem badania jej różnych aspektów (strona czynna, bierna kary, struktura kary zewnętrzna i wewnętrza, procesualność kary kryminalnej, fazy karania), a także genezy historycznej ogólnej instytucji kary kryminalnej i jej współczesnych form organizacyjnych z uwzględnieniem przede wszystkim podziału na kary o charakterze integrującym i eliminacyjnym. W toku ćwiczeń przedstawione są ogólne standardy procesu karania wykształcające się od czasów XVIII wieku do współczesności, zarówno jeśli chodzi o zasady wymiaru kary i funkcję gwarancyjną prawa karnego, jak i jeśli chodzi o zasady wyboru form organizacyjnych kary kryminalnej i sposobów jej wykonania, ze szczególnym uwzględnienie kwestii kary pozbawienia wolności. W toku ćwiczeń przedstawione są perspektywy poznawcze socjologii, pedagogiki resocjalizacyjnej, kryminologii i prawa karnego, odnośnie analizowanych kwestii.

Nakład pracy studenta:

- godziny zorganizowane – 60

- przygotowanie do zajęć – 30 godz.

- przygotowanie do kolokwiów – 20 godz.

- przygotowanie do egzaminu – 40 godz.

 B. Hudson, Understanding Justice. An introduction to ideas, Perspectives and controversies in modern penal theory, Open University Press, Buckingham-Philadelphia 2003,

 J. Królikowska, Sędziowie o karze, karaniu i bezkarności. Socjologiczna analiza wymiaru kary

 L. Lernell, Podstawowe zagadnienia penologii, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1977,

 D. Scott, Penology, Sage, London 2008,

 J. Utrat-Milecki, Kara. Teoria i kultura penalna, perspektywa integralnokulturowa, Wyd. UW, Warszawa 2010,

 J. Utrat-Milecki, Penologia ogólna perspektywa integralnokulturowa, tom I: Kara kryminalna jako ogólna instytucja prawna i społeczna, Wyd. UW, Warszawa 2022,

 J. Utrat-Milecki, Penologia ogólna, perspektywa integralnokulturowa, tom II: Podstawy teoretyczne polityki karnej, Wyd. UW, Warszawa 2022,

 J. Utrat-Milecki, Podstawy penologii. Teoria Kary, Wyd. UW, Warszawa 2006.

Po zakończeniu zajęć student/ka

w sferze wiedzy:

 posiada podstawową wiedzą z zakresu podstaw teoretycznych posługiwania się w toku polityki karnej środkami represji karnej, w szczególności odnośnie poszczególnych form organizacyjnych środków orzekanych i wykonywanych w ramach prawa karnego

 zna ogólne zasady wymiaru kary kryminalnej stosowane w ramach prawa karnego a także zasady wykonania kary kryminalnych, w szczególności kary pozbawienia wolności

 posiada wiedzę na temat ustrojowych i społecznych współzależności stosowania kary kryminalnej oraz kwestii jej efektywności

w sferze umiejętności:

 posiada umiejętność krytycznej analizy teksów z zakresu kryminologii i pedagogiki resocjalizacyjnej odnośnie kwestii związanych z polityką karną i penitencjarną

 potrafi krytycznie analizować rozwiązania prawne i organizacyjne związane z wymiarem i w szczególności wykonaniem kary kryminalnych, w szczególności kary pozbawienia wolności, oraz kar prac społecznie użytecznych w środowisku lokalnym

w sferze kompetencji społecznych:

 ma wiedzę na temat społecznych i kulturowych uwarunkowań polityki kryminalnej,

 ma świadomość znaczenia zasady humanitaryzmu i praw człowieka w toku realizacji polityki karnej,

 jest świadomy problemów dotyczących ochrony praw człowieka, zarówno sprawcy jak i ofiary związanych z reakcją prawno-karną na przestępstwo

ia.

Ocena na podstawie obecności, ocena ciągła aktywności w toku ćwiczeń, dwa kolokwia pisemne w toku ćwiczeń, których zaliczenie wraz z odpowiednią frekwencją na zajęciach warunkuje dopuszczenie do końcowego egzaminu ustnego.