Statystyka

obowiązkowe

w sali

Prowadzenie badań ilościowych jest jedną z kluczowych kompetencji socjologów i socjolożek – umiejętność realizacji i opracowania badań sondażowych na reprezentatywnych próbach pozostaje differentia specifica tej dyscypliny. W trakcie kursu uczestnicy nabędą praktycznych umiejętności związanych z przygotowaniem danych do analizy i ich dalszą obróbką. Zajęcia ćwiczeniowe będą prowadzone w pracowni komputerowej z wykorzystaniem podstawowego oprogramowania do analizy (SPSS).

1. Wyobraźnia statystyczna

Efekty:

Słuchacz/ka…

zna zakres zajęć i zasady zaliczenia

rozumie związki analizy statystycznej z paradygmatami socjologii oraz szerszymi modelami epistemologicznymi

zna i potrafi zastosować podstawowy zapis statystyczny

rozpoznaje najważniejsze programy statystyczne i ich zastosowania

Literatura

W.Ostasiewicz Myślenie statystyczne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012

G. Ferguson, Y. Takane Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007, rozdz. 3

2. Analiza opisowa

Efekty

Słuchacz/ka…

Potrafi konstruować, interpretować i przekształcać rozkłady częstości

Rozróżnia i interpretuje charakterystyki rozkładów

Wie jak stosować wizualizacje: wykresy słupkowe, histogramy, kołowe, blokowe i łodyga/liść

Rozróżnia poziomy pomiaru

Potrafi posługiwać się miarami tendencji centralnej, zmienności, skośności i kurtozy

Rozróżnia analizę od wnioskowania

Literatura

M. Nawojczyk Przewodnik po statystyce dla socjologów, SPSS Polska, Kraków2004 rozdziały 2, 3,4

G. Ferguson, Y. Takane Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007, rozdz. 2, 4, 5

J. Górniak, J. Wachnicki Pierwsze kroki w analizie danych. SPSS for Winows rozdz. 9, 10

3. Testowanie hipotez

Efekty:

Słuchacz/ka…

Rozumie , na czym polega określanie prawdopodobieństwa w testowaniu hipotez

Zna najważniejsze parametryczne i nieparametryczne testy istotności statystycznej

Rozumie pojęcia hipotezy zerowej, błędu typu alfa i beta

Potrafi obliczyć i zinterpretować test chi kwadrat , test chi dla tablic czteropolowych z poprawką na ciągłość Yatesa

Potrafi zinterpretować test jednorodności wariancji (test Levena)

Potrafi obliczyć i zinterpretować test t Studenta

Rozumie proces obliczania i sposób interpretacji jednoczynnikowej ANOVA

Literatura

K. Szaniawski Indukcja statystyczna w badaniach socjologicznych (w:) K. Szaniawski (red.) Metody statystyczne w socjologii, Warszawa 1968

G. Ferguson, Y. Takane Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007, rozdz. 11, 12, 13

A. Malarska Statystyczna analiza danych spomagana programem SPSS, rozdz. 4 "Analiza wariancji"

J. Górniak, J. Wachnicki Pierwsze kroki w analizie danych. SPSS for Winows rozdz. 11 (11.4)

4. Związki pomiędzy zmiennymi

Efekty:

Słuchacz/ka…

Ugruntowuje umiejętność interpretacji tabel kontyngencji

Potrafi dobrać współczynniki do mierzenia siły związku dla różnych poziomów pomiaru

Potrafi skonstruować i zinterpretować macierz korelacji

Literatura

J. Górniak, J. Wachnicki Pierwsze kroki w analizie danych. SPSS for Winows rozdz. 11, 12

G.Lissowski, J.Haman, M. Jasinski Podstawy statystyki dla socjologów, t.2, Wyd. Scholar, Warszawa2011, rozdz. 8, 9, 10, 11, 12, 13

5.Analiza regresji

Efekty:

Uczestnik rozumie założenia i procedury regresji logistycznej

Literatura

A. Field Discovering Statistics Using SPSS (and sex and drugs and rock'n'roll) SAGE, 2004, rozdz. 8

1. W.Ostasiewicz Myślenie statystyczne, WoltersKluwer Polska, Warszawa 2012

2. G. Ferguson, Y. Takane Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007

3. Lissowski G., Z zagadnień doboru próby (w:) K. Szaniawski (red.) Metody statystyczne w socjologii, Warszawa 1968

4. M. Szreder Metody i techniki sondażowych badań opinii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004

5. M. Nawojczyk Przewodnik po statystyce dla socjologów, SPSS Polska, Kraków2004

6. J. Górniak, J. Wachnicki Pierwsze kroki w analizie danych. SPSS for Windows

7. K. Szaniawski Indukcja statystyczna w badaniach socjologicznych (w:) K. Szaniawski (red.) Metody statystyczne w socjologii, Warszawa 1968

8. G.Lissowski, J.Haman, M. Jasinski Podstawy statystyki dla socjologów, t.2, Wyd. Scholar, Warszawa2011

9. Malarska Statystyczna analiza danych wspomagana programem SPSS Kraków 2005

10. M. Jakubowski, A. Pokropek Badając egzaminy. Podejście ilościowe w badaniach edukacyjnych Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa 2009

11. G.Kuder, M. Richardson Teoria estymacji rzetelności testu w: J. Brzeziński (red.) Trafność i rzetelności testów psychologicznych, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005

12. L. Cronbach Współczynnik Alfa a struktura wewnętrzna testów w: J. Brzeziński (red.) Trafność i rzetelności testów psychologicznych, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005

K_W06 Zna metody i techniki, w tym pozyskiwania danych właściwe dla socjologii i nauk pokrewnych, pozwalające opisywać struktury i instytucje społeczne oraz procesy zachodzące w nich i między nimi

K_U01 potrafi prawidłowo interpretować zjawiska społeczne, prawne, kulturowe, ekonomiczne, polityczne w kontekście problematyki socjologicznej

KU_03 potrafi trafnie analizować i badać przyczyny i przebieg konkretnych procesów i zjawisk społecznych (kulturowych, ekonomicznych, politycznych i prawnych)

K_U04 potrafi prognozować procesy i zjawiska społeczne (kulturowych, ekonomicznych, politycznych i prawnych) z wykorzystaniem standardowych metod i narzędzi z zakresu nauk społecznych

K_U08 posiada umiejętność rozumienia i analizowania procesów i zjawisk społecznych

K_U09 posiada umiejętność przygotowania prac pisemnych z zakresu nauk społecznych z wykorzystaniem ujęć teoretycznych i innych źródeł

K_K02 potrafi tworzyć zespoły zadaniowe i aktywnie w nich uczestniczyć

K_K03 potrafi wskazań i zdefiniować najważniejsze działania służące realizacji określonych zadań

K_K04 potrafi profesjonalnie podchodzić do zadań związanych z zawodem socjologa

K_K07 potrafi i działać w sposób kreatywny i przedsiębiorczy

WYKŁAD

Egzamin w formie testowo-opisowej. Odbędą się dwa kolokwia śródsemestralne (obydwa dają po 25% oceny końcowej) i jedno podsumowujące w sesji letniej (50%).

Przy poszczególnych tematach znajdą Państwo przykładowe zadania

Konkurs imienia kota Gosseta

Gorąco zachęcam Państwa do przygotowania swoich zadań. To doskonała metoda dla zrozumienia i utrwalenia zagadnień omawianych na zajęciach. W zależności od liczby i jakości zadań można uzyskać do 5 punktów. Państwa zadania będą cieszyły przyszłorocznych uczestników tego kursu. Każdy z Państwa może przesłać dowolną liczbę zadań. Zadania muszą dotyczyć zagadnień omawianych na wykładach, odnosić się do kota Williama Gosseta i zawierać rozwiązanie.

Termin przesyłania propozycji zostanie ogłoszony na wykładzie

Konkursy ad hoc

W trakcie zajęć będą ogłaszane konkursy dotyczące poszczególnych tematów, z tygodniowym czasem realizacji. Można za nie uzyskać w sumie 5 punktów.

ĆWICZENIA

Ocena z ćwiczeń jest oparta na raporcie z projektu analitycznego i frekwencji. Uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń jest warunkiem podejścia do egzaminu.

FREKWENCJA: dwie nieusprawiedliwione nieobecności nie powodują konsekwencji, trzecia i czwarta oznaczają obniżenie oceny z ćwiczeń po pół stopnia, piąta nieobecność powoduje niezaliczenie ćwiczeń w pierwszym terminie.

PROJEKT ANALITYCZNY

W trakcie całego semestru będą Państwo pracować indywidualnie nad swoim projektem, budując analizę wraz z poznawaniem kolejnych narzędzi statystycznych. Innymi słowy cząstki Państwa prac zaliczeniowych będą powstawały praktycznie od pierwszych tygodni zajęć. Celem jest utrwalenie praktycznych umiejętności analizy i podniesienie kwalifikacji z pisania akademickiego. Dane będą pochodzić z ogólnodostępnych baz z badań prowadzonych na reprezentatywnych próbach. Na podstawie przeprowadzonych analiz przygotują Państwo (nieco uproszczony) artykuł naukowy, zawierający następujące części:

1. Wprowadzenie

Ta część ma opierać się na informacjach uzyskanych na wykładzie „Systemy, struktury i procesy społeczne w różnych perspektywach socjologicznych” dr hab. Magdaleny Łukasiuk. Państwa zadaniem jest zdefiniowanie problemu badawczego, opisanie kategorii teoretycznych, którymi chcecie się przyjrzeć i postawienie pytań badawczych/hipotez. Długość: ok 1 strona

2. Metodologia

W typowej pracy naukowej ta część powinna być poświęcona doborowi próby, strategii i narzędzi badawczych oraz realizacji badania. Jako że pracujemy na gotowych bazach, ograniczymy się do opisu wykorzystanych zmiennych (maksymalnie 3-5 zmiennych „problemowych” i podobna liczba zmiennych „metryczkowych”). Państwa zadaniem będzie nie tylko wymienienie zmiennych, ale też pokazanie jakich kategorii teoretycznych są one wskaźnikami. Długość: ok. 0,5 strony

3. Analiza

Główna część pracy. Państwa analiza powinna być uporządkowana pytaniami badawczymi/hipotezami. Ponieważ jest to ćwiczenie i kolejno wprowadzamy coraz bardziej zaawansowane narzędzia analityczne, dopuszczalna (a nawet sensowna) jest próba odpowiedzi na jedno pytanie za pomocą kilku technik analitycznych. Powinny się tu znaleźć (w rozsądnej ilości) wykresy i tabele „pracujące” w tekście. Długość: 10-12 stron

4. Podsumowanie i wnioski

Krótkie podsumowanie pytań badawczych/hipotez z lotu ptaka. Czego udało się Państwu dowieść? A czego nie? Długość: 0,5 strony

5. Aneks

Tabelki ze statystykami, podsumowaniami testów itd. służące do sprawdzenia poprawności Państwa wnioskowania. Proszę zadbać, żeby kolejność tabel odpowiadała kolejności analiz w głównej części raportu. Szczegółowe wymagania:

- analizy opisowe: tabele lub wykresy w głównej części tekstu

- testy nieparametryczne (chi, U, H): tabela ze statystykami testu, tabela krzyżowa o ile nie zamieszczona w głównej części

- test t: statystyki opisowe z eksploracji, tabela ze statystykami testu i wielkościami efektu,

- ANOVA/Welch: statystyki opisowe z eksploracji, test Levena, tabela ze statystykami testu, wielkość efektu, testy posthoc

- korelacje: macierz korelacji o ile nie została zamieszczona w głównej części tekstu

- analiza regresji logistycznej: tabele z kodowaniem zmiennych, tabele klasyfikacji, test zbiorowy współczynników modelu, test Hosmera i Lemeshowa, tabela z podsumowaniem modelu (R2 N). Tabela ze współczynnikami modelu (po wyedytowaniu etykiet) powinna znaleźć się w głównej części opracowania.

Termin przesłania raportu: siedem dni kalendarzowych przed terminem egzaminu.

KRYTERIA OCENY

20 pkt poprawność językowa i edycyjna

10 pkt wykorzystanie ramy teoretycznej

5 pkt opis metodologii

10 pkt analiza opisowa

5 pkt testy nieparametryczne

10 pkt testy parametryczne

15 pkt ANOVA

5 pkt korelacje

20 pkt regresja logistyczna

PROGI OCEN

90-100 pkt BDB

85-89,9 pkt DB+

75-84,9 pkt DB

70-74,9 pkt DST+

60-69,9 pkt DST

poniżej 60 pkt NDST

Do ubiegania się o certyfikat SPSS należy zdobyć minimum 75 punktów.

W ramach zajęć nie są prowadzone praktyki, niemniej uzyskanie z egzaminu i raportu co najmniej 4 uprawnia do uzyskania certyfikatu SPSS technology junior expert, maksymalnie troje uczestników o najlepszych wynikach będzie miała możliwość podjęcia próby zdobycia certyfikatu SPSS technology expert. Warunki akredytacji SPSS zostaną opisane na początku semestru