Historia filozofii I

obowiązkowe

Kurs będzie dotyczył głównych kierunków w filozofii europejskiej od VII w. p.n.e. do XIV w. n.e. W ramach filozofii starożytnej zajmiemy się myślą pre-sokratyków, sofistów i Sokratesa, systematyczną filozofią Platona i Arystotelesa, szkołami hellenistycznymi, średnim platonizmem i neoplatonizmem. Filozofia średniowieczna obejmie filozofię patrystyczną, wczesny średniowieczny neoplatonizm, jedenastowieczną wczesną scholastykę, jedenasto- i dwunastowieczne koncepcje uniwersaliów, szkołę w Chartres i mistycyzm dwunastowieczny, średniowieczne arabskie i żydowskie źródła filozofii łacińskiej, wczesną trzynastowieczną scholastykę (powstanie uniwersytetów, pierwsze spory o Arystotelesa), oraz główne doktryny filozoficzne XIII wieku (Awerroizm, chrześcijański Arystotelizm Tomasza z Akwinu, Augustynizm), kierunki czternastowieczne: metafizyczny esencjalizm Dunsa Szkota i nominalizm Ockhama oraz mistycyzm Mistrza Eckharta.

Kurs będzie dotyczył głównych kierunków w filozofii europejskiej od VII w. p.n.e. do XIV w. n.e. W ramach filozofii starożytnej zajmiemy się myślą pre-sokratyków (filozofowie jońscy, pitagorejczycy, eleaci), sofistów i Sokratesa oraz ich następców, systematyczną filozofią Platona i Arystotelesa, szkołami hellenistycznymi (stoicy, epikurejczycy, sceptycy) oraz ujęciami synkretycznymi (średnim platonizmem, Filonem z Aleksandrii i neoplatonizmem). Filozofia średniowieczna obejmie filozofię patrystyczną (autorzy wczesnochrześcijańscy, Orygenes, systematyczna doktryna Augustyna, Boecjusz, Pseudo-Dionizy), wczesny średniowieczny neoplatonizm (Eriugena), jedenastowieczną wczesną scholastykę (spór dialektyków z antydialektykami, Anzelm z Canterbury); dwunastowieczne koncepcje uniwersaliów, szkołę w Chartres i mistycyzm dwunastowieczny (Bernard z Clairvaux, Wiktoryni), średniowieczne arabskie i żydowskie źródła filozofii łacińskiej (Awicenna, Awerroes, Awicebron, Maimonides); wczesną trzynastowieczną scholastykę (powstanie uniwersytetów, pierwsze spory o Arystotelesa), oraz główne doktryny filozoficzne XIII wieku (awerroizm, chrześcijański, filozofia Alberta Wielkiego i Tomasza z Akwinu, augustynizm); kierunki czternastowieczne: metafizyczny esencjalizm Dunsa Szkota i nominalizm Ockhama oraz mistycyzm Mistrza Eckharta.

Opracowania:

F. Copleston, Historia filozofii, t. II-III; E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich; R. Heinzmann, Filozofia średniowiecza; A. Krokiewicz, Zarys filozofii greckiej; Z. Kuksewicz, Zarys filozofii średniowiecznej, t.I i II; J. Legowicz, Historia filozofii średniowiecznej Europy zachodniej; G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. I-IV; S. Swieżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej; Wszystko to ze zdziwienia. Antologia średniowiecznych tekstów filozoficznych z XII, XIII, XIV w. (red. M. Frankowska-Terlecka, K. Krauze-Błachowicz, E. Jung-Palczewska); Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore (red. A. Kijewska).

Semestr zimowy:

Presokratycy; Platon: Obrona Sokratesa, Fedon, Fajdros, Gorgiasz lub Uczta lub Eutyfron, Państwo (ks. VI-VII), Timajos; Arystoteles: Metafizyka (ks. IV, VI-IX, XII – wybór), O duszy (ks. II-III), Etyka Nikomachejska (ks. I-II, X); Sekstus Empiryk: Zarysy Pirrońskie (ks. I); Epiktet: Encheiridion lub Diatryby (wybór); Marek Aureliusz: Rozmyślania; Epikur: List do Menojkeusa, Główne myśli; Filon z Aleksandrii: O stworzeniu świata; Orygenes: O zasadach (wybór); Plotyn: Enneady, Enn. V.1-2, VI. 8-9 (wybór).

Fakultatywnie: Platon: List VII: Arystoteles: Metafizyka ks. I; Justyn: Apologia (fragmenty), Dialog z Żydem Tryfonem (fragmenty); Teofil z Antiochii: List do Autolika (fragmenty).

Semestr letni:

Augustyn: Solilokwia lub O wolnej woli, ks. 2; Wyznania (ks. X, 6-22, ks. XI-XII); Boecjusz: O pocieszeniu, jakie daje filozofia; Pseudo-Dionizy Areopagita: Teologia mistyczna, Listy; Anzelm z Canterbury: Proslogion, r. 1-5; Co może ktoś na to odpowiedzieć w obronie głupiego oraz Co na to odpowiada wydawca tej książeczki; Abelard: Przedmowa do Tak i Nie lub Etyka (wybór), lub O uniwersaliach (wybór); Bonawentura: Droga duszy do Boga lub O sprowadzeniu sztuk do teologii (w: Wszystko to ze zdziwienia. Antologia średniowiecznych tekstów filozoficznych z XIII w.); Tomasz z Akwinu: O bycie i istocie; Traktat o człowieku, kwestie 75-76 (wybór); Duns Szkot: wybór pism w: Wszystko to ze zdziwienia. Antologia średniowiecznych tekstów filozoficznych z XIV w.; Ockham: wybór pism w: Wszystko to ze zdziwienia. Antologia średniowiecznych tekstów filozoficznych z XIV w.

Fakultatywnie : Augustyn: Państwo Boże, ks. XIV, rozdz. 28, ks. XIX; Eriugena: wybór pism w: A. Kijewska, Eriugena; Awicenna, Księga wiedzy (wybór); Grosseteste: O świetle; Tomasz z Akwinu: Traktat o Bogu, kwestie 1-3; Mistrz Eckhart: Kazania, kaz.: 2,12, 16, 16b, 21, 26, 28, 32, 40 i 42 (wyd. Poznań 1986).

Wiedza:

– student zna podstawową terminologię filozoficzną

– zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych

– zna idee i argumenty wybranych klasycznych autorów filozoficznych na podstawie samodzielnej lektury ich pism

– zna ogólne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie

– zna metody interpretacji tekstu filozoficznego klasycznego i średniowiecznego

Umiejętności:

– potrafi analizować teksty źródłowe należące do obszaru filozofii starożytnej i średniowiecznej

– analizuje argumenty filozoficzne, identyfikuje kluczowe tezy i założenia w zakresie filozofii starożytnej i średniowiecznej

– przytacza główne tezy badanych wypowiedzi z zakresu filozofii starożytnej i średniowiecznej, stosownie do ich istotności

– rekonstruuje różnego rodzaju argumentacje i rozpoznaje ich przesłanki normatywne i światopoglądowe

Kompetencje społeczne:

– posiada umiejętność samodzielnego myślenia

– umiejętność prowadzenia dyskusji

– ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa filozoficznego i refleksji filozoficznej dla kształtowania się więzi społecznych

- aktywny udział w zajęciach (ćwiczenia)

- pisemny test na końcu każdego semestru (ćwiczenia)

- końcowy egzamin ustny na koniec roku akademickiego

Liczba dopuszczalnych nieobecności na ćwiczeniach: 2 w semestrze