Psychologia kształcenia

obowiązkowe

w sali

Kurs Psychologia kształcenia skupia się na zastosowaniach psychologii w edukacji i procesie dydaktycznym. Przedstawione są tutaj zagadnienia związane z psychologicznymi podstawami dydaktyki, na przykład psychologią uczenia się i nauczania. Ponadto, część kursu poświęcona jest znaczeniu relacji uczeń-nauczyciel w procesie kształcenia. Celem kursu jest przedstawienie zagadnień z obszaru psychologii kształcenia i edukacji obejmujących wybrane aspekty procesu nabywania wiedzy z perspektywy nadawcy i odbiorcy treści i przebiegu procesu kształcenia. Omówione zostaną główne nurty myślenia psychologicznego opisujące podstawy procesu wychowawczego, edukacyjnego i kształcenia, integrując wiedzę z takich obszarów koncepcyjnych, jak: stosowana psychologia wychowawcza, psychologia uczenia i uczenia się, psychologia społeczna – ze szczególnym uwzględnieniem tematyki wpływu społecznego.

Celem kursu jest omówienie wybranych zagadnień z zakresu psychologii wychowania i nauczania oraz wskazanie na znaczenie edukacji dla rozwoju psychicznego jednostki. Uczestnicy kursu zapoznają się z podstawowymi teoriami i ich praktycznym zastosowaniem w obszarach psychologii uczenia i kształcenia, w kontekście przebiegu procesu kształcenia jako procesu społecznego, obejmującego wywieranie wpływu społecznego, kształtowanie postaw, komunikację interpersonalną, kierowanie grupą społeczną, motywowanie, etc.

Cały proces kształcenia przedstawiony jest w kontekście podstawowych nurtów myślenia, na podstawie których kształtują się zróżnicowane koncepcje dziecka, co w efekcie prowadzi do zróżnicowanych koncepcji edukacji.

Proces wychowania ukazany zostanie z punktu widzenia takich teorii psychologicznych, jak psychologia poznawczo-rozwojowa, psychologia humanistyczna, psychologia uczenia i psychologia wychowawcza. Pod dyskusję poddane zostaną kwestie efektywności całego procesu kształcenia z uwzględnieniem potencjalnych błędów i trudności wychowawczych.

Obszary tematyczne realizowane w trakcie kursu obejmują takie koncepcje i procesy, jak: strefa najbliższego rozwoju – Lew Vygotsky, Social Cognitive Theory (teoria społecznego uczenia się) – Albert Bandura, rozwój poznawczy – Jean Piaget, bioekologiczny model rozwou – Uri Bronfennbrenner, Experiential Learning Theory (Teoria uczenia się przez doświadczanie) obejmująca także style uczenia się – David Kolb, Teoria Inteligencji wielorakiej – Howard Gardner, rozwiązanie determinujące style uczenia się, behawioryzm jako źródło edukacji – John Watson, Burrhus Skinner, Jerzy Konorski, Iwan Pawłow. W ramach przedstawienia tych koncepcji szczególny nacisk kładziony jest na wynikające z nich wnioski i zastosowania w procesie edukacji. Zagadnienia te pozwalają na realizację szczegółowych efektów uczenia się (wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych) ze standardu kształcenia nauczycieli - numery efektów ze standardu podane są w nawiasach kwadratowych:

W zakresie wiedzy – absolwent zna i rozumie:

- cele, zakres, podstawy teoretyczne oraz zastosowanie psychologii edukacyjnej [B.1.W4.]

- rozwój profesjonalny i metody rozwoju nauczyciela, w szczególności tzw. badanie w działaniu (action research) jako narzędzie rozwojowe dla nauczyciela do samodzielnego stosowania [B.1.W5.]

- metody i sposoby wyznaczania celów nauczania dostosowanych do potencjału poznawczego, społecznego i motorycznego ucznia w oparciu o taksonomię Blooma [B.1.W4.];

- teoretyczne i praktyczne założenia i procedury realizowania procesu edukacyjnego w odniesieniu do takich procesów, jak uczenie się, rozwój osobowości i jego wpływ na funkcjonowanie szkolne [B.1.W4.]

- edukacyjne postulaty koncepcji psychologicznych wyjaśniających rozwój podstawowych funkcji psychicznych dziecka wynikające z koncepcji psychodynamicznych, poznawczych, behawioralnych [B.1.W4.]

- koncepcję rozwoju poznawczego Wygotskiego - „strefa najbliższego rozwoju” jako wyznacznik organizowania pracy nauczyciela [B.1.W4.]

- proces uczenia przez obserwację; teorię społecznego uczenia się Bandury (social cognitive theory) [B.1.W4.]

- rodzaje i charakterystykę stylów uczenia się; [B.1.W4.]

- koncepcję inteligencji wielorakiej Gardnera i jej konsekwencje edukacyjne [B.1.W4.]

- specyfikę procesu uczenia się w oparciu o koncepcję uczenia się przez doświadczanie Kolba (Experiential Learning theory, Kolb) [B.1.W4.]

W zakresie umiejętności – absolwent potrafi:

- obserwować własne zachowania w roli nauczyciela z możliwością wprowadzania natychmiastowych korekt i modyfikacji w oparciu o metodę „Badanie w działaniu” (Action Research) [B.1.U7., B.1.U8.]

- stosować procedury metody „Badanie w działaniu” (Action Research) w oparciu o analizę wskazanych zaleceń i kroków działania [B.1.U7., B.1.U8.]

- rozpoznawać potencjał i bariery uczenia się uczniów w wyniku rozpoznanych etapów rozwojowych w sferze poznawczej, emocjonalnej i społecznej oraz motorycznej w kontekście Taksonomii Blooma [B.1.U5.]

- rozpoznawać poziom rozwojowy uczniów w poszczególnych grupach wiekowych i obszarach funkcjonalnych oraz dostosowywać do niego taksonomię Blooma [B.1.U1., B.1.U6.]

- rozpoznawać preferowane style pozyskiwania wiedzy oraz dostosowywać oddziaływania edukacyjne (pedagogiczne) do poszczególnych uczniów [B1.U5., B.1.U6.]

- sprawnie komunikować się z innymi podmiotami w procesie edukacyjnym [B.1.U3., B.1.U4.]

W zakresie kompetencji społecznych – absolwent jest gotów do:

- autorefleksji nad własnym rozwojem zawodowym oraz profesjonalizacji własnych oddziaływań edukacyjnych w procesie nauczania – uczenia się, w szczególności do dynamicznej adaptacji własnych oddziaływań edukacyjnych do wymogów grupy/klasy szkolnej [B.1.K1.]

Bloom, B. S., Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Goals, by a committee of college and university examiners. Handbook I: Cognitive Domain. NY: Longmans, Green.

Brown, P. C., Roediger III, H. L., & McDaniel, M. A. (2014). Make It Stick: The Science of Successful Learning. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press.

Dresch, A., Lacerda, D. & Cauchick Miguel, P. (2015). A Distinctive Analysis of Case Study, Action Research and Design Science Research. SciELO - Scientific Electronic Library Online.

Shi, H. (2017). Learning Strategies and Classification in Education. Institute for Learning Styles Journal, 1(Fall), 24-36.

Krathwohl, D. R. (2002). Revision of Bloom’s taxonomy: An overview. Theory Into Practice, 41(4), 212-218.

Larson, J. E. (2009). Educational psychology: Cognition and learning, individual differences, and motivation. New York: Nova Science Publishers, Inc.

Mietzel, G. (2003). Psychologia kształcenia. Praktyczny podręcznik dla pedagogów i nauczycieli. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Johnson, A. P. (2012). A short guide to action research (4th ed.). Pearson Education. Iowa State University Center for Excellence in Learning and Teaching. (2013). A model of learning objectives. Retrieved from https://www.celt.iastate.edu/teaching/RevisedBlooms1.html

Sathiyagirirajan, S. (2023). Psychology in education: An introduction to basics – A

handbook. Retrieved from https://mkuniversity.ac.in/new/centre/cer/docs/PSYCHOLOGY%20IN%20EDUCATION.pdf

Sokołowska, E. (red.). (2013). Psychologia wspierania rozwoju i kształcenia. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

Wiedza - absolwent zna i rozumie:

K_W01; w pogłębionym stopniu wybrane fakty, teorie, instytucje, procesy, zjawiska z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych: psychologia, zorientowane na zastosowania praktyczne w sferze nauczania języków obcych na trzecim etapie edukacyjnym, nauczania dorosłych i w dydaktyce szkoły wyższej

K_W11; w pogłębionym stopniu odbiorców (podmioty) edukacji, oraz oparte na badaniach edukacyjnych metody diagnozowania ich potrzeb i oceny jakości usług edukacyjnych

Umiejętności - absolwent potrafi:

K_U09; posługiwać się zaawansowanymi teoriami w celu analizowania motywów i wzorów ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych w odniesieniu do różnych kontekstów działalności nauczycielskiej

Kompetencje społeczne - absolwent jest gotów do:

K_K07; odpowiedniego określenia priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania

Wykład – zaliczenie na podstawie obecności oraz krótkich (2-3 str.), opcjonalnych prac pisemnych o charakterze krytycznej refleksji na temat zagadnienia z wykładu

Egzamin pisemny – ocenie podlega:

- wiedza w zakresie poruszanych zagadnień (odtworzenie)

- zrozumienie dynamiki omawianych mechanizmów i procesów (refleksja)

- możliwe zastosowania do opisu i wyjaśnienia zachowania lub sytuacji (refleksja)