Historia literatury polskiej: staropolska i oświecenie [3001-11A1HS] Rok akademicki 2022/23
Ćwiczenia, grupa nr 7

Literatura:

I semestr

1.

Zajęcia organizacyjne.

Wstęp do literatury epok dawnych.

Wprowadzenie do epoki średniowiecza.

2.

– Bogurodzica, w: W. Wydra, W.R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, wyd. 2. poprawione i uzupełnione, Wrocław 1995 (lub wyd. nast.), s. 234–237.

– R. Mazurkiewicz, Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św. Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej, wyd. 2. poprawione, Kraków 2002, s. 218–299.

– J. Woronczak, hasło: Trop, w: Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz, Wrocław 2002, s. 995–998.

– J. Pikulik, Co melodia „Bogurodzicy” mówi nam o czasie powstania pieśni, „Pamiętnik Literacki” 2005, z. 2, s. 13–15.

3.

– Legenda o św. Aleksym, w: W. Wydra, W.R. Rzepka, Chrestomatia staropolska, dz. cyt., s. 260–265.

– T. Michałowska, Legenda o św. Aleksym, w: taż, Średniowiecze, dz. cyt.

– P. Stępień, Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach: „Kazanie na dzień św. Katarzyny”, „Legenda o św. Aleksym”, „Lament świętokrzyski”, „Żołtarz Jezusow”, Warszawa 2003, s. 117–220.

4.

– Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią; Skarga umierającego, w: Polska poezja świecka XV wieku, oprac. M. Włodarski, Wrocław 1997, s. 33–82.

– M. Włodarski, Wstęp, w: Polska poezja świecka XV wieku, dz. cyt., s. XLI–LXIX.

– J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, Warszawa 1961 lub wydania następne – stąd rozdz. XI Wizerunek śmierci.

5.

– Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, oprac. i wstęp M. Plezia, Wrocław 1965 (lub wyd. nast.).

– M. Plezia, Wstęp, w: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, dz. cyt.

– T. Michałowska, Średniowiecze, dz. cyt. – stąd rozdz. z cz. I, VIII: Dziejopisarze i ich twórczość.

6.

– Słoty Wiersz o chlebowym stole; Wiersz o wybieraniu żony; Poezja miłosna, w: Polska poezja świecka XV wieku, dz. cyt., s. 3–12 i 97–108.

– M. Włodarski, Wstęp, w: Polska poezja świecka XV wieku, dz. cyt.., s. III–XXII, LXXV–LXXXVII.

– T. Michałowska, Średniowiecze, dz. cyt. – stąd rozdz. z cz. III: Pieśni miłosne i swawolne, Listy miłosne, Poezja żakowska

– M. Eder, W. Twardzik, Czy staropolska kicz/kić naprawdę była wyrazem nieprzyzwoitym? („Cantilena inhonesta” odczytana na nowo), w: Od fonemu do tekstu. Prace dedykowane Romanowi Laskowskiemu, Kraków 2006, s. 163–175.

7.

Kolokwium z obowiązkowych lektur średniowiecznych (40 minut).

Wprowadzenie do epoki renesansu na podstawie:

– Andrzej Krzycki, Pieśń na wesele wspaniałego króla Zygmunta I i słynnej królowej polskiej Bony, Na węża królowej Bony, Epitafium ojca szynków, Korybuta, Testament Korybuta i erotyki, w: Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, oprac. A. Jelicz, Szczecin 1985.

– A. Jelicz, Wstęp, w: Antologia poezji polsko-łacińskiej, jw., s. 5–37.

– K. Mroczek, hasło Epitalamium, w: Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, dz. cyt., s. 218–222.

8.

– Klemens Janicjusz, Tristium liber (Księga żalów), w: tenże, Carmina. Dzieła wszystkie, wyd. i wstęp J. Krókowski, przeł. E. Jędrkiewicz, Wrocław 1966, LUB: tenże, Poezje wybrane, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1975.

– E. Kotarski, Klemens Janicki, w: Pisarze staropolscy, t. 1, dz. cyt., s. 377–405.

– S. Nieznanowski, hasło Elegia, w: Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, dz. cyt., s. 188–191.

9.

– Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprosnym, w: Rozmowy Salomona z Marchołtem, przeł. i oprac. M. Eder, Wrocław 2014, s. 77–118.

– Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny. Krytyczna edycja staropolskiego przekładu Ulenspiegla, wyd. R. Grześkowiak, E. Kizik, Gdańsk 2005. Stąd historie: 1–4, 12–14, 22, 24–29, 33–34, 95.

– M. Eder, Wstęp, w: Rozmowy Salomona z Marchołtem..., wyd. cyt., s. 5–17.

– R. Grześkowiak, E. Kizik, Wstęp, w: Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny..., wyd. cyt., s. VII–XL.

10.

– Mikołaj Rej, Źwierciadło albo Kstałt […]: Żywot człowieka poćciwego, w: tenże, Wybór pism, oprac. A. Kochan, Wrocław 2006 (BN I 308).

– J. Pelc, Dialog i wizerunek czyli o rozwoju twórczości Mikołaja Reja, w: tenże, Europejskość i polskość literatury naszego renesansu, Warszawa 1984, s. 231–272.

– A. Kochan, Wstęp, w: M. Rej, Wybór pism, wyd. cyt., s. V–CXXXVII.

11.

– Jan Kochanowski, Pieśni, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, Wrocław 1970 i wyd. nast. (BN I 100).

– L. Szczerbicka-Ślęk, Wstęp, w: J. Kochanowski, Pieśni, jw.

– J. Pelc, Program poetycki Kochanowskiego, w: tenże, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 2001.

12.

– Mikołaj Rej, Figliki, w: Mikołaj Rej, Wybór pism, oprac. A. Kochan, Wrocław 2006 (BN I 308)

– J. Pelc, hasło Epigramat, w: Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, dz. cyt., s. 202–204.

– J. Kotarska, Rej jako facecjonista, w: Studia nad Mikołajem Rejem, red. B. Nadolski, Gdańsk 1971, s. 51–77.

13.

Kolokwium z obowiązkowych lektur renesansowych (40 minut).

– Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, wyd. R. Grześkowiak i A. Karpiński przy współpracy K. Mrowcewicza, Warszawa 2001. Stąd: Sonety, Parafrazy psalmów, Pieśni.

– R. Grześkowiak i A. Karpiński, Wprowadzenie do lektury, w: M. Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, jw., s. 5–29.

II semestr

14.

Wprowadzenie do epoki baroku na podstawie:

– Hieronim Morsztyn, Światowa rozkosz, w: tenże, Wybór poezji, oprac. R. Grześkowiak, Wrocław 2016 (BN I 326), s. 191–305.

– Cz. Hernas, Poezja światowych rozkoszy. Hieronim Morsztyn, w: tenże, Barok, dz. cyt., s. 64–75.

– R. Grześkowiak, Wstęp, w: H. Morsztyn, Wybór poezji, wyd. cyt., s. V–CLI.

15.

– Szymon Zimorowic, Roksolanki, oprac. R. Grześkowiak, Warszawa 1999: Ukochanym oblubieńcom, Dziewosłąb, chór trzeci.

– R. Grześkowiak, Wprowadzenie do lektury, w: S. Zimorowic, Roksolanki, jw., s. 5–19.

– P. Stępień, Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci. Hieronim Morsztyn, Szymon Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn, Warszawa 1996, s. 45–102 [Rozdział II. Szymon Zimorowic (1608 lub 1609–1629): „żyć wiecznie”].

16.

– Nowy Sowiźrzał abo raczej Nowyźrzał; w: Antologia literatury sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku, oprac. S. Grzeszczuk, wydanie dowolne (BN I 186).

– Naenia abo Wiersz żałosny na śmierć Matysa Odludka, w: Antologia literatury sowizdrzalskiej…, jw.

– S. Grzeszczuk, Wstęp, w: Antologia literatury sowizdrzalskiej…, jw., s. III–XCVII.

17.

– T. Tasso, Goffred abo Jeruzalem wyzwolona, przeł. P. Kochanowski, oprac. R. Pollak, Wrocław 1951 [lub wydanie St. Grzeszczuka, Warszawa 1968]: pieśń I–IV, XVI i XX.

– S. Grzeszczuk, Piotra Kochanowskiego poemat o „wojnie pobożnej”, w: tenże, Kochanowski i inni, Katowice 1988, s. 253–298.

– W. Weintraub, Recepcja „Jerozolimy wyzwolonej” w Polsce i na Zachodzie, w: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”, red. T. Ulewicz, Wrocław 1970, s. 65–84.

18.

– Samuel Twardowski ze Skrzypny, Nadobna Paskwalina, oprac. J. Ślaski, Warszawa 1983, LUB: to samo w oprac. J. Okonia, Wrocław 1980 (BN I 87).

– J. Ślaski, Posłowie, w: S. Twardowski, Nadobna Paskwalina, jw., s. 175–194.

– P. Urbański, Glosy do „Nadobnej Paskwaliny”, w: tenże, Natura i łaska w poezji polskiego baroku. Okres potrydencki. Studia o tekstach, Kielce 1996, s. 121–135.

19.

– R. Krzywy, Wstęp, w: Andrea Alciatus, Emblematum libellus – Książeczka emblematów, oprac. R. Krzywy, przeł. B. Czarski, Warszawa 2002, s. III–XX (proszę także zapoznać się z wydaniem tego zbioru i przejrzeć sobie, jak wyglądają pomieszczone tam utwory).

– J. Pelc, Wszyscy tworzą emblematy, w: tenże, Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002, s. 235–246.

– Zbigniew Morsztyn, Wybór wierszy, oprac. J. Pelc, Wrocław 1975. Stąd utwory z cyklu Emblemata: 2, 12, 17, 29, 38, 41, 44, 49, 102, 113.

20.

– Jan Andrzej Morsztyn, Wybór poezji, oprac. W. Weintraub, Wrocław 1988 lub wyd. nast. (BN I 257). Stąd: zbiory Kanikuła oraz Lutnia, a także osobny utwór Pokuta w kwartanie.– W. Weintraub, Wstęp, w: J.A. Morsztyn, Wybór poezji, jw., s. V–LXXXV.

– W. Koschmal, „Kanikuła” Jana Andrzeja Morsztyna. Cykliczność i poetycka kondensacja, „Pamiętnik Literacki” 1989, t. 80, z. 3, s. 167–180.

– P. Stępień, Bez złudzeń i bez pocieszenia – Jan Andrzej Morsztyn wobec religii, „Pamiętnik Literacki” 1995, t. 86, z. 2, s. 25–43.

21.

Kolokwium z obowiązkowych lektur barokowych (40 minut).

Wprowadzenie do oświecenia na podstawie:

– S. Trembecki, Oda nie do druku, w: tenże, Wiersze wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1965, s. 61–63;

– A. Naruszewicz, Balon, w: tenże, Liryki wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1964, s. 190–191;

– T. K. Węgierski, Do Ogińskiego, hetmana wielkiego koronnego, w: tenże, Poezje wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1981, s. 42-43.

– I. Krasicki, Świat zepsuty, Pochwała wieku, w: tenże, Satyry i listy, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1988 lub wyd. nast. (BN I 169).

22.

– Ignacy Krasicki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. M. Klimowicz, Wrocław 1975 lub wyd. nast. (BN I 41).

– Voltaire, Kandyd, czyli optymizm, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1993.

23.

– Franciszek Zabłocki, Sarmatyzm, oprac. L. Biernacki, Wrocław 1951 (BN I 115) lub inne wyd.

– Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła, oprac. Z. Skwarczyński, Wrocław 1983.

24.

– Ignacy Krasicki, Monachomachia, w: tenże, Monachomachia i Antymonachomachia, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1977 lub wyd. nast. (BN I 197).

– Tomasz Kajetan Węgierski, Organy, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1956 lub: Organy. Poema heroikomiczne, wyd. A. Norkowska, Warszawa 2007 (BPPO, t. 7).

– R. Dąbrowski, “In vino veritas”? Czyli jak czytać “Monachomachię” i Antymonachomachię”, “Pamiętnik Literacki” CXI (2020), z. 1, s. 69-87.

– R. Dąbrowski, Poemat heroikomiczny w literaturze polskiego oświecenia, Kraków 2004 – stąd rozdz. Wojna, którą wiódł Pleban z Organistą”.

25.

– Franciszek Karpiński, Poezje wybrane, oprac. T. Chachulski, Wrocław 1997 (BN I 89). Stąd: Do Justyny. O stateczności, Do motyla, Do skowronka, Na obraz tryumfu śmierci, Kato o nieśmiertelności duszy. Z francuskiego, Sumienie, Powrót z Warszawy na wieś, Do Boga.

– Maria Wirtemberska, Malwina, czyli domyślność serca, oprac. W. Billip, Warszawa 1978.

26.

Kolokwium z obowiązkowych lektur oświeceniowych (40 minut).

– Stanisław Trembecki, Sofijówka, wyd. J. Snopek, Warszawa 2000.

– J. Snopek, Wprowadzenie do lektury, w: S. Trembecki, Sofijówka, jw., s. 5–17.

– R. Przybylski, Rozpacz libertyna, w: tenże, Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983 (lub wyd. nast.).

27.

– Jan Potocki, Rękopis znaleziony w Saragossie. Nowe tłumaczenie wersji autorskiej z 1810 r., oprac. F. Rosset i D. Triaire, przeł. A. Wasilewska, Kraków 2015. Stąd: pierwsze dziesięć dni.

– F. Rosset i D. Triaire, Wstęp, w: J. Potocki, Rękopis…, j.w., s. 5–27.

– A. Wasilewska, Słowo od tłumaczki, w: J. Potocki, Rękopis…, j.w., s. 768–778.

I. Średniowiecze (zajęcia 1–6)

1. Wprowadzenie.

2. Bogurodzica.

3. Hagiografia.

4. Śmierć.

5. Kronikarstwo.

6. Poezja świecka.

II. Renesans (zajęcia 7–13)

7. Wprowadzenie. Literatura polsko-łacińska.

8. Elegie Klemensa Janicjusza.

9. Literatura błazeńska.

10. Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Reja.

11. Pieśni Jana Kochanowskiego

12. Reformacja i spory wyznaniowe.

13. Nurt manierystyczny.

III. Barok (zajęcia 14–20)

14. Wprowadzenie. Poezja światowych rozkoszy.

15. Roksolanki Szymona Zimorowica.

16. Literatura sowiźrzalska.

17. Epos Tassa.

18. Romans alegoryczny.

19. Emblematyka.

20. Barokowy konceptyzm.

IV. Oświecenie (zajęcia 21–27)

21. Wprowadzenie.

22. Utopie.

23. Problem sarmatyzmu.

24. Antyklerykalizm.

25. Sentymentalizm.

26. Ogrody.

27. Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego.

Dyskusja, burza mózgów, pogadanka, elementy wykładu, praca w grupach, projekty indywidualne (przygotowanie pracy rocznej).

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Każda nieobecność powyżej tej liczby skutkuje niezaliczeniem przedmiotu (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, przy czym po usprawiedliwieniu nadmiarowych nieobecności należy zaliczyć materiał z opuszczonych zajęć podczas dyżuru prowadzącego lub w formie pisemnego response paper z tematu przewidzianego na opuszczone zajęcia).

Warunki zaliczenia ćwiczeń:

– obecność na zajęciach (jw.),

– przygotowanie do zajęć i aktywne uczestnictwo,

– zaliczenie na min. 50% każdego kolokwiów z lektur obowiązkowych (lektury zob. w sylabusie głównym przedmiotu),

– przygotowanie wstępnego tematu pracy zaliczeniowej i wstępnej bibliografii pracy zaliczeniowej do końca I semestru,

– przygotowanie pracy rocznej (termin składania prac rocznych – do końca kwietnia).