Nauki pomocnicze historii średniowiecza [2900-L-NPH-SR] Semestr zimowy 2022/23
Ćwiczenia, grupa nr 4

Literatura podstawowa:

- J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2002 (i następne wydania)

Literatura uzupełniająca:

- M. Handelsman, Historyka, oprac. P. Węcowski, Warszawa 2010

- Jak czytać rękopis średniowieczny, red. P. Géhin, tłum. B. Spieralska, Warszawa 2008 (2005)

- W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, oprac. B. Wyrozumska, Kraków 1999

- Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, red. M. Rokosz, Kraków 1995

- Vademecum historyka mediewisty, red. J. Nikodem, D.A. Sikorski, Warszawa 2012

1. Typologia źródeł, definicja nauk pomocniczych historii, miejsce źródłoznawstwa w warsztacie historyka

- M. Koczerska, Nauki pomocnicze historii średniowiecznej w Polsce – stan i perspektywy badawcze, w: Pytania o średniowiecze. Potrzeby i perspektywy badawcze polskiej mediewistyki, red. W. Fałkowski, Warszawa 2001, s. 167–185

- W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, oprac. B. Wyrozumska, Kraków 1999, s. 9–13

- J. Szymański, Charakter nauk pomocniczych historii, w: tegoż, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2002 (i następne wydania), s. 7–22

2. Dzieje pisma łacińskiego, kultura piśmienna

- A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973, s. 51–60, 101–112, 140–153

- A. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 2002, s. 402–434

- J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2002 (i następne wydania), podrodziały 8.1.; 8.2.; od 8.4.3.5.-8.4.8.5.

3. Dokument i kultura kancelaryjna

- T. Jurek, Stanowisko prawne dokumentu w średniowiecznej Polsce, „Studia Źródłoznawcze”, 40, 2002, s. 1–18

- K. Skupieński, Na opieczętowanym pergaminie, w pamięci, przez posłańca. Dokument jako forma komunikowania w Polsce średniowiecznej, w: Kolory i struktury średniowiecza, red. W. Fałkowski, Warszawa 2004, s. 25–38

4. Chronologia

- A. Guriewicz, Kategorie kultury średniowiecznej, Warszawa 1976, s. 95–155

- G. Myśliwski, Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do poł. XVI wieku), Warszawa 1998, s. 197–204

- B. Włodarski, Chronologia polska, dowolne wydanie, roz. Kalendarz w rozwoju historycznym, Podział roku, Kalendarz kościelny i jego budowa

5. Sfragistyka

- M. Gumowski, M. Haisig, S. Mikucki, Sfragistyka, Warszawa 1960, s. 11–14, 65–72, 79–84, 95–98, 125–129, 135–152

- Z. Piech, Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993, s. 7–16, 19–22

6. Chronologia

- A. Guriewicz, Kategorie kultury średniowiecznej, Warszawa 1976, s. 95–155

- G. Myśliwski, Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do poł. XVI wieku), Warszawa 1998, s. 197–204

- B. Włodarski, Chronologia polska, dowolne wydanie, roz. Kalendarz w rozwoju historycznym, Podział roku, Kalendarz kościelny i jego budowa

7. Heraldyka, genealogia, prozopografia

- J. Bieniak, Heraldyka polska przed Długoszem, w: tegoż, Sztuka i ideologia XV wieku, red. P. Skubiszewski, Warszawa 1978, s. 165–210

- W. Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, s. 9–36, 97–104

- Proszę zapoznać się z wydawnictwem Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy.

8. Kodykologia

- E. Potkowski, Problemy kodykologii, w: Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, red. M. Rokosz, Kraków 1995, s. 195–207

- Z. Rozanow, Mieszczańskie uniwersum Kodeksu Baltazara Behema, w: Sztuka miast i mieszczaństwa XV-XVIII wieku w Europie środkowowschodniej, red. J. Harasimowicz, Warszawa 1990, s. 205–216

9. Edycja źródłowa w warsztacie historyka

- J. Tandecki, K. Kopiński, Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa 2014 + recenzja T. Jurka, „Kwartalnik Historyczny, 123, 2016, nr 2, s. 357–362

- Proszę zapoznać się z wydawnictwami: Kodeks dyplomatyczny Polski, Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa, Monumenta Poloniae Historica

- Dyskusja odwołująca się do literatury przedmiotu wyszczególnionej w sylabusie;

- Analiza materiałów źródłowych dostarczonych przez wykładowcę;

- Kolokwium pisemne i ustne.

Ocenie podlega udział w zajęciach, świadczący o znajomości źródeł i literatury przedmiotu. Przewiduję kolokwia z formularza dyplomatycznego, chronologii i sfragistyki z elementami heraldyki. W przypadku braku aktywności podstawą do zaliczenia zajęć będzie indywidualne kolokwium. Dopuszczam trzy nieobecności – jedna nieobecność nie wymaga zaliczenia, pozostałe będą musiały być zaliczone indywidualnie w trakcie dyżuru.

dr Piotr Okniński